Bingöl İlinde Su Ürünleri Yetiştiriciliği Tesisinde Çalışanların Sosyo-Ekonomik Yapılarının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 10 - 21, 29.03.2024

Ersin Karakaya , Muammer Kırıcı , Kadir Mirac Daşbilek , Teoman Özgür Sökmen

Öz

Bu araştırma; Bingöl ilinde su ürünleri yetiştiriciliği tesisinde çalışanların sosyo-ekonomik yapılarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, 2022-2023 üretim döneminde Bingöl’de aktif olarak faaliyet gösteren 5 adet işletmede tam sayım yöntemine göre 21 kişiyle yüz yüze anketler yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre; işletmelerin kapasitelerinin ortalamasının 625 ton/yıl olduğu, çalışan personel sayısının ortalama 9,38 kişi olduğu belirlenmiştir. İncelenen işletmelerin %71,4’ünün özel şahıs işletmesi olduğu, %28,6’sının ise özel şirket olduğu belirlenmiştir. Anket yapılan işletme çalışanlarının tamamının erkek olduğu ve tamamının Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) tarafından sosyal güvencesinin olduğu belirlenmiştir. İncelenen işletmelerde çalışan bireylerin %35’inin 30 yaşından küçük, %35’inin 30-40 yaş arasında ve %30’unun ise 41 yaş ve üstünde olduğu belirlenmiştir. Çalışanların yüksek oranda; ilköğretim mezunu oldukları, işçi olarak çalıştıkları, evli oldukları, aylık gelirlerinin ≤13414 ₺ olduğu, aylık harcamalarının 10001-15000 ₺ arasında olduğu, su ürünleri ile ilgili derneğe üye oldukları, arabasının olmadığı ve 1-5 yıl arasında deneyime sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. İncelenen işletmelerde çalışanların yaş, aylık gelir, toplam aile geliri, aylık harcama ve ailedeki kişi sayısına ait ortala değerler sırasıyla 33,65, 14538,10, 15566,67, 12404,76 ve 2,57 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak Bingöl ili su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmelerde çalışanların ekonomik durumları ve sosyal kazanımlarının daha iyi düzeylere çıkarılması için bu tür çalışmaların daha fazla yapılması son derece önem arz etmektedir. Bingöl ili sektör, işveren ve çalışanların işbirliği ve çalışanların sosyal niteliklerinin yükseltilmesi hem sektörün gelişimi hem de sürdürülebilir yetiştiricilik için oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Bingöl, işletme kapasitesi, aylık gelir ve harcama, mesleki deneyim süresi, sürdürülebilir yetiştiricilik

