Hatay ve Niğde Örneğinde Sokakta Çalışan Suriye Kökenli Erkek Çocukların Yaşam Koşulları ve Uyum Problemleri

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 44 - 77, 30.11.2021

Yonca Yüce , Ercan Geçgin

Öz

Suriye’de 2011 yılından bu yana devam eden çatışmalar ve savaşlar ile birçok Suriyeli kendi can güvenliğini sağlamak için çoğunlukla Türkiye’ye, akabinde Lübnan, Ürdün gibi komşu ülkelere göç etmiştir. Göç eden Suriyeliler kendi yaşam alanlarını, işlerini ve tüm varlıklarını bırakarak yeni bir yerleşim yerinde uyum sürecine girmeye başlamıştır. Fakat göç edenler büyük oranda çocuklardan ve gençlerden oluşmaktadır. Dolayısıyla hassas olan ve ergenlik çağında olan çocuklarda göçün yarattığı etkiler olumsuz izler bırakmaktadır. Bundan hareketle saha çalışmasına dayanan bu çalışmada, Türkiye’nin Hatay ve Niğde şehrinde yaşayan Suriyeli erkek çocuklarda uyum sürecini etkileyen konular odak noktası olmuş ve her iki şehirde yaşayan çocuklar arasında karşılaştırma yapılmıştır. Suriye kökenli sokakta çalışmak durumunda kalan erkek çocukların gündelik hayat pratikleri içerisinde sokakta; hangi uyum süreçlerinden geçtiği, problemlere karşı olan dayanıklılıkları, problemlere karşı ne gibi taktikler geliştirdikleri ve toplumla olan etkileşimlerinin anlaşılması amaçlanmıştır. 8-16 yaş aralığındaki Suriyeli çocuklarla nitel araştırma yönteminin etnografik desenine bağlı kalarak mülakatlar ve gözlemler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre; çocukların uyum sağlayabilmesinin önündeki en büyük bariyer Türkçe dil becerisindeki yetersizlikler ve maddi imkânların kısıtlılığıdır. Bu durum çocukların eğitim hayatına da olumsuz bir şekilde yansımaktadır. Her iki şehirde yaşayan Suriyeli çocuklar ekonomik problemlerden kaynaklı sokakta çalışarak gerekli ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmışlardır. Ayrıca uyum sürecinde Hatay’da yaşayan Suriyeli çocukların, Niğde’de yaşayan Suriyeli çocuklara göre daha kolay bir uyum süreci geçirdiğini söyleyebiliriz. Bu durum, Hatay’da yaşayan Türk vatandaşlarının Arapçayı bilmesinden ve Suriyelilerle rahat bir iletişim kurabilmesinden kaynaklıdır.

