AN EVALUATION ON INTENTIONALITY, ARTIFICIAL INTELLIGENCE AND METAVERSE RELATIONSHIP

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 19 - 38, 28.03.2022

Gül Dilek Türk

Öz

Intentionality is a concept introduced by Brentano. He analyzed people's relationship with the reality of the outside world through perception, body and mental processes. The concept has also been discussed by many philosophers of language and mind. He argues that people develop an attitude and behavior by interpreting the stimuli coming from the outside world with their own biological, emotional and mental processes. It is argued that people develop behavioral acts by interpreting as they perceive them. This situation also manages the person's relations with other people and interpersonal communication processes. The person as the receiver forms the basis of the intentional communication, where the source person interprets the message sent by his/her own mental, physiological and mental processing mechanism processes, decodes it and encodes a new message according to the result it reaches, and sends it to the other party. As a communication process, the same subject can progress differently in different people, and when repeated by the same people at different times, it can progress differently according to the internal processes of the people at that moment. Therefore, intentionality is the interpretation of stimuli coming from the external world in internal processes. Can this concept be brought to artificial intelligence with the development of computer technologies? It also brought controversy. Discussions about whether the computer gains consciousness, interpret the data like humans and get involved in the intentional communication processes have occupied the agenda. Augmented reality and Metaverse today is a three-dimensional digital universe that allows users to experience realistic experiences similar to physical world experiences. Discussions still occupy the agenda with discussions about whether this universe will take over the administration with artificial intelligence and enslave people. This study aimed to find answers to the discussions by analyzing the relationship between Metaverse, interpersonal communication, artificial intelligence and communication and intentionality.

Yönelimsel İletişim (Intentionality), Yapay Zeka ve Metaverse İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Yönelimsellik (intentionality) Brentano tarafından ortaya atılan bir kavramdır. İnsanların dış dünya gerçekliğiyle ilişkisini algı, beden ve zihinsel süreçler üzerinden analiz etmiştir. Kavram pek çok dil ve zihin felsefecisi tarafından da tartışılmıştır. İnsanların dış dünyadan gelen uyarıcılara kendi biyolojik, duygusal ve zihinsel süreçleri ile yorumlama getirerek bir tutum ve davranış geliştirdiğini ileri sürmektedir. İnsanların algıladığı şekilde yorum yaparak davranışsal edimler geliştirdiği savunulmaktadır. Bu durum kişinin diğer insanlarla olan ilişkilerini ve kişilerarası iletişim süreçlerini de yönetmektedir. Kişi alıcı olarak, kaynak kişinin gönderdiği mesajı, kendi ruhsal, fizyolojik ve zihinsel işlem mekanizması süreçleri ile yorumlayarak kod açımlama yaptığı ve ulaştığı sonuca göre yeni bir mesaj kodlayarak karşı tarafa gönderdiği yönelimsel iletişimin temelini oluşturmaktadır. Aynı konu, bir iletişim süreci olarak farklı kişilerde farklı ilerleyebildiği gibi, farklı zamanlarda aynı kişiler tarafından tekrarlandığında kişilerin o andaki içsel süreçlerine göre farklı ilerleyebilmektedir. Dolayısıyla yönelimsellik dış dünyadan gelen uyarıcıların içsel süreçlerdeki yorumlanma halidir. Bu kavram bilgisayar teknolojilerinin gelişimi ile “yapay zekaya bilinç kazandırılabilir mi?” tartışmalarını da beraberinde getirmiştir. “Bilgisayar bilinç kazanır mı?”, “verileri insanlar gibi yorumlayarak, yönelimsel iletişim süreçlerine dahil olur mu?”, “kendi kararlarını alabilir mi? gibi tatırşmaları gündemi meşgul etmiştir. Bugün artırılmış gerçeklik ve Metaverse, kullanıcılara fiziksel dünya deneyimlerine benzer gerçekçi denyimler yaşama imkanı sunun üç boyutlu dijital bir evrendir. Tartışmalar bu evrenin yapay zeka ile yönetimi ele geçirip insanları köleleştirip köleleştirmeyeceğine dair tartışmalarla yine gündemi meşgul etmektedir. Bu çalışma Metaverse, kişilerarası iletişim, yapay zeka ile iletişim ve yönelimsellik (intentionality) ilişkisini betimsel analiz yöntemi ile inceleyerek tartışmalara cevap aramayı amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Kişilerarası İletişim, Yönelimsellik, Metaverse, Yapay Zeka

