FİZİKSEL ENGELLİ KULLANICILARIN İÇ MEKÂN DONATI ELEMANLARINA YÖNELİK TERCİHLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 12, 193 - 213, 31.07.2021

Kemal Yıldırım Menşure Kübra Müezzinoğlu , Süleyman Türkdal

Öz

Bu araştırmada; tekerlekli sandalye kullanıcısı olan fiziksel engelli bireylerin konutlarında bulunan iç mekân donatı elemanlarına yönelik yaşadığı sorunlar belirlenmiş olup, bu sorunlara ilişkin gerekli standartlar ve kanunlar da dikkate alınarak çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır. Bu maksatla, tekerlekli sandalye kullanıcısı bireylerin konut iç mekânlarında karşılaştıkları sorunları belirlemek ve istek ve gereksinimlerini tespit edebilmek için ayrıntılı bir anket geliştirilmiş ve tesadüfi olarak seçilen 92 katılımcıya uygulanmıştır. Sonuç olarak, tekerlekli sandalye kullanıcısı bireylerin önemli bir kısmının konutlarında bulunan antre dolaplarına, mutfak dolaplarına, banyo dolaplarına, yemek masasına, sehpalara, buzdolabına, tuvalet masası ile aynaya, elbise dolabına, kapı kolu ve kilidine, prizlere ve elektrik anahtarlarına erişemedikleri, bireylerin duşakabine, klozete, küvete, lavaboya, oturma mobilyasına ve yatağa geçiş sağlayamadıkları, odalar arası geçişte kot farkı ve kapı eşiği yüksekliğinden kaynaklanan geçiş sorunları yaşadıkları, ayrıca zemin yüzeyi kusurları nedeniyle rahat ve kolay hareket edemedikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fiziksel Engelli, Tekerlekli Sandalye, İç Donatı, Mobilya, Tasarım

DETERMINING THE PREFERENCES OF PHYSICALLY HANDICAPPED USERS FOR INDOOR EQUIPMENT ELEMENTS

Öz

In this study; the problems experienced by the physically disabled individuals, who are wheelchair users, regarding the interior equipment elements in their houses have been identified, and solutions have been proposed by taking into account the necessary standards and laws regarding these problems. For this purpose, a detailed questionnaire was developed to determine the problems faced by wheelchair users in residential interiors and to identify their wishes and needs, and was applied to 92 randomly selected participants. As a result, a significant portion of wheelchair users cannot access entrance cabinets, kitchen cabinets, bathroom cabinets, dining tables, coffee tables, refrigerators, dressing tables and mirrors, wardrobes, door handles and locks, sockets and electrical switches in their residences, individuals' shower cabin, It was determined that they could not provide access to the toilet, bathtub, washbasin, sitting furniture and bed, they experienced transition problems due to the elevation difference and door threshold height between the rooms, and they could not move comfortably and easily due to floor surface imperfections.

Anahtar Kelimeler

Physical Disabled, Wheelchair, Interior Equipment, Furniture, Design, Physical Disabled, Wheelchair, Interior Equipment, Furniture, Design

