ANALYZİNG FİNANCİAL PERFORMANCE WİTH MULTİ-CRİTERİA DECİSİON MAKİNG TECHNİQUES: AN APPLİCATİON İN BIST STONE AND SOİL BASED SECTOR

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 170 - 188

Emre Arslan , Orhan Keskin

Öz

This study aims to measure the financial performance of firms in the Stone and Earth-Related Subsector of the BIST 100 Manufacturing Industry using their financial indicators for the year 2023. Within the scope of this objective, the MCDM (Multi-Criteria Decision-Making) method was utilized. Unlike previous studies in this field, the present research employed the ENTROPY and MOORA methods. A review of the literature revealed that only a limited number of studies have been conducted from this perspective. In the implementation phase, the weights of objective criteria were determined using the ENTROPY technique, and these criteria were subsequently ranked through the MOORA method's Weighting Ratio, Reference Point, Full Multiplicative Form, and MULTIMOORA techniques. The findings of the study revealed that the criteria weights determined by the ENTROPY method were effective in measuring financial performance. Furthermore, the MOORA method was found to serve as a guiding tool in identifying firms with high financial performance. Based on the results of the analysis, the firms with the highest financial performance were identified as BOBET, NUHCM, and LMKDC, respectively. Conversely, the firms with the lowest financial performance were determined to be KUTPO, USAK, and QUAGR, all sharing equal scores. Additionally, it was observed that not all MOORA techniques yielded identical results, although their outcomes were found to be very close to each other.

Anahtar Kelimeler

Financial Performance, Multi Criteria Decision Making, ENTROPY, MOORA

FİNANSAL PERFORMANSIN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİYLE ANALİZ EDİLMESİ: BIST TAŞ VE TOPRAĞA DAYALI SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Öz

Bu çalışmada BİST 100 İmalat Sanayi Taş ve Toprağa Bağlı Alt Sektöründe yer alan firmaların 2023 yılına ait finansal göstergeleri ile finansal performansının ölçülmesi hedeflenmiştir. Belirlenen hedef kapsamında ÇKKV yöntemi kullanılmıştır. Daha önce bu kapsamda yapılan çalışmalardan farklı olarak yapılan bu çalışmada ENTROPİ ve MOORA yöntemleri kullanılmıştır. Literatür incelendiğinde bu bakış açısıyla yapılan çok fazla araştırmaya rastlanılmamıştır. Uygulamada objektif kriterlerin ağırlıkları ENTROPİ tekniği ile belirlenmiş ve sonrasında bu kriterler; MOORA yönteminin Önem Katsayısı, Referans Noktası, Tam Çarpım ve MULTİMOORA teknikleri ile sıralanmıştır. Çalışmanın sonucunda ise ENTROPİ yöntemi ile belirlenen kriterler ağırlıklarının finansal performansları ölçme de işlevsel olduğu ve bununla birlikte MOORA yönteminin finansal performansları yüksek olan firmaların belirlenmesinde yol gösterici olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada yapılan analizlerin sonuçlarına göre, finansal performansları en yüksek olan firmalar sırasıyla; BOBET, NUHCM ve LMKDC olarak saptanmıştır. Finansal performansları en kötü olan firmalar ise eşit değerlere sahip olan; KUTPO, USAK ve QUAGR olarak tespit edilmiştir. Ayrıca MOORA yönteminde uygulanan tekniklerin hepsinde aynı sonuç alınamadığı da görülmüştür. Ancak ilgili tekniklerin birbirlerine çok yakın sonuçlar verdiği de tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Çok Kriterli Karar Verme, ENTROPİ, MOORA

Kaynakça

• Akar, G. S. & Kalfa, V. R. (2023). MOORA Tekniği ve Lojistik Merkez Seçimi Problemine Uygulanması. S. Karaoğlan ve T. Arar (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme içinde (1. bs., s. 155). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Akbulut, O. Y., & Hepşen, A. (2021). Finansal Performans ve Pay Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin ENTROPİ ve Cocoso ÇKKV Teknikleriyle Analiz Edilmesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 6(3), 681-709. Https://Doi.Org/10.30784/Epfad.945770
• Aksakal, E. (2023). Olimpiyatlara Aday Şehirlerin Seçim Sürecinde Dikkate Alınacak Kriterlerin ENTROPİ Yöntemi ile Değerlendirilmesi. M. Kabak ve Y. Çınar (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri içinde (2. bs., s. 358). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Altan, Ş. (2020). MAUT Yöntemi. Ş. Altan ve Atan, Murat (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri içinde (1. bs., s. 375). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Arslan, R. (2022). Vakıf Üniversitelerinin F-FUCOM ve F-MARCOS ile Değerlendirilmesi. Turkish Studies - Economics, Finance, Politics, 17(3), 525–549. https://doi.org/10.7827/TURKISHSTUDIES.62141
• Arslan, R. (2020). ENTROPY Yöntemi. H. Bircan içinde, Çok Kriterli Karar Verma Problemlerinde Kriter Ağırlıklandırma Yöntemleri(s. 19-34). Ankara: Nobel
• Arslan, R., & Filiz, M. (2021). Veri zarflama analizi ve ENTROPY Temelli TOPSIS Yöntemi ile Doğu Anadolu Bölgesi hastanelerinin etkinlik analizi. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 65–83. https://doi.org/10.22466/ACUSBD.884242
• Arsu, T. (2021). Finansal Performansın ENTROPİ Tabanlı Aras Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Bıst Elektrik, Gaz ve Buhar Sektöründeki İşletmeler Üzerine Bir Uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-32. Https://Doi.Org/10.17065/Huniibf.740393
• Ayçin, E. (2020). Çok Kriterli Karar Verme: Bilgisayar Uygulamalı Çözümler (2. bs.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aydın, S. (2023). MOORA Yöntemi ile Zirai İlaçlama Dronu Seçimi. M. Kabak ve Y. Çınar (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri içinde (2. bs., s. 358). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aytekin, S., & Erol, A. F. (2018). Finansal Performans Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Temel Belirleyicisi Midir? Bıst Sürdürülebilirlik Endeksinde Aras Yöntemi ile Bir Uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 869-886.
• Baş, F. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinde Kriter Ağırlıklarının Belirlenmesi (1. bs.). Ankara: Nobel Bilimsel Yayınlar.
• Bil, E., & Mutlu Yıldırım, F. (2021). Finans ve Pazarlama Perspektifinden Dijital Dönüşüm Etkinliği Ölçümü: Moora Yöntemi Uygulaması. Akademik Hassasiyetler, 8(16), 457-472.
• Bilgin Sarı, E., Özveri, O., & Çalışkan, Z. (2021). Döküm Sürecinde Anahtar Performans Göstergelerinin Bulanık Moora Yöntemi ile Sıralanması. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 21(2), 417-437. Https://Doi.Org/10.24889/İfede.839823
• H. Bircan, H. Eleroğlu ve R. Arslan. (2018). Yozgat ilinde kurulabilecek kompost tesislerinin MOORA yöntemiyle optimallik sıralaması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 83-90.
• Çınaroğlu, E. (2022). ENTROPİ Destekli EDAS ve CODAS Yöntemleri İle Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Performans Değerlendirmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 325-345. Https://Doi.Org/10.18506/Anemon.961937
• Demir, G., Özyalçın, A. T. ve Bircan, H. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve ÇKVV Yazılımı ile Problem Çözümü (1. bs.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Dumlu, H., & Wolff, A. (2021). Türkiye’deki Lojistik Köylerin Potansiyel Etkinliklerine Göre Değerlendirilmesi: Moora Yöntemi ile Bir Uygulama. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(24), 1000-1026. Https://Doi.Org/10.36543/Kauiibfd.2021.041
• Ecer, F. (2020). Çok Kriterli Karar Verme (1. bs.). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Fomburn, C. (1996). Reputation: Realizing Value From The Corporate İmage. Boston: Harvard Business School Press.
• Gül, A., & Erdem, M. (2022). Gıda Perakende Firmalarının Finansal Performanslarının ENTROPİ-TOPSİS Yöntemiyle Analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi (35), 25-33. https://doi.org/10.31590/ejosat.1029907
• Işık, Ö. (2019). ENTROPİ ve TOPSİS Yöntemleriyle Finansal Performans ile Pay Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kent Akademisi, 12(1), 200-213.
• Kadooğlu Aydın, G., Hazar, A., Babuşcu, Ş. ve Uçar, D. (2023). Bankaların multi-moora yöntemi ile risk bazlı performans ölçümü – Türkiye uygulaması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(2), 171-192. DOI: 10.31671/doujournal.1216012.
• Keleş, N. (2023). MEREC ve ENTROPİ Yöntemleriyle Yük Kaldırma Platformu Seçiminde Kullanılan Kriterlerin Ağırlıklarının Belirlenmesi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 1323-1337.
• Konak, T., Elbir, G., Yılmaz, S., Karataş, B., Durman, Y., & Düzakın, H. (2018). Borsa İstanbul’da işlem gören tekstil firmalarının TOPSİS ve MOORA yöntemi ile analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 11-44.
• Meral, İ. G. (2023). ENTROPİ Tekniği: Pazarlama Alanına İlişkin Bir ÇKKV Kriter Ağırlıklandırması. S. Karaoğlan ve T. Arar (Ed.), (1. bs., s. 155). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Organ, A., & Kaçaroğlu, M. O. (2020). ENTROPİ Ağırlıklı TOPSİS Yöntemi ile Türkiye’deki Vakıf Üniversiteleri’nin Değerlendirilmesi. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 7(1), 28-45.
• Ömürbek, N., & Akçakaya, E. (2018). Forbes 2ooo Listesinde Yer alan Havacılık Sektöründeki Şirketlerin ENTROPİ, Maut, Copras ve Saw Yöntemleri ile Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 257-278.
• Özaydın, G., & Kayahan Karakul, A. (2021). ENTROPİ Tabanlı Maut, Saw ve Edas Yöntemleri İle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 13-29.
• Özevin, O. (2022). Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının ENTROPİ ve TOPSİS Yöntemleriyle Ölçülmesi: BIST Şirketleri Üzerine Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi (95), 75-98. https://doi.org/10.25095/mufad.1087406
• Özkan, Ö. (2020). MOORA Yöntemi. Atan, Murat ve Ş. Altan (Ed.), Örnek Uygulamalarla Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri içinde (1. bs., s. 375). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Perçin, S., & Sönmez, Ö. (2018). Bütünleşik ENTROPİ Ağırlık ve TOPSİS Yöntemleri Kullanılarak Türk Sigorta Şirketlerinin Performansının Ölçülmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi565-582. Https://Doi.Org/10.18092/Ulikidince.347924
• Sakarya, Ş., & Gürsoy, M. (2021). Bist Bankacılık Endeksi’nde Yer Alan Bankaların Finansal Performanslarının ENTROPİ Tabanlı Copras ve Aras Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 806-819. Https://Doi.Org/10.29106/Fesa.1000264
• Selçuk, O., Karakaş, H., & İpekçi Çetin, E. (2020). Antalya İlinde Turizme Açık Doğal Alanların Tehlike Düzeylerinin Bütünleşik SWARA-MOORA Yöntemi ile Belirlenmesi. Coğrafya Dergisi (41), 77-91. Https://Doi.Org/10.26650/JGEOG2020-0059
• Soy Temür, A. (2022). Borsa İstanbul Turizm Endeksi (Xtrzm) Firmalarının ENTROPİ Temelli Aras, Copras ve TOPSİS Yöntemleri ile Finansal Performans Analizi. Verimlilik Dergisi (2), 183-212. Https://Doi.Org/10.51551/Verimlilik.907897
• Şahman, O., & Gün, İ. (2024). Sağlığın Sosyal Belirleyicilerinin Moora Yöntemi ile Analizi: Oecd Ülkeleri Örneği. Sosyal Güvence (26), 1376-1399. Https://Doi.Org/10.21441/Sosyalguvence.1507454
• Uygurtürk, H. (2015). Bankaların İnternet Şubelerinin Bulanık Moora Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25), 115-128. Https://Doi.Org/10.17130/İjmeb.2015.11.25.791
• Yıldırım, B., & Önay, O. (2018). Bulut Teknolojisi Firmalarının Bulanık AHP – Moora Yöntemi Kullanılarak Sıralanması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 59-81.
• Yılmaz, Ö., & Yakut, E. (2021). ENTROPİ Temelli TOPSİS ve VIKOR Yöntemleri ile Bankacılık Sektöründe Finansal Performans Değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), 1297-1321. Https://Doi.Org/10.16951/Atauniiibd.874660
• Yüksekyıldız, E. (2021). ENTROPİ ve Eatwos Yöntemleri ile Türkiye Konteyner Limanlarının Verimlilik Analizi. Verimlilik Dergisi (2), 3-24. Https://Doi.Org/10.51551/Verimlilik.660708
• Yürük, M. F., & Orhan, M. (2020). Crıtıc ve ENTROPİ Temelli Maut Yöntemi ile İmalat Sanayi Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının Analizi. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 150-172.