Etik Beyan

Çalışma, etik kurul belgesi gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Adıgüzel, F. & Akay, M. (2005). Tokat İlinde gökkuşağı alabalık işletmelerinin ekonomik analizi. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 31-40.
• Altınbaş, N. & Menekşe, A. (2000). Marine resources. The second marine shura, İstanbul, The Government Marine Press.
• Ataman, L. (2019). İstanbul ili su ürünleri işleme tesisleri çalışanlarının sosyo-ekonomik özelliklerinin incelenmesi ve işleme tesislerinin genel yapısı. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Su Ürünleri Anabilim Dalı, Rize.
• Aydın, O. & Sayılı, M. (2009). Samsun İlinde alabalık işletmelerinin yapısal ve ekonomik analizi. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (2), 97-107.
• Aydoğdu S.İ. & Özdemir, Y. (2019). Elazığ Yöresinde gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) yetiştiriciliği yapan farklı kapasitedeki işletme çalışanlarının sosyo-ekonomik yapısı. LimnoFish, 5 (2), 104-115.
• Birici, N., Şeker, T., Balcı, M., Çelik, B. & Karakaya, G. (2016). Elazığ ilinde gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss L.) yetiştiriciliği yapan işletmecilerin sosyo-demografik özellikleri. Yunus Araştırma Bülteni, 16 (1), 3-18.
• Buruç, O. & Kızak, V. (2018). Bitlis ilinde su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmecilerin sosyo-ekonomik analizi. Menba Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 4 (2), 1-6.
• Çağlak, E., Karslı, B. & Çağlak, S. (2012). Su ürünleri işleme tesislerinde çalışanların sosyo-ekonomik analizi: Balıkesir Örneği. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 27, 47-67.
• Çağlak, E., Karslı, B., Gürdal, A.A. & Kara, B. (2018). Rize ilindeki su ürünleri perakende satış yerlerinde çalışanların sosyo-ekonomik durumu. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 3 (1), 34-41.
• Dağtekin, M. (2008). Trabzon ilinde su ürünleri üretimi ve pazarlama yapısı. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Dartay, M., Duman, E., Duman, M. & Ateşşahin, T. (2009). Keban Baraj Gölü Pertek bölgesi balıkçılarının sosyo-ekonomik analizi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 26 (2), 135-138.
• Demir, T. (2017). Malatya ilinde havuzlarda alabalık yetiştiriciliği yapan işletmecilerin sosyo-ekonomik analizi. Munzur Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tunceli.
• Doğan, K. (2009). İznik Gölü (Bursa) gümüş balığı avcılığı yapan tekne sahibi balıkçıların sosyo-ekonomik analizi. Journal of FisheriesSciences.com, 3 (1), 58-67.
• Doğan, K. & Gönülal, O. (2011). Gökçeada (Ege Denizi) balıkçılığı ve balıkçıların sos-yo-ekonomik yapısı. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 2 (3), 57-69.
• Elbek, A.G. (1981). Ege Bölgesi’nde tatlı su ürünleri üreten işletmelerin yapısal ve ekonomik analizi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
• Emre, Y., Diler, İ., Sevgili, H., Oskay, D.A. & Sayın, C. (2007). Akdeniz Bölgesi’ndeki alabalık işletmelerinin yapısal özelliklerinin incelenmesi (2002-2003), Ulusal Su Günleri Sempozyumu, Antalya, Türkiye.
• Emre, Y., Sayın, C., Kiştin, F., Emre, N. & Karaman, S. (2011). Alabalık (Oncorhynchus mykiss) kafes yetiştiriciliğinin mevcut durumuna yönelik bazı değerlendirmeler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4 (1), 119-127.
• Erdem, M.E., Yücel, Ş. & Çoban, S. (2022). Socio-economic status of workers in fisheries processing facilities: the sample of the Black Sea. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 10 (7), 1230-1236.
• FAO, (2022). The State of World Fisheries and Aquaculture 2022. https://www.fao.org/documents/card/en/c/cc0461 (Erişim tarihi: 18.01.2024).
• FAO, (2023). FishStat Plus-Universal software for fishery statistical time series http://www.fao.org/fishery/statistics/software/fishstat/en (Erişim tarihi: 18.01.2024).
• Franquesa, R, Malouli, I.M. & Alarcon, J. A. (2001). Feasibility assessment for a data-base on socioeconomic indicators for Mediterranean fisheries. Studies and Reviews. General Fisheries Commission for the Mediterranean. No. 71. Rome, FAO. ISBN: 9251046433.
• Gümüş, E., Şahin, N.M., İkiz, R. & Yılmaz, S. (2013). Antalya ilindeki gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) işletmelerinde çalışanların sosyo-ekonomik yapılarının incelenmesi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 30 (4), 161-166.
• İmert Aydoğdu, S. (2015). Elazığ yöresi’nde gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) yetiştiriciliği yapan farklı kapasitedeki işletmelerin yapısal, teknolojik, verimlilik ve çalışanlarının sosyo-ekonomik analizleri. Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Yetiştiriciliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Kara, F. & Saler, S. (2021). Malatya ili’nde gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliği yapan işletmelerin sosyo-demografik özellikleri. Ecological Life Sciences, 16 (4), 142-150. OECD, (2016). OECD-FAO Agricultural Outlook 2017-2026.
• Olgunoğlu, İ.A., Ukav, İ., Artar, E. & Olgunoğlu, M. P. (2022). Perakende balık satış yerlerinde çalışanların demografik ve sosyo-ekonomik durumu: Adıyaman ili örneği. Kesit Akademi Dergisi, 8 (30), 482-496.
• Onay, N., & Erdoğan Sağlam, M. (2020). Keçiören (Ankara) İlçesi balık satış işletmelerinde çalışanların sosyo-ekonomik analizi. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 5 (3), 325-329.
• Sabatella, E. & Franquesa, R. (2004). Manual of fisheries sampling surveys: methodologies for estimations of socio-economic indicators in the Mediterranean sea. studies and reviews. GFCM, No: 73, Rome, FAO. 37p.
• Sarıtaş, M. (2010). Ekonomik kalkınmanın sosyo-kültürel temelleri. http://ekutup.dpt. gov.tr/planlama/42nci yıl/saritasm.pdf (24.04.2010).
• TEPGE. (2023). Tarımsal ekonomi ve politika geliştirme enstitüsü (TEPGE) Ürün raporu su ürünleri 2023. TEPGE yayın no: 373, ISBN: 978-625-8451-93-1.
• TÜİK, (2023). Dış Ticaret İstatistikleri https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul (Erişim tarihi: 14.01.2024).
• Ulupınar, M. (2022). Kırsal Kalkınma Kapsamında Bingöl'de Su Ürünleri Yetiştiriciliğinin Önemi. Bingöl İli Sürdürülebilir Kalkınma Doğal Kaynaklar, Tarım ve Hayvancılık, ISBN: 978-625-6404-24-3, 137-158.
• Uzmanoglu, S. & Soylu, M. (2012). Yeni Kapuzlı Baraj Gölü balıkçılarının sosyo-ekonomik yapısı. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 29 (4), 175-179.
• Üstündağ, E., Aksungur, M., Dal A. & Yılmaz, C. (2000). Karadeniz Bölgesi’nde su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmelerin yapısal analizi. IV. Su Ürünleri Sempozyumu, 639-663s, 28-30 Haziran 2000, Erzurum, Türkiye.
• Yağlıoğlu, D. (2013). Akçakoca (Batı Karadeniz) balıkçılığın ve balıkçıların sosyo-ekonomik analizi. Ormancılık Dergisi, 9 (1),35-42.
• Yiğit, H., Soylu, M. & Uzmanoğlu, S. (2009). Fisherman profile of the lakes in Sakarya province. İstanbul University Journal of Fisheries and Aquatic Seciences, 24 (2), 9-23.
• Yücel, Ş. (2006). Orta Karadeniz Bölgesi balıkçılığı ve balıkçıların sosyo-ekonomik durumu. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 23 (3), 529-532.