Anahtar Kelimeler

Göç, çocuk işçiliği, dışlanma, uyum, sığınmacılar

Kaynakça

• Abay, A. (2019). Türkiye’de Suriyeli çocukların eğitim durumlarının değerlendirilmesi: Kızıltepe örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sosyoloji Ana Bilim Dalı, Eskişehir.
• Akıncı, B.,Nergiz, A. & Gedik, E. (2015). Uyum süreci üzerine bir değerlendirme: Göç ve toplumsal kabul. Göç Araştırmaları Dergisi. 1(2), 58-83.
• Atamtürk, M.S. (2019). Türk ve Suriyeli çocuklarda benlik algısı, akran zorbalığı ve sosyal destek. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Aydemir, S. & Şahin, M. C. (2018). Zorunlu-kitlesel göç olgusuna sosyolojik bir yaklaşım: Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılar örneği. Dini Araştırmalar. 21(53),121-148.
• Aykut, N. (2019). Çalışan ve eğitime devam eden suriyeli çocuklarda yaşam doyumu ile depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Hizmet Politikaları ve Uygulamaları Bilim Dalı, Ankara.
• Aykut, S. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitim soruları; Farklılıklara saygı eğitimi odağında okul sosyal hizmet önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Ankara.
• Avcı, Z. (2019). Türkiye’de erken çocukluk eğitimine devam eden Suriyeli çocukların okul deneyimlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, İstanbul.
• Büyükhan, M. (2019). Zorunlu eğitim çağındaki Suriyeli çocukların eğitime erişimi önündeki engeller: Ankara ili örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Politika Anabilim Dalı, Ankara.
• Certeau, M. D. (2009). Gündelik hayatın keşfi-1: Eylem, uygulama ve üretim sanatları. (L. A. Özcan, Çev) Ankara: Dost Kitabevi.
• Charles, D.& Denman, K. (2013). Syrian and Palestinian Syrian refugees in Lebanon: The plight of women and children. Journal of International Women's Studies. 14(5), 96-111.
• Cohen, S. (2019). Halk düşmanları ve ahlaki panikler. Türkçe Söyleyen. D. Türker. Ankara: Heretik.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Bütün, M. & Beşir Demir, S. ( Çev. Ed) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelik, Y. (2018). Türkiye’de Suriyeli çocuklara yönelik uygulanan eğitim politikalarının incelenmesi; Tespitler, sorunlar ve öneriler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Dehnel, R. Dalky, H. Sudarsan, S. & Al- Delaimy, W.K. (2021). Resilience and mental health among Syrian refugee children in Jordan. Journal of Immigrantand Minority Health.https://doi.org/10.1007/s10903-021-01180-0
• Demirel, C. A. (2015). Türkiye’deki Suriyeliler: Statüler ve hükümet politikaları. Içinde L. Körükmez. & İ. Südaş (Ed.). Göçler Ülkesi içinde İstanbul: Ayrıntı, 45-68.
• Dijk,T. V. (2015). Söylem ve ideoloji: Çok alanlı bir yaklaşım. B. Çoban ve Z. Özarslan (Der.).Söylem ve İdeoloji. 15-97. (B. Çoban, Z. Özarslan, N. Ateş. & A. Emre Pilgir,Çev) 2. Baskı. İstanbul: Su.
• Douglas, M. (2017). Saflık ve tehlike: Kirlilik ve tabu kavramlarının bir çözümlemesi. (E. Ayhan, Çev) İstanbul: Metis.
• Emin, M. N. (2018). Türkiye’deki Suriyeli çocukların devlet okullarında karşılaştığı sorunlar Ankara ili örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Ergün, Ö. R. (2018). Geçici koruma statüsündeki Suriyeli çocukların eğitim sürecindeki toplumsal uyum sorunları: Burdur örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyoloji Anabilim Dalı, Isparta.
• Geçici Koruma Yönetmeliği (2014, 22 Ekim). Resmi Gazete (Sayı: 29153). Erişim adresi: https://www.resmigazete. gov.tr/eskiler/2014/10/20141022-15-1.pdf
• Giddens, A. (2013). Sosyoloji. (C. Güzel, Çev) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselemiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar. Türkçe Söy. Ş. Geniş. & L. Ünsaldı. 3. Baskı. Ankara: Heretik.
• Göç Dairesi Genel Müdürlüğü (GİGM), Erişim tarihi: 21 Ekim 2021, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 Harunoğulları, M. (2016). Suriyeli sığınmacı çocuk işçiler ve sorunları: Kilis örneği. Göç Dergisi (GD), 3(1), 29-63.
• Hecebil, S. (2019). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi.
• Kaya, A. (2015). Giriş: Farklı göç türlerini yaşayan ülke: Türkiye. L. Körükmez. & İ. Südaş (Ed.). Göçler Ülkesi içinde. İstanbul: Ayrıntı, 15-26.
• Kayaoğlu, A. (2021). Gender-sensitive study on urban child labor in Istanbul. Save the Children, International.
• Küçükdüveyki, E. (2019). Geçici koruma statüsündeki Suriyeli çocukların eğitim alanında yaşadıkları sorunlar ve sosyal desteklerinin incelenmesi; Altındağ örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Ana bilim Dalı, Ankara.
• Lordoğlu, K. & Aslan, M. (2018). Görünmeyen göçmen çocukların işçiliği: Türkiye'deki Suriye'li çocuklar. Çalışma ve Toplum, 57(2), 715 – 731.
• Mayring, P. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş: Nitel düşünce için bir rehber. (A. Gümüş & M. S. Durgun, Çev) Ankara: Bilge Su.
• Merton, R. K. (1968). Social theory and social structure. New York: Macmillan Publishing.
• Neuman, W. L. (2009). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar. 2. Cilt. (S. Özge, Çev.) İstanbul: Yayınodası.
• Öztürk, K. (2017). İstanbul'daki Suriyeli çocukların öfke ve sosyal uyum düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Psikoloji Anabilim Dalı / Klinik Psikoloji Bilim Dalı, İstanbul.
• Perkins, J., Ajeeb, B., Fadel, L. & Saleh, G. (2018). Mental health in Syrian children with a focus on post-traumatic stress: a cross-sectional study from Syrian schools. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology. 53(11), 1231–1239. https://doi.org/10.1007/s00127-018-1573-3
• Punch, K. F. (2016). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. (D. Bayrak, H. Bader Arslan & Z. Akyüz, Çev) 4. Baskı. Ankara: Siyasal.
• Sahin, E., Dagli, T. E., Acarturk, C. & Dagli, F. S. (2021). Vulnerabilities of Syrian refugee children in Turkey and actions taken for prevention and management in terms of health and wellbeing. Child Abuse & Neglect, 119, 104628.
• Sevinç, M. R., Aydoğdu, M. H., Cançelik, M., Binici, T. & Palabıçak, M. A. (2020). Poverty, child labor, and hope: The relationship between hope and perceived social support in children working in street markets in TRC2 region of Turkey. Children, 7(7),78.
• Sinan, F. N. (2019). Türkiye’de ilkokula devam eden Suriyeli çocukların akran ilişkilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Bursa.
• Tapia, S.D. (2015). Akdeniz havzası: Göç yollarının kavşak noktası ve yeni eğilimlerin aynası. L. Körükmez. & İ. Südaş. (Ed.). (G. Daşkan, Çev) Göçler Ülkesi içinde, İstanbul: Ayrıntı, 27-44.
• Tezcan, M. (2017). Çocuk sosyolojisi. 3. Baskı. Ankara: Anı.
• Türel, F.İ., Öztürk, E. & Çalıcı, C. (2018). Bireyden topluma travma ve şiddet: Bireysel ve toplumsal şiddet olaylarına psikotarihsel bir yaklaşım. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 3(3), 3-10.
• Uluslararası Göç Örgütü (IOM). (2020). https://www.iom.int/data-and-research. UNICEF, https://www.unicef.org/emergencies/syrian-crisis.
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu/YUKK (2013, 11 Nisan) Resmi Gazete (Sayı: 6458). https://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/04/20130411-2.htm
• Yalçın, S. K. & Şengül, M. (2007). Dilin iletişim süreci içerisindeki rolü ve işlevleri. Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları. 2(2), 749-769.
• Yılmaz, İ.H. (2021). Türkiye’deki Suriyeli çocukların okula uyumu. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sosyoloji Anabilim Dalı, Ankara.