Transformational Generative Grammar in Teaching Turkish as a Foreign Language

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 4, 244 - 265, 30.12.2018

İbrahim Doyumğaç , Ahat Tezcan

Öz

In this study based on qualitative research, textbooks of Turkish teaching to foreigners was used as document. In the study based on purposive sampling, sentences showing the generative transformational grammar features in “Yedi İklim Turkish Coursebooks A1, A2, B1” level prepared for foreigners and “Yeni Hitit for Foreigners Turkish Coursebook A1, A2, B1” level are given as examples. Besides in study is tried to show different examples of sentences with generative transformational grammar characteristics. In this study, by giving sample sentences from “Yedi İklim Turkish Coursebook A1, A2, B1” level prepared for foreigners and “Yeni Hitit for Foreigners Turkish Coursebook A1, A2, B1 level, it is stated that generative transformational grammar is important in teaching Turkish as a foreign language. In the study, it was understood that the sentences containing the generative transformational grammar rules are important in terms of individual differences. As a result of the research, it is stated that types of generative transformational grammar are: stylistic transformations / displacements, selective transformations, double-based transformation (general transformations), substitution / word changing transformation, addition and deletion transformations, passive transformation and mixed transformations. In this context examples of generative transformational sentences with reference to Turkish coursebooks for foreigners were given. As a result of this research, it has been understood that generative transformational grammar is important in teaching Turkish as a foreign language. It has been implied that the generative transformational grammar that shows itself clearly in speaking and writting related to the mind structure of each individual. Besides, it is concluded that the texts of reading with different generative transformative grammatical sentences and preparing different activities in this context will provide easy learning to Turkish as a foreign language.

Anahtar Kelimeler

Foreign language teaching, transformations, generative transformational grammar, course books Turkish for foreigners

Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Üretici Dönüşümsel Dilbilgisi

Öz

Nitel araştırmaya dayanan bu çalışmada doküman olarak yabancılara Türkçe öğretimi ders kitapları kullanılmıştır. Amaçsal örnekleme dayanan araştırmada, yabancılar için hazırlanmış “Yedi İklim Türkçe Ders Kitapları A1, A2, B1” düzeyi ile “Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A1 / A2, B1” düzeyinden üretici dönüşümsel dilbilgisi özelliklerini gösteren cümleler örnek olarak verilmiştir. Bunun yanı sıra araştırmada üretici dönüşümsel dilbilgisi özelliklerini taşıyan cümlelerin farklı örnekleri de gösterilmeye çalışılmıştır. Bu araştırmada, yabancılar için hazırlanmış “Yedi İklim Türkçe Ders Kitapları A1, A2, B1” düzeyi ile “Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A1 / A2, B1” düzeyinden örnek cümleler verilerek üretici dönüşümsel dilbilgisinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde önemli olduğu belirtilmiştir. Araştırmada, üretici dönüşümsel dilbilgisi kurallarını taşıyan cümlelerin bireysel farklılıklar açısından önemli olduğu anlaşılmıştır. Araştırmanın sonucunda üretici dönüşümsel dilbilgisi türlerinin stilistik dönüşümler / yer değiştirme dönüşümleri, seçimli dönüşümler, çift tabanlı dönüşümler (genel dönüşümler), yerine koyma dönüşümleri / sözcük değiştirme dönüşümleri, katma ve silme dönüşümleri, edilgen dönüşümler ve karma dönüşümler olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda yabancılar için Türkçe ders kitaplarından hareketle üretici dönüşümsel cümlelere örnekler verilmiştir. Farklı üretici dönüşümsel özellikleri taşıyan cümleler ise karma dönüşümlü cümleler (çok özellikli dönüşümlü cümleler) başlığı altında açıklanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda üretici dönüşümsel dilbilgisinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde önemli olduğu anlaşılmıştır. Konuşma ve yazma dilinde kendisini açık bir şekilde gösteren üretici dönüşümsel dilbilgisinin her bireyin zihin yapısıyla ilgili olduğu ima edilmiştir. Ayrıca okuma metinlerinin üretici dönüşümsel dilbilgisi yapılarıyla dönüşümünün yapılması ve bu bağlamda değişik etkinliklerin hazırlanması yabancı dil olarak Türkçe öğretimini kolaylaştırılacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil öğretimi, dönüşümler, üretici dönüşümsel dilbilgisi, yabancılar için Türkçe ders kitapları

Kaynakça

• Akay, R. (2004). Dilbilgisi ve Stilistik. 4. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, 17-19 Haziran (s. 187-194) Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim 1, 2 ve 3. Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Altınörs, A. (2015). Dil Felsefesi Tartışmaları (Platon’dan Chomsky’ye). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Barın, E., Çobanoğlu, Ş, Ateş, Ş., Balcı, M. ve Özdemir, C. (Ed.). (2015). Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı A1. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü.
• Barın, E., Çobanoğlu, Ş, Ateş, Ş., Balcı, M. ve Özdemir, C. (Ed.). (2016). Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı A2. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü.
• Barın, E., Çobanoğlu, Ş, Ateş, Ş., Balcı, M. ve Özdemir, C. (Ed.). (2016). Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı B1. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü.
• Bayrav, S. (1998). Dilbilim Filolojinin Oluşumu. İstanbul: Multilingual.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Karadeniz, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (