Meaning Attributes of Numbers in Proverbs and Idioms

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 3, 361 - 377, 30.09.2018

Mustafa Ulutaş , Zekerya Batur

Öz

Proverbs and idioms; are the most precious elements that reflect the cultural infrastructure, vocabulary and richness of a nation. It is important to examine and analyze the social life style of a nation, their preferences and experience of using languages with different points of view. It is known that Turkish proverbs and idioms are examined from different perspectives by researchers. It is noteworthy that has been uncovered of a wide variety of things of this precious asset of the element of speech. Turkish proverbs and idioms, when examined, reveal different gates and is a cultural palace that reaches new knowledge and ideas about culture and language. From this point on in this study, it is aimed to determine the frequencies of the proverbs and idioms in which the numbers take place and meanings numbers attribute these. The Dictionary of Proverbs and Idioms prepared by the Turkish Language Association in the general network environment is scanned in terms of numbers used in proverbs and idioms. The frequencies of the proverbs and idioms detected in the scanning were determined. It has been attempted to determine the meanings these numbers attribute. These proverbs and idioms that are coded in meaning by researchers and field experts grouped under “communication, actions, human relations, behaviors, personality characteristics and situations" themes. Based on the codes and themes set out, a number of evaluations have been made about the meanings which numbers attribute the proverbs and idioms.

Anahtar Kelimeler

Proverb, idiom, number, frequency level, meaning

Sayıların Atasözü ve Deyimlere Yükledikleri Anlamlar

Öz

Atasözleri ve deyimler; bir milletin kültürel alt yapısını, söz varlığını ve zenginliğini yansıtan en kıymetli unsurlardandır. Bir milletin toplumsal yaşam biçimi, dili kullanma tercihi ve tecrübelerini ortaya çıkarmada bu söz unsurlarının farklı bakış açılarıyla incelenip ele alınması önemli görülmektedir. Geçmişten günümüze Türk atasözü ve deyimlerinin araştırmacılar tarafından farklı yönlerden irdelendiği bilinmektedir. Söz varlığı unsurunun bu değerli hazinesinin, bünyesinde barındırdığı çok çeşitli konunun gün yüzüne çıkarıldığı dikkat çekmektedir. Türk atasözü ve deyimleri, her incelendiğinde bambaşka kapıların aralandığı, kültür ve dile ilişkin yeni bilgi ve fikirlere ulaşılan bir kültür sarayıdır. Bu noktadan hareketle bu çalışmada, sayıların yer aldığı atasözü ve deyimlerin sıklıklarını ve sayıların sözlere yüklediği anlamları belirlemek amaçlanmıştır. Türk Dil Kurumu tarafından genel ağ ortamında hazırlanmış olan Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, sayıların kullanıldığı atasözü ve deyimler açısından taranmıştır. Yapılan tarama sonucunda belirlenen atasözü ve deyimlerin kullanılan sayılara göre sıklıkları belirlenmiş ve bunların sözlere yükledikleri anlamlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmacılar ve alan uzmanları tarafından anlam bakımından kodlanan bu atasözü ve deyimler “iletişim, eylemler, insan ilişkileri, davranışlar, kişilik özelliği ve durumlar” temaları altında toplanmıştır. Belirlenen kodlar ve temalardan hareketle, sayıların atasözü ve deyimlere kattıkları anlamlarla ilgili birtakım değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Atasözü, deyim, sayı, sıklık düzeyi, anlam

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1952). Atasözleri ve Deyimler Hakkında II. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 2(15), 154-161. http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/1952s15/1952s15_15_O_A_AKSOY.pdf adresinden 09.01.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Aksoy, Ö. A. (1953). Atasözleri ve Deyimler Hakkında IV. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 2(17), 278-282. http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/1953s17/1953s17_08_O_A_AKSOY.pdf adresinden 09.01.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Aksoy, Ö. A. (2017). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1/Atasözleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp.
• Alkayış, M. F. (2009). Dini İçerikli Atasözleri Üzerine. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 287-292.
• Altaylı, S. (2010). Atasözü ve Deyimler Arasındaki Farklar. Karadeniz Araştırmaları, Bahar 2010(25), 125-134.
• Altun, M. (2004). Türk Atasözleri Üzerine Sentaktik Bir İnceleme. Akademik Araştırmalar Dergisi, (Journal of Academic Studies), 6(21), 79-91.
• Avcı, C. (2014). Türk Atasözlerinde Borç ve Borçluluk. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 61-68.
• Baş, B. (2002). Türkçe Temel Dil Becerilerinin Öğretiminde Atasözlerinin Kullanımı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(12), 60-68.