Kaynakça

• ADA. (1990). Americans With Disabilities Act. 18.04.2021. http://www.ada.gov/pubs/ adastatute08.htm.
• Afacan, Y., Demirkan, H. (2010). A Priority-Based Approach for Satisfying the Diverse Users’ Needs, Capabilities and Expectations: A Universal Kitchen Design Case. Journal of Engineering Design. 21 (2&3). 315–343.
• Altınok, M., Kars, M. (2010). Tekerlekli Sandalye Kullanan Engellilere Yönelik Islak Mekân Düzenlemelerinde Fonksiyonel Yaklaşımlar. Journal of Science and Technology of Dumlupınar University. 21. 107-120.
• Arıkan, Ç. (2002). Sosyal Model Çerçevesinde Engelliliğe Yaklaşım. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi. 2 (1). 12-21.
• Bıyıklı, L. (1989). Bedensel Özürlü Çocukların Benlik Kavramı (Aile Kabul Düzeyi Açısından). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Cronbach, L.J. (1951). Coefficient Alpha and The Internal Structure of Tests. Psychometrika. 16 (3). 297-334.
• Çetin, E. (2020). Türkiye’de Engelli Bireylerin Ulusal ve Uluslararası Sözleşmeler Bağlamında Eğitim Hakkına Erişimi. Journal of Social and Humanities Sciences Research. 7 (53). 1111- 1122.
• Çınar, H., Arslan, A.R. ve Meriç, H. (2015). Tekerlekli Sandalye Kullanıcılarının Yatak Odası ve Mobilyaları ile İlgili Sorunlarının Tespiti ve Çözüm Önerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi. 3 (3). ÖS: Ergonomi. 309-318.
• Çınar, H., Erdem, H.E. (2008). Yaşam Hakkı: Tekerlekli Sandalye Kullanıcılarının Konut İç Mekân Donatı Elemanları ve Mobilya Kullanımı. Politeknik Dergisi. 11 (2). 169-174.
• Çınar, H., Tuncer, A. (2011). Huzurevlerinde Yaşlı ve Engelli Bireylerin (Tekerlekli Sandalye Kullanıcıları) Yaşamsal Kalitesinin İrdelenmesi, Sorunların Tespiti ve Çözüm Önerileri. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Mobilya ve Dekorasyon Eğitimi Ana Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2018). Engelli ve Yaşlı Bireylere İlişkin İstatistiki Bilgiler. Araştırma Geliştirme ve Proje Dairesi Başkanlığı. İstatistik Bülteni.
• Demirbilek, O., Demirkan, H. and Alyanak, S. (2000). Designing an Armchair and a Door with Elderly Users. Designing for the 21st Century. An international conference on universal design. June 14–18. http://www.adaptenv.org/21century/proceedings5.asp%parmchair.
• Güleç, H.C. (2010). Pozitif Ruh Sağlığı. (2. Basım). Ankara: Arkadaş.
• Gümüş, D.Ç. (2015). Erişilebilirlik Mevzuatı ve Erişilebilirliğin İzlenmesi ve Denetlenmesi, Mekanlarda Erişilebilirlik, Kullanılabilirlik ve Yaşanabilirlik, Erişilebilirlik. TMMOB. Mimarlar Odası Ankara Şubesi. (Dosya 36) 14-19.
• Halisküçük, E.S. ve Tekinarslan, İ.Ç. (2007). Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere Makarna Pişirme Becerisinin Öğretiminde Videoyla Model Olmanın Etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 7 (2). 113- 127.
• Hrovatin, J. and Vizintin, J. (2013). Kitchen Furniture Accessibility of Storage and Working Space, 24th International Scientific Conference: Wood is Good User Oriented Material, Technology and Design. Oct 18. Zagreb. 41-47.
• Hrovatin, J., Prekrat, S., Oblak, L., and Ravnik, D. (2015). Ergonomic Suitability of Kitchen Furniture Regarding Height Accessibility. Antropol. 39 (1). 185-191.
• Ibrahim, N.I., Davies, S. (2012). Aging: Physical Difficulties and Safety in Cooking Tasks. Work 41. Suppl 1:5152-5159. DOI: 10.3233/wor-2012-0804-5152.
• Kalınkara, V. (2015). Yaşlıların Antropometrik Ölçülerinin İç Mekân Tasarımına Uygulanması. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 8 (2). 98-113.
• Kalınkara, V. (2019). Mutfak Tasarımında Fiziksel Konfor ve Verimlilik: Yaşlılar. Engineering Sciences (NWSAENS). 14 (4). 169-182. DOI: 10.12739/NWSA.2019.14.4.1A0439.
• Kristiansen, K., Vehmas, S. and Shakespeare, T. (2009). Arguing About Disability Philosophical Perspectives. Canada: Routledge.
• Kurnaz Özdemir, D. (2012). Ortopedik Engelli Kadınların Sorun ve Beklentileri Üzerine Bir Araştırma: Tuzla İlçesi Örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi. 23 (1). 52 – 72.
• Mace, R. L. (1998). Universal Design in Housing. Assistive Technology. 10 (1). 21–28. DOI: 10.1080/10400435.1998.10131957.
• Mackelprang, R. ve Salsgiver, R. (1999). Disability: A Diversity Model Approach In Human Service Practice. Canada: Pacific Grove. CA: Brooks/Cole Publishing Company.
• Maguire, M., Peace, S., Nicolle, C., Marshall, R., Sims, R., Percival, J., and Lawton, C. (2014). Kitchen Living in Later Life: Exploring Ergonomic Problems, Coping Strategies and Design Solutions. International Journal of Design. 8 (1). 73-91.
• Murphy, S. L., Gretebeck, K. A. and Alexander, N. B. (2007). The Bath Environment, the Bathing Task, and the Older Adult: A Review and Future Directions for Disability Research. Disability and Rehabilitation. 29 (14). 1067–1075. DOI: 10.1080/09638280600950694.
• Özyürek, M. (1988). Engelli Kişilere Yönelik Değiştirilen Tutumların Sürekliliği. Yayın No: 296. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Panayides, P. (2013). Coefficient Alpha: Interpret with Caution. Europe’s Journal of Psychology. 9 (4). 687-696.
• Sagdic, Y. and Demirkan, H. (2000). A Design Decision Support System Model for the Wet Space Renovation of Elderly People's Residences. Architectural Science Review. 43 (3). 125–132. DOI: 10.1080/00038628.2000.9696895.
• Stineman, M.G., Ross, R.N. and Maislin, G. (2007). Population Based Study of Home Accessibility Features and the Activities of Daily Living: Clinical and Policy Implications. Disability and Rehabilitation. 29 (15). 1165–1175. DOI: 10.1080/09638280600976145.
• Taneli, Y. (2009). Yaşlanan Bir Toplumda Sürdürülebilirlik: "Evrensel Tasarım" Paradigmasının Bir Alt Kullanıcı Grubunda İrdelenmesi. Mimarlık Dergisi (347).
• TS 9111. (2011). Engelliler ve Hareket Kısıtlılığı Bulunan Kişiler İçin Binalarda Ulaşılabilirlik Gerekleri.
• World Health Organization. (2011). World Report on Disability. 19.04.2021. https://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report/en/.
• Yelçe, N.Z. (2013). Bilgi ve Hizmete Erişim, Elzi Menda vd. (Ed.), Engelsiz Türkiye İçin: Yolun Neresindeyiz? Mevcut Durum ve Öneriler. (s.21-22). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Yelçe, N. Z. (2020). Engellilik Tarihi Araştırmalarına Genel Bir Bakış, A. Resa Aydın, vd. (Ed.), Engellilik Tarihi Yazılar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi. E-ISBN: 978-605-07- 0727-4, DOI: 10.26650/B/AA09.2020.007.
• Yılmaz, N., Diktaş, E.O. (2018). Eşitlikçi Tasarımın Kent Merkezlerindeki Kamusal Alanlara Yansımasındaki Temel Esaslar. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi. 29 (1). 132 – 152.