Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Astronomiye Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 14, 594 - 613, 31.10.2020

Yaprak Yeşil , Semra Benzer

Öz

Bu araştırma Fen Bilimleri öğretmen adaylarının astronomiye yönelik tutumlarını incelemek ve öğrenim seviyesi ile cinsiyet değişkenlerinin bu tutuma etkisini ortaya çıkarmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada tarama modeli kullanılmış ve 2017-2018 öğretim yılında 78 öğretmen adayı ile araştırma yürütülmüştür. İlköğretim 1. ve 2. sınıfta Hayat Bilgisi dersi, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıfta Fen Bilimleri dersi ve ortaöğretim 12. sınıfta Fizik dersi içeriğinde astronomi konuları yer almaktadır. Öğretmen adaylarının ilköğretimden itibaren tüm bu dersleri almalarına rağmen astronomiye yönelik olumlu tutumlarının istenilen seviyede olmadığı görülmektedir. Öğrencilerin astronomiye yönelik tutum ve ilgilerinin artırılmasında en büyük görev Fen Bilimleri Öğretmenlerine düşmektedir. Fen Bilimleri Öğretmen adaylarının astronomiye yönelik tutumları doğrudan veya dolaylı bir şekilde öğrencilerinin tutumlarına da etki edebileceğinden dolayı bu konudaki tutumları büyük önem taşımaktadır. Bu araştırmada Fen Bilimleri öğretmen adaylarında, öğrenim seviyesi ve cinsiyet değişkenlerinin astronomiye yönelik tutuma etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca ilköğretimden itibaren aldıkları ve içeriğinde astronomi konularına yer verilen derslerin astronomiye yönelik tutumlarında beklenilen bir etkiyi göstermediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Astronomi, Astronomi Eğitimi, Fen Bilimleri Öğretmen Adayı

Kaynakça

• Akgün, Ö.E., Büyüköztürk, Ş., Demirel, F., Karadeniz, Ş. ve Kılıç-Çakmak, E. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Albayrak, H. (2016). Astronomi konularında istasyon tekniğinin öğrencilerin akademik başarısına ve astronomiye karşı tutumuna etkisi (Yüksek lisans tezi). Erzincan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
• Arıkurt, E., Durukan, Ü.G. ve Şahin, Ç. (2015). Farklı öğrenim seviyesindeki öğrencilerin astronomi kavramıyla ilgili görüşlerinin gelişimsel olarak incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 66-91.
• Atik, S. (2016). Akademik başarının yordayıcıları olarak öğretmene güven, okula karşı tutum, okula yabancılaşma ve okul tükenmişliği (Doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Bektaşlı, B. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının astronomi hakkındaki kavram yanılgılarının tespiti için astronomi kavram testinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 38(168), 362-372.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (23. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Canbazoğlu-Bilici, S., Öner-Armağan, F., Kozcu-Çakır, N. ve Yürük, N. (2012). Astronomi tutum ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(2), 117-127.
• Dadlı, G. (2015). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine yönelik öz düzenleme becerileri ve öz yeterlikleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Demirci, F. ve Özyürek, C. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin astronomi konularının öğretimi öz-yeterlik inanç düzeylerinin belirlenmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(3), 499-518.
• Deniş-Çeliker, H. (2012). Fen ve teknoloji dersi "güneş sistemi ve ötesi: uzay bilmecesi" ünitesinde proje tabanlı öğrenme uygulamalarının öğrenci başarılarına, yaratıcı düşünmelerine, fen ve teknolojiye yönelik tutumlarına etkisi (doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Dereli, F. (2016). 6. sınıf dünya ve evren konu alanına uyarlanmış bilimin doğası kazanımlarının akıllı tahta etkinlikleri ile öğretimi (yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Düşkün, İ. (2011). Güneş-dünya-ay modeli geliştirilmesi ve fen bilgisi öğretmen adaylarının astronomi eğitimindeki akademik başarılarına etkisi (yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Ertaş-Kılıç, H. ve Keleş, Ö. (2017). Astronomiye yönelik ilgi ölçeği geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Dergisi, 13(1), 35-54.
• Ezberci, E. (2014). Üstkavramsal faaliyetleri aktif hale getirici etkinliklerle desteklenmiş 5E öğrenme döngüsü modelinin 7. sınıf öğrencilerinin ay’ın evreleri konusundaki kavramsal anlamalarına etkisi (yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Göncü, Ö. (2013). İlköğretim beşinci ve yedinci sınıf öğrencilerinin astronomi konularındaki kavram yanılgılarının tespiti (yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Gündoğdu, T. (2014). 8. sınıf öğrencilerinin astronomi konusundaki başarı ve kavramsal anlama düzeyleri ile fen dersine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Güneş, G. (2010). Öğretmen adaylarının temel astronomi konularında bilgi seviyeleri ile bilimin doğası ve astronomi öz-yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kaptan, F., Korkmaz, H., (1999). İlköğretimde etkili öğretme ve öğrenme. Öğretmen el kitabı modül 7, MEB, Ankara, 43 (1999).
• Kazanç, S. ve Kılıç, A. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının ay ve güneş tutulması konusuna ilişkin teknolojik pedagojik alan bilgileri. Turkish Journal of Educational Studies, 3(3), 114-138.
• Küçüközer, A., Küçüközer, H. ve Bostan-Sarıoğlan, A. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının astronomi kavramları hakkındaki kavramsal anlamaları. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2(1), 23-34.
• Kurnaz, M.A. ve Değermenci, A. (2011). Temel astronomi kavramlarına ilişkin öğrenci algılamalarının sınıf seviyelerine göre karşılaştırması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 91-112.
• Kurnaz, M.A., Bozdemir, H., Altunoğlu, B.D. ve Çevik-Ezberci, E. (2016). Fen eğitiminde astronomi konu alanında yayınlanan ulusal makalelerin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1398-1417.
• MEB (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programi (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/
• MTTKB (2010). Astronomi ve Uzay Bilimleri Dersi Öğretim Programı. Ortaöğretim Astronomi Ve Uzay Bilimleri Dersi Öğretim Programi. MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü. http://mufredat.meb.gov.tr/
• Öktem, Ö. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının uzay araştırmaları konusunda pedagojik alan bilgilerinin belirlenmesi (yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Okulu, H. (2012). Geliştirilen astronomi etkinliklerinin fen ve teknoloji öğretmen adaylarının astronomi bilgi ve tutum düzeylerine etkisi (Muğla örneği) (yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Percy, J. R. (2005). Why astronomy useful and should be included in the school curriculum?. J. M. Pasachoff ve J. R. Percy (Editörler), Teaching and learning astronomy effective strategies for educators worldwide (s. 10-13). Cambridge, US: Cambridge University Press.
• Şahin, Ç., Bülbül, E., & Durukan, Ü. G. (2013). Öğrencilerin gök cisimleri konusundaki alternatif kavramlarının giderilmesinde kavramsal değişim metinlerinin etkisi. Journal of Computer and Education Research, 1(2), 38-64.
• Şenel-Çoruhlu, T. ve Çepni, S. (2015). Teachers’ Problems and Misconceptions Relate to “Solar System And Beyond: Space Puzzle” Unit: A Case Study Research. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(2), 268-281.
• Taner, M.S., Manap, Ö., Tunca, Z., Koçer, D. ve Aslan, Z. (2017). Türkiye’de Bilim Eğitiminin Geliştirilmesi Açısından Astronomi Alanında Yapılanlar: Astronomi Öğretmen Seminerleri (AÖS) Örneği. Anadolu Öğretmen Dergisi, 1(1)
• Taşcan, M. ve Ünal, İ. (2015). Astronomi eğitiminin önemi ve türkiye’de öğretim programları açısından değerlendirilmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (40), 25-37.
• Thurstone, L. L. (1928). Attitudes can be measured. American Journal of Sociology, 33(4), 529-554.
• Trumper, R. (2006). Teaching future teachers basic astronomy concepts-seasonal changes-at a time of reformin science education. Journal of Research of Science Teaching, 43(9), 879-906.
• TTKB (2010). Ortaöğretim astronomi ve uzay bilimleri dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• TTKB (2017a). Hayat bilgisi dersi (ilkokul 1, 2 ve 3. sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• TTKB (2017b). Fen bilimleri dersi (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• TTKB (2017c). Fizik dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• Türk, C. (2010). İlköğretim temel astronomi kavramlarının öğretimi (yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Türk, C., Kalkan, S., Bolat, M., Akdemir, E., Karakoç, Ö. ve Kalkan, H. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının temel astronomi kavramlarını kavrama düzeyleri üzerine bir durum çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 202-209.
• Uçar, S., ve Demircioğlu, T. (2011). Changes in preservice teacher attitudes toward astronomy within a semester-long astronomy ınstruction and four-year-long teacher training programme. Journal Science Education Technology, 20 (1), 65– 73.
• Unat, Y. (2016). 1933 Yılında Ali Yar Tarafından Yazılmış Lise III Kozmografya Kitabı ve Liselerde Astronomi Dersleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 24 (4), 2073-2088 URL (2017). Gazi Üniversitesi Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı gef-fenbilgisi.gazi.edu.tr/posts/view/title/dersler-15622 13.01.2018 tarihinde sayfasından erişilmiştir.
• Yener, D., Aksüt, P., Demir, N. S., Aydın, F., Fidan, H., Subaşi, Ö., & Aygün, M. (2017). Öğretmen Adaylarının “Astronomi” Konusundaki Kavramlara Yönelik Bilişsel Yapılarının İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 531-565.
• Yılmaz, E. (2014). 7. sınıf temel astronomi kavramlarının etkin öğretimine yönelik bir eylem araştırması (yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, E., Türkoğuz, S. ve Şahin, M. (2014). Güneş sistemi ve uzay konularına yönelik kavram yanılgılarının günlük yaşama etkisi üzerine öğretmen görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (37), 37-44.
• YÖK (2018). Programların Güncelleme Gerekçeleri, Getirdiği Yenilikler ve Uygulama Esasları. https://www.yok.gov.tr/
• Zeilik, M., Schau, C., & Mattern, N. (1999). Conceptual astronomy II: Replicating conceptual gains, probing attitude changes across three semesters. American Journal of Physics, 67, 923-927.
• Zurnacı, A. (2015). Fen eğitiminde astronomi uygulamaları (yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.