Seviyye Talip Romanı Üzerine Narsistik Bir İnceleme

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 248 - 262, 31.10.2018

Hilal Tülegen

Öz

Mitolojik bir
metin olan Narkissos ve Echo, psikanalizde 1800’lerin sonunda kurulan narsisizm
kuramına temel oluşturmuştur. Antik Yunan’da efsanevî güzelliğe sahip olan
Narkissos adlı genç, suda yansımasını görür ve kendi yansımasına âşık olur.
Efsaneye göre sevdiğiyle kavuşmak arzusuyla kendini sulara bırakan
Narkissos’tan geriye bugün nergis olarak adlandırılan çiçek kalmıştır. Bu mitle
ilişkilendirilerek ortaya çıkan narsisizm, başlangıçta kendi vücudunu seven
insanlarda görülen sapkınlığı anlatmak için kullanılmıştır.

Sigmund Freud’la
birlikte, eşcinsellik anlamında da kullanılan narsisizm, her bireyde
görülebilen oto-erotizmden nesne sevgisine giden yolda, doğal bir süreç olarak
değerlendirilmiştir. Birincil narsisizm olarak adlandırılan bu süreç, ego
idealinin tanınmasıyla sona erer. Ama dış dünyadan çekilen libido, bireyin
kendi ‘ben’ine yöneltilirse birinci narsisizm üzerine ikincil narsisizm
kurulmuş olur. Libidonun kendi benine yatırılması ise bireyde kendi bedenini
seyretmek, kendine hayranlık, eleştirilere tahammül edememek ve daima haklı
olduğunu iddia etmek gibi durumlara yol açmaktadır. 

Bu bildiride
Halide Edib Adıvar’ın Seviyye Talip
romanındaki kahramanların narsisizm açısından incelemesi yapılacaktır. 1910
yılında yayınlanmış olan Seviyye Talip
yazarın ilk dönem romanlarındandır.  20.
yüzyıl başında ülkede yaşanan krizleri kendi hayatında da derinden hisseden
yazarlardan biri olan Halide Edib, Seviyye
Talip’te dönemin düşünce yapısına uygun olarak Fahir’i bilginin, değişimin
kaynağı olarak konumlandırır. Bu konum Fahir’e özellikle karısı Macide’nin
hayatını kendi doğruları ve istekleri doğrultusunda değiştirme hakkını verir.
Fahir’in Macide’yi aşağı görmesi ve medenileştirilmesi gereken bir ‘nesne’
olarak muamele etmesi, Fahir’deki narsisizmin en belirgin görüntüsüdür. Roman
bunun dışında da narsisizm açısından değerlendirilebilecek örüntülere sahiptir.

Anahtar Kelimeler

: Narsisizm, Seviyye Talip

Kaynakça

• Adıvar, Halide Edip (1967), Seviyye Talip, Atlas Kit., Ankara.
• Argunşah, Hülya (2015), “Halide Edip’te Değişen Kadının Romandaki İzdüşümleri: Seviyye Talip’ten Ateşten Gömlek’e”, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Y.20, S. 37, 2015, s. 37-52.
• Ovidius, Publius (1994), Dönüşümler, (Çev. İsmet Zeki Eyuboğlu), Payel Yay., İstanbul.
• Freud, Sigmund (2015), Narsizm Üzerine ve Schreber Vakası, (Çev. Banu Büyükkal, Saffet Murat Tura), Metis Yay., İstanbul.
• Kernberg, Otto F. (2012), Sınır Durumlar ve Patolojik Narsisizm, (Çev. Mustafa Atakay), Metis Yay., İstanbul.
• Masterson, James F. (2014), Narsistik ve Borderline Kişilik Bozuklukları, (Çev. Berat Açıl), Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yay., İstanbul.
• Küçükgörmen, Gülcan Calayir (2010), Halide Edip Adıvar’ın Romanlarında Kadın ve Kadın Eğitimi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst., İzmir.