THE REDEFINITION OF THE CONCEPT OF EQUIVALENCE IN TRANSLATION AND THE PROBLEMS ABOUT THE CONCEPT OF EQUIVALENCE

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 1, 29 - 39, 30.04.2014

Arzu Özyön

Öz

As it is understood from the title of the study, it aims to redefine the concept of equivalence. In addition to this, some problems occuring depending on the concept of equivalence will be given place in the study. Among these problems firstly, comes the question of how the concept of equivalence must be defined. In this context, the definitions belonging to different theorists such as W. Koller, Mona Baker, Eugene Nida, Roman Jakobson, John Cunnison Catford, Peter Newmark, Susan Bassnett, Lawrence Venuti will be given and it will be determined that which of these definitions and approaches is the most commonly adopted one. During this determination, the opinions of reserachers studying in the field of translation in our country, such as Mine Yazıcı, İsmail Boztaş, Mustafa Çakır, Yusuf Eradam, Cengiz Tosun, Hanife Alkan will be made use of. Apart from this, the importance of the translator in the translation process will be focused on; the qualities that the translator must have, will be given and it will be expressed that the translator is not always a mediator causing meaning losses; but he is also the one who can find solutions in the situations of untranslatibility by using his creativity. In the latter parts, the other equivalence problems such as meaning losses in translation and false equivalences will be given place. The study will be concluded with the opinion that today, Nida’s “equivalent effect” approach is more commonly adopted compared with the other approaches about the concept of equivalence.

Anahtar Kelimeler

Equivalence, translator, losses in translation, false equivalence

ÇEVİRİDE EŞDEĞERLİK KAVRAMININ YENİDEN TANIMLANMASI VE EŞDEĞERLİK KAVRAMI İLE İLGİLİ SORUNLAR

Öz

Bu çalışma adından da anlaşıldığı üzere çeviri sürecinde sorun yaratan bir kavram olan eşdeğerlik kavramının yeniden tanımlanmasını amaçlamaktadır. Bunun yanında, eşdeğerlik kavramına bağlı olarak ortaya çıkan bazı sorunlara da çalışmada yer verilecektir. Bu sorunlar arasında ilk olarak eşdeğerlik kavramının nasıl tanımlanması gerektiği sorusu gelmektedir. Bu bağlamda, W. Koller, Mona Baker, Eugene Nida, Roman Jakobson, John Cunnison Cadford Peter Newmark, Susan Bassnett, Lawrence Venuti gibi farklı teorisyenlere ait tanımlar verilecek ve günümüzde en yaygın olarak benimsenen tanım ve yaklaşımın hangisi olduğu tespit edilecektir. Bu tespit sırasında, ülkemizde çeviri alanında çalışmalar yapan Mine Yazıcı, İsmail Boztaş, Mustafa Çakır, Yusuf Eradam, Cengiz Tosun, Hanife Alkan gibi araştırmacıların görüşlerinden faydalanılacaktır. Bunun dışında, çeviri sürecinde çevirmenin önemi üzerinde durulacak; çevirmenin sahip olması gereken özellikler verilecek ve çevirmenin her zaman anlam kayıplarına sebep olan bir aracı olmadığı; çevrilemezlik ilkesinin geçerli olduğu bazı durumlarda yaratıcılığı kullanarak sorunlara çözüm bulabileceği ifade edilecektir. Sonraki bölümlerde, çeviride anlam kayıpları ve yalancı eşdeğerler gibi diğer eşdeğerlik sorunlarına da yer verilecek, çalışma günümüzde eşdeğerlik konusunda Nida’nın “eşdeğer etkisi” yaklaşımının, diğer yaklaşımlarla kıyaslandığında daha yaygın biçimde kabul edildiği görüşü ile sonlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Eşdeğerlik, çevirmen, çeviride kayıplar, yalancı eşdeğerlik

Kaynakça

• Alkan, Hanife. “Lehçeler Arası Aktarmalarda Yalancı Eş Değerler Sorunu (Türkiye Türkçesi- Özbek Türkçesi-Uygur Türkçesi Fiil Örneği)”. Turkish Studies. Volume7/4, Fall 2012, p. 671-688.
• Baker, Mona. In Other Words. A Coursebook on Translation. Routledge: London and New York, 1992. Bassnett, Susan. Translation Studies. London and New York: Routledge, 2002.
• Boztaş, İsmail. “Çeviri, Çevirmen, Dilbilim İlişkisi, Çeviride Eşdeğerlik ve Kayıplar”. Hacaettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 10, Sayı 2, Aralık 1999, s. 55-65.
• Bulut, Türkay. “Çeviride Eşdeğerlik: Eğretilemeler”. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 21, Sayı1, 2012, s. 75-82.
• Burgos, Ivan Vazquez/Jaimes, Viviana Lizeth Bello. “The Importance of Dynamic Equivalence When Translating Cultural Texts”, Memorias Del III Foro Nacional De Estudios En Lenguas. Fonael, 2007.
• Çakır, Mustafa. “Çeviride Eşdeğerlik İlişkileri”. Anadolu Üniversitesi. Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt 6, Sayı 1, Bahar 1996, s. 93-107. Eradam, Yusuf. “Nasıl Çevirsem de Kuramsızlığı Kurumlaştırsam?”, Çağdaş çeviri Kuramları ve Uygulamaları Semineri Bildiriler Kitabı. Hacettepe Üniversitesi. Mütercim Tercümanlık Bölümü. Ankara, 1991: 63-74.
• Gündüzalp, Nuray Cihan. Charles Baudelaire’in Şiirlerinin Türkçe Çevirileri Üzerine İnceleme (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Fransız Dili Eğitimi Anabilim Dalı. Adana, 2008.
• Jakobson, Roman. “On Linguistic Aspects of Translation”, The Translation Studies Reader. Ed. Lawrence Venuti. Routledge: London and New York, 2000.
• Kanelli, Olga. “Notions of Equivalence: Early Interest Among Translation Theorists”. http://ejournals.lib.auth.gr/poliphilos/article/view/71/76
• Munday, Jeremy. Introducing Translation Studies: Theories and Applications. Routledge: London and New York, 2001.
• Newmark, Peter. A Textbook of Translation. Prentice Hall: New York and London, 1988.
• Nida, Eugene. “Principles of Correspondence”, The Translation Studies Reader. Ed. Lawrence Venuti. Routledge: London and New York, 2000. Tosun, Cengiz. “Çeviride Anlam Boyu”, Çeviribilim ve Uygulama Dergisi. Hacettpe Üniversitesi. Mütercim Tercümanlık Bölümü. Ankara, 1991: 95-103.
• Venuti, Lawrence (ed.). The Translation Studies Reader. Routledge: London and New York, 2000.
• Yazıcı, Mine. Yazılı Çeviri Edinci. Multilingual Yayıncılık. İstanbul, 2007.