Kaynakça

• Anscombe, G.E.M.(1957). Intention, Oxford: Blackwell.
• Anscombe, G.E.M. (1965). The İntentionality Of Sensation: A Grammatical Feature. Vision And Mind, Selected Readings İn The Philosophy Of Perception, (A. No, And E. Thompson Eds.), Cambridge, Mass.: MIT Press, 2002.
• Arf, C. (1959). Makine düşünebilir mi ve nasıl düşünebilir?. Atatürk Üniversitesi . Üniversite Araştırmalarını Muhite Yayma Ve Halk Egitimi Yayınları Konferanslar Serisi, No. 1 Erzurum
• Aristoteles. (2014). Ruh Üzerine. (Z. Özcan, Çev.) Ankara: Sentez Yayıncılık
• Bibaktim.com (2021). Yapay zeka dikkatleri üzerine çeken, tartışmalı bir açıklamada bulundu. https://bibaktim.net/yapay-zeka-dikkatleri-uzerine-ceken-tartismali-bir-aciklamada-bulundu/
• Black, D. L. (2010). Intentionality İn Medieval Arabic Philosophy. Quaestio (10), 65-81.
• Block, N. (1980). Introduction: What is Functionalism. Readings in Philosophy of Psychology, 1
• Bostan, B. (2007). Sanal Gerçeklikte Etkileşim. T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi . İstanbul.
• Brentano, F. (1995a). Psychology From On Empirical Standpoint. (C. R. Antos, D. B. Terrel Ve L. L. Mcalister, Çev.) London: Roudledge.
• Brentano, F. (1995b). Descriptive Psychology. (B. Müller, Dü. Ve B. Müller, Çev.) New York: Routledge.
• Calandra, C., & Chiu, E. (2021). Into The Metaverse. Wunderman Thompson Intelligence.
• Chomsky, N. (1957). Syntactic Structures. The Hague: Mouton
• Crane, T. (2015). Brentano’nun Yönelimsel İçkin Varoluş Kavramı. Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları 27, 59-74
• Dennett , D. (1999). Aklın Türleri: Bir Bilinç Anlayışına Doğru. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Doğaner, S. (2021). Metaverse Üzerine Bir Derleme. https://www.sertacdoganay.com/metaverse-uzerine-bir-derleme/ adresinden alındı.
• Dretske, F.(1969). The İntentionality Of Cognitive States. Thenature Of Mind. (D. Rosenthal Ed.). Oxford: Oxford University Press, 1990.
• Dreyfus, H. L. (2000). A Merleau-Pontyian Critique of Husserl's and Searle's Representationalist Accounts of Action, Proceedings of the Aristotelian Society, New Series (100), 287-302.
• Dreyfus, H. L. (2002). Intelligence without Representation – Merleau-Ponty’s Critique of Mental Representation. Phenomenology and the Cognitive Sciences (1), 367–383.
• Egan, K. S. (2010). The Soul Factor: Deception in Intimations of Life in Computer-Generated Characters. Deception, 113-122. Doi:10.7761/9789731997582_10
• Eysenck, H. J. (1990). Biological Dimensions Of Personality. Handbook Of Personality. (Ed.Lawrence A. Pervin). New York: The Guilford Press
• Gauci, I. (2021, Kasım 15). The Metaverse, Convergence & Online Gaming. Ocak 2, 2022 Tarihinde Lexology: Https://Www.Lexology.Com/Library/Detail.Aspx?G=844e1fc3-D41c-43e3-8eac-721165d59c54#:~:Text=The%20phrase%20%E2%80% 9cmetaverse%E2%80%9D%20was%20initially,The%20real%20world%20or%20universe. Adresinden Alındı
• Grider, D. (2021). The Metaverse: Web 3.0 Virtual Cloud Economies. Grayscale Research
• Gupta, A. (2022). Whati s A Metaverse?. Gartner https://www.gartner.com/en/articles/what-is-a-metaverse- adresinden alındı
• Güleç, B. (2021). Metaverse İçin Yapay Zeka Teknolojisi ile Sanal İnsanlar Üretiliyor. Girişim.io. https://girisim.io/metaverse-icin-yapay-zeka-teknolojisi-ile-sanal-insanlar-uretiliyor/ adresinden alındı
• Hatmaker, T. (2022, Ocak 14). Second Life’s Creator İs Returning To Advise The Original Metaverse Company. Ocak 2022 Tarihinde Techcrunch.Com: Https://Techcrunch.Com/2022/01/13/Second-Life-Philip-
• Rosedale-Returns-Linden-Lab-High-Fidelity/ Adresinden Alındı
• Husserl, E. (1980). Phenomenology And The Foundations Of The Sciences; Ideas Pertaining To A Pure Phenomenology And To A Phenomenological Philosophy (İdeas 1). Martinus Nijhoff Publishers.
• Husserl, E. (1983). Ideas Pertaining To A Pure Phenomenology And To A Phenomenological Philosophy; First Book General Introduction To A Pure Phenomenology. Martinus Nijhoff Publishers.
• Husserl, E. (2001). Logical Investigations Volume II. New York: Routledge.
• Husserl, E. (2010). Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. Ankara: Bilgesu Yayınları.
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum Algı İletişim. Ankara: Siyasal Kitabevi
• Karatay, A. (2015). Artırılmış Gerçeklik Teknolojisi Ve Müze İçi Eser Bilgilendirme Ve Tanıtımlarının Artırılmış Gerçeklik Teknolojisi Yordamıyla Yapılması T.C. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Kütahya.
• Kayapa, N. (2010). Gerçek Ve Sanal Gerçeklik Ortamları Arasındaki Algısal Farklılıklarda Göselleştirmeye İlişkin Özelliklerin Araştırılması Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. İstanbul.
• Kayapa, N. Ve Tong T. (2011). Sanal Gerçeklik Ortamında Algı. Sigma 3; 348-354
• Kuiper, N.A, Macdonald M.R. Ve Derry. P.A (1983). Parameters Of A Depressive Selfschema. Psychological Perspectives On The Self. Volume 2. (Ed. Jerry Suis Ve Anthony G. Greenwald). London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers
• Loewer, B.(1987). From İnformation To İntentionality. Synthese, 70: 287–317.
• Merleau-Ponty, M. (2014). Algılanan Dünya, (Ö. Aygün, Çev.) İstanbul. Metis Yayınları
• Medyabar. (2021, Ekim 29). Facebook Inc.’İn Yeni Adı "Meta”. Ocak 2, 2022 Tarihinde Medyabar.Com: Https://Medyabar.Com/Haber/8079631/Facebook-İncin-Yeni-Adi-Meta Adresinden Alındı
• Morris, C. G. (2002). Psikolojiyi Anlamak. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Mutlu, E. (2000). İletişim Sözlüğü. Ankara: Sofos Yayınları
• Orhan Özen, S. Ve Karaman, M. K. (2011). Eğitimde Gerçekliğe Yeni Bir Bakış: Harmanlanmış Ve Genişletilmiş Gerçeklik. Http://İnet-Tr.Org.Tr/İnetconf16/Bildiri/76.Pdf
• Başhan, E. ve Parlayandemir, G.(2020). Makine Öğrenimi ve Yapay Zeka Sistemlerinde Önyargı İhtimali: Veri ve Algoritamalr. Sosyal Medya Psikolojisi. (Özdemir, Ş ve Türk GD ed.). Ankara: Nobel Yayınları
• Piemental, K. Ve Teixeira, K. (1995). Virtual Reality: Through The New Looking Glass. New York: Intel/Mcgraw-Hill,
• Power, P. (2008). Character Animation And The Embodied Mind—Brain Animation. Animation: An Interdisciplinary Journal, 1(3), 24-48. Doi:10.1177/1746847708088734
• Prince, S. (1996). True Lies: Perceptual Realism, Digital İmages And Film Theory. 27-37. Eylül 10, 2020 Tarihinde http://www.jstor.org/stable/1213468 Adresinden Alındı
• Rızvanoğlu, E. (2014). Derrida’nın İletişim Anlayışında Yinelenebilirlik Ve İmza Kavramları. Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi 18, 45-60
• Searle, J. R. (1980). Minds, Brains and Programs”. The Behavioral and Brain Sciences, 3, 417-424.
• Searle, J. R. (1983) Intentionality. New York: Cambridge University.
• Searle, J. R. (1998) Mind, Language and Society: Philosophy in the Real World, New York: Basic Books.
• Searle, J. R. (2002) Consciousness and Language. New York: Cambridge University.
• Searle, J. R. (2003) Minds, Brains and Science. New York: Harvard University.
• Searle, J. R. (2008) Philosophy in a New Century. New York: Cambridge University.
• Sherman,W.R. Ve Craig A.B. (2003). Understanding Virtual Reality. Elsevier Science, Usa.
• Sherman, W.R. Ve Craig A.B. Ve Will, J.D., (2009). Developing Virtual Reality Application, Foundation Of Effective Design. China: Morgan Kaufmann Publication
• Searle, J. R. (1983). Intansionality (An Essay In The Philosophy Of Mind). Cambridge: Cambridge University Press
• Sobchack, V. (2004). Carnal Thoughts: Embodiment And Moving İmage Culture. University Of California Press
• Soykan, A. ve Üncüer, F.Ö. (2018). Hipnoz Ve Hipnoterapi Hakkında GENEL BİLGİLER. Http://Www.Atillasoykan.Com/Hipnoz-Hipnoterapi-Tedavi.Htm
• Sözen, E. (1999). Söylem (Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları
• Stanford Encyclopedia of Philosophy. (2019). Intentionality. Https://Plato.Stanford.Edu/Entries/ İntentionality/#:~:Text=In%20philosophy%2C%20intentionality%20is%20the,Or%20that%20they%20have%20contents.
• Stuss, D. T. (1991). Self Awareness, And The Frontal Lobes: A Neuropsychological Perspective. The Self: Interdisciplinary Approaches. (Ed. Jaine Strauss Ve George R. Goethals). New York: Springer-Verlag
• Şahin, A. (2022). WEB 3: Tanımı, Anlamı ve Önemiyle 3. Nesil İnternet. Journo. Erişim Journo.com.tr/web-3-nedir
• Şenkaya, A. C. (2021). Yönelmişlik Kavramının Gelişimi: Husserl Ve Brentano. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6(1), 101-119
• Tomasello,M. (2017). İnsan İletişimin Kökenleri. Ankara: Metis Yayıncılık
• TRT (2022). Meta, dünyanın en hızlı yapay zeka bilgisayarını inşa ediyor. TRT Haber. https://www.trthaber.com/haber/dunya/meta-dunyanin-en-hizli-yapay-zeka-bilgisayarini-insa-ediyor-648474.html adresinden alındı
• Tutar,H. (1988). Simetrik Ve Asimetrik İletişim Bağlamanda Örgütsel Algılama Yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Turing, A. M. (1950). Computing Machinery and Intelligence. Mind, 49: 433-460
• Türk, GD (2018). İbn Haldun Bağlamında Yönetim Sistemlerinin Meşruiyet Sorunu Ve Meşruiyetin İnşası. Marmara Üniversitesi SBE Yayınlanmamış Doktora Tezi
• Türk, GD ve Bayrakçı, S (2019). Sosyal Medya Ve Toplumda Değişen Estetik İşlem Yaptırma Algısı. AJIT-E: Online Academic Journal Of Information Technology, 10(39)
• Türk, M.S.(2014). Medyanın Gerçeklik İnşası Ve Gerçeklik Algısı. Türkiz Siyaset Ve Kültür Dergisi,5(28), 9-33
• Uslu, A. (2016). Hafıza ve Geçmişin Talebi Olarak Tarih Arasındaki Ayrım. Vira Verita (1), 42-64.
• Wunderman Thompson Metaverse 2021 raporu (2021). Into The Metaverse. Wunderman Thompson Intelligence. Yıldız, T. (2017). Yapay Zeka, Şempanze, İnsan İletişimlerinin Kökenleri Ve Dil. Kitapçıl 90-91