Çivi Yazısı Hukuku ve Toplumsal Hayatta Nadītu(m) Kadınları

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 80 - 99, 31.10.2018

Sema Arslan

Öz

Bu çalışmada Eski Mezopotamya’da din kadınları grubundan bir sınıf olan Nadītu(m)kadınları ele alınacaktır. Ele alınan konuda Eski Önasya çivi yazısı kanunlarında ve çiviyazılı belgelerde bu kadınların özelliklerine dair incelemelerde bulunarak, örnekler verilecek ve genel açıklamalar sağlanacaktır. Dağınık halde olan bilgilerin bir bütün halinde değerlendirilmesi gerçekleşecektir. Nadītu(m)kadınlarının çeşitli tanrıların hizmetinde oldukları görülmektedir. Eski Mezopotamya’da tapınakların içinde yer alan ve “gagû(m)” adı verilen bir yapı içerisinde ikâmet ettikleri anlaşılmaktadır. Kanunlara göre bu sınıftan kadınların bazıları evlenebilirken, bazılarının ise evlenmesine izin verilmemiştir. Buna ek olarak bu unvanda olan kadınların, evlensin veya evlenmesin çocuk doğurmalarına asla izin verilmemektedir. Öte yandan kendilerine bakmaları için evlatlık alabildiklerine dair pek çok belge mevcuttur. Ayrıca Eski Babil Devri’nde ekonomik faaliyetlerde oldukça aktif bir konumda oldukları anlaşılmaktadır. Ekonomik hayatlarının dışında, sosyal ve dini alanlarda da etkin olduğu görülen bu kadınların, din kadınları sınıfı içerisinde önemli bir yere sahip olduğu ekonomik faaliyetlerinden yola çıkarak anlaşılmaktadır. Yeni Babil Devri’nin (M.Ö. 626-539) sonralarına kadar varlıkları görülen bu kadınların özellikle ekonomik hayata önemli katkılar sağladıkları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nadītu(m) kadınları, çivi yazısı hukuku, kanunlar, ekonomi, sosyal yaşam.

Kaynakça

• Aydın, N. (2017). Hammurabi Yasaları. İstanbul: Alfa.
• Ay Arçın, Ş. (2017). Eski İsrail’de Kadın Krallık Öncesi ve Krallık Sonrası. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
• Bahrani, Z. (2018). Babil’in Kadınları Mezopotamya’da Toplumsal Cinsiyet ve Temsil (Çev. Sercan Çalcı). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Berktay, F. (2016). Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın Hıristiyanlık’ta İslamiyet’te Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Metis Yayınları.
• Black, J., & Green, A. (1992). Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia. An Illustrated Dictionary Illustrations by Tessa Rickards., British Museum Press for the Trustees of the British Museum.
• Bottéro, J. (2005a). “Babilli Kadınların Hakları”, Eski Yakındoğu: Sümer’den Kutsal Kitap’a (Çev.Adnan Kâhiloğulları, Pınar Güzelyürek, Lale Arslan Özcan). Ankara: Dost Kitabevi., s. 127-138.
• Bottéro, J. (2012b). Mezopotamya Yazı, Akıl ve Tanrılar (Çev. Mehmet Emin Özcan ve Ayten Er). Ankara: Dost Kitabevi.
• Foster, B. (2007). “Mesopotamia”, A Handbook of Ancient Religions. Cambridge University Press. Hinnells, J. R. (Ed.), s. 161-213.
• Harris, R. (1961a). “On the Process of Secularization under Hammurapi”. Journal of Cuneiform Studies, 15(4), s. 117-120.
• Harris, R. (1963b). “The Organization and Administration of the Cloister in Ancient Babylonia”. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 6 (2), s. 121-157.
• Harris, R. (1964c). “The Nadītu Woman”, Studies Presented to A. Leo Oppenheim (7 June 1964), s. 106-135.
• Harris, R. (1975d). Ancient Sippar: A Demographic Study of an Old-Babylonian City (1894-1595 BC) (Vol. 36). Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul.
• Hrouda, B. (2016). Mezopotamya (Çev. Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Alfa.
• Jeyes, U. (1983). “The Nadītu Women of Sippar”, A. Cameron and A. Kuhrt (Eds.),Images of Women in Antiquity (Detroit, 1983). s. 260-272.
• Jursa, M. (2017). Babilliler (Çev. Firuzan Gürbüz Gerhold). İstanbul: Alfa.
• Kılıç, Y., & Duymuş, H. H. (2009). “Eski Mezopotamya’da Din Kadınları (Rahibeler)”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl, 13, 1, s. 159-178.
• Leick, G. (2009). Historical Dictionary of Mesopotamia (Vol. 26). Scarecrow Press.
• Lerner, G. (1986). “The Origin of Prostitution in Ancient Mesopotamia”. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 11 (2), s. 236-254.
• Kuhrt, A. (2013). Eski Çağ’da Yakındoğu Yaklaşık M.Ö. 3000-330 I. Cilt (Çev. Dilek Şendil). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• McIntosh, J. (2005). Ancient Mesopotamia: New Perspectives. ABC-CLIO.
• Nakata, I. (2016). “Economic Activities of Nadītu-Women of Šamaš Reflected in the Field Sale Contracts (MHET II/1-6)”, Lion, B., & Michel, C. (Eds.). (2016). The Role of Women in Work and Society in the Ancient Near East (Vol. 13). Walter de Gruyter GmbH & Co KG., s. 255-269.
• Öz, E. (2015). “Çiviyazılı Belgelere Göre Mezopotamya’da Sütannelik Hizmeti, Sütanne Olarak Qadištum Kadınları ve Kutsal Kitaplarda Sütannelik Uygulması”. Turkish Studies, Vol. 10/13, Fall 2015, s. 235-248.
• Roth, M. T., Hoffner, H. A., & Michalowski, P. (1995). Law Collections from Mesopotamia and Asia Minor (Vol. 6): Society of Biblical Literature.
• Stone, E. C. (1982). “The Social Role of the Nadītu Women in Old Babylonian Nippur”. Journal of the Economic and Social History of the Orient/Journal de l'histoire economique et sociale de l'Orient, s. 50-70.
• Stone, E. C., Owen, D. I., & Mitchell, J. R. (1991). Adoption in Old Babylonian Nippur and the Archive of Mannum-mešu-liṣṣur (Vol. 3): Penerbit Erlangga.
• Stone, M. (2000). Tanrılar Kadınken (Çev. Nilgün Şarman). İstanbul: Payel Yayınları.
• Şahin, H. A. (1999a). “Kültepe Metinlerinde Geçen Rahip ve Rahibeler”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 8, Yıl: 1999. s. 143-153.
• Şahin, H. A. (2006b). “Kültepe Metinlerinde Geçen Rahibelerin Aile ve Toplumdaki Konumu”. AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 32. s. 232-242.
• Tosun, M., & Yalvaç, K. (2002). Sumer, Babil, Assur Kanunları ve Ammi-Saduqa Fermanı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basimevi.