MEKANSAL ERİŞİLEBİLİRLİĞİN ÖTESİNDE ZİHİN FARKLI BİREYLER İÇİN ERİŞİLEBİLİR YAŞAMI TASARLAMAK: İZEV ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 4, 505 - 518, 30.12.2021

Saadet Aytıs

Öz

Erişilebilirlik kavramı, bireylerin mekanlara, alanlara, araçlara, ürün ve hizmetlere tüm bireyler tarafından kolaylıkla erişilebilmesi ve herkes tarafından ihtiyaçları oranında, istenildiğinde kullanılabilmesi anlamıyla bilinmekte ve çoğunlukla bu sınırlandırılmış haliyle kullanılmaktadır. Oysa erişim zorluğu çekenler için sadece o erişimi nasıl olursa olsun bir şekilde sağlamak değil; kolaylık sağlarken insan psikolojisine saygılı bir tavır içinde, kullanıcıyı rencide etmeden, en doğru şekilde sağlamak önem taşımaktadır. Fiziksel engel sahibi kişiler çerçevesinden bakılarak dar anlamıyla uygulanan erişilebilirlik kavramı, zihinsel engel çerçevesinden ve yaşama dahil olma anlamında da değerlendirilmesi gereken, tüm bireylerin yaşama erişilebilirliğini içeren çok geniş anlamlara sahiptir.
Fiziksel mekanlar, araçlar ve hizmetler için idealize edilerek uygulanması gereken erişilebilirlik, zihinsel yönden farklılıklar gösteren bireylerin yaşama dahil olması yönünde de işlerlik kazanmalıdır. Bu, çok yönlü ve detaylı bir kurguyu gerektirmektedir. Toplumsal yapı, kültür ve devlet politikalarının yönlendirmeleri, yaşamın erişilebilir olmasında en önemli aktörler olarak ortaya çıksa da gönüllülük esasına dayanan çalışmalar ve temelinde zihinsel engel sahibi bireylere yönelik projeler geliştiren sivil toplum kuruluşlarının çalışmaları da önemli ölçüde etkilidir. Çalışmada İstanbul Zihinsel Engelliler İçin Eğitim ve Dayanışma Vakfı (İZEV) projeleri yaşama erişilebilirlik kapsamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erişilebilirlik, Kapsayıcı Tasarım, Engelsiz Tasarım, Fiziksel Engel, Zihinsel Engel, Erişilebilir Yaşam

Teşekkür

İZEV Vakfı'na teşekkürler..

Designing Accessible Life for the Mentally Handicapped Beyond Spatial Accessibility: The Case of IZEV

Öz

The concept of accessibility is known as easy access by individuals to places, spaces, tools, products and services and to be used by everyone in proportion to their needs and when desired, and usually used in this confined context. However, not only enabling such access in some way regardless of how but also by respecting human psychology, without hurting the user and in the best manner possible is crucial. The concept of accessibility applied in its confined context seeing the world from the eyes of people with a physical disability has broad meanings required to be considered from the point of mental disabilities and inclusion of mentally disabled individuals in life and covering access to life by all individuals.
Accessibility required to be idealized for physical spaces, tools and services, must also become functional in terms of inclusion of individuals who are mentally different. This requires a multifaceted and detailed construct. Although the social structure, culture and guidance by state policies appear to be the most significant actors in making life accessible, activities of non-governmental organizations which are voluntary-based and projects aimed at individuals with mental disabilities, are effective to a significant extent. In this study, projects by Istanbul Education & Solidarity Foundation for Mentally Handicapped (IZEV) were addressed within the scope of access to life.

Anahtar Kelimeler

: Accessibility, Inclusive Design, Barrier-Free Design, Physical Disability, Mental Disability, Accessible Life

Kaynakça

• Referans1 Anderson, R. W.; Coons, M. (1979), “Architectural Accessibilitiy: Matching Places to People”, New Directions for Higher Education Volume: 1979, Issue: 25, Online ISSN: 1536-0741, s. 61
• Referans2 Aytıs, S. (2021), İZEV Vakfı Faaliyetleri / Gözlemleri (İZEV Kurucu Üyesi ve Zihin Farklı Birey Ebeveyni)
• Referans3 Casas, I. (2007) “Social Exclusion and the Disabled: An Accessibility Approach” The Profesional Geographer Volume 59, Issue 4, Pages: 463-477, s.477
• Referans4 Johansson, S.; Gulliksen, J.; Lantz, A. (2015) “Cognitive Accessibility for Mentally Disabled Persons” Human-Computer Interaction-INTERACT 2015, 15th IFIP TC 13 International Conference, Bamberg, Germany, September 14-18, 2015, Proceedings Part I, s.418
• Referans5 Kılıç, M. (2021), İZEV Vakfı Faaliyet Raporu (İZEV Genel Sekreteri ve Yönetim Kurulu Üyesi)
• Referans6 Kural, H. (2021) İZEV Vakfı Başkanı, Marka Danışmanı, İZEV Sosyal Projeleri Yaratıcısı
• Referans7 Mulligan, B.E., Allyson Calder, B.H., Pgcert, CT (2018), “Inclusive Design in Architectural Practice: Experiential Learning Ofdisability in Architectural Education”, Disability and Health Journal 11, ) ISSN: 1936-6574, s. 237
• Referans8 Neutens, T.; Schwanen, T.; Witlox, P.M. (2008), “My Space or Your Space? Towards a Measure of Joint Accessibility”, Computers, Environment and Urban Systems, Volume: 32, Issue: 5, ISSN: 0198-9715, s. 332
• Referans9 Odabaş Uslu, A.; Güneş, M. (2017), “Engelsiz Kentler-Herkes İçin Erişilebilir Kentler”, IJLAR Internatıonal Journal of Landscape Architecture Research Uluslararası Peyzaj Mimarlığı Araştırma Dergisi, E-ISSN: 2602-4322, s.32
• Referans10 Schleien, S. J.; Ray, M. T.; Johnson, D. O. (1989), “An Architectural Accessibility Survey of Community Recreation Centers”, Journal of Park and Recreation Administration 1989 Vol.7 No.3, ISSN: 0735-1968, s.10
• Referans11 Stephan, R.; Cotler, R.A. (1976), “Architectural Accessibilitiy fort he Disabled of Collage Campuses”, State University Construction Fund, New York, s.1
• Referans12 Talla Hamdy, M. (2017), “Interior Architectural Elements that Affect Human Psychology and Behavior”, IEREK PRESS The Academic Research Community Publication, ISSN: 2537-0162, s. 1-4
• Referans13 Uslu, A.; Shakouri, N. (2012), “Engelli Çocuklara Dost Oyun Alanı ve Dış Mekân Tasarımı”, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi / Erciyes University Journal of the Institute of Science and Technology, Volume: 28, Issue: 5, s.368
• Referans14 Van Der Linden, V.; Dong, H.; Heylighen, A. (2016), “From Accessibility To Experience: Opportunities For Inclusive Design In Architectural Practice” NORDISK ARKITEKTURFORSKNING Nordic Journal of Architectural Research 2-2016, ISSN: 1893–5281, s.52
• Referans15 Zorlu, T. (2017), “Yaşlılar İçin Konutta İç Mekân Tasarımı ve Ergonomi”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (YSAD) / Elderly Issues Research Journal (EIRJ), ISSN 1308-5816, Cilt: 10, Sayı: 2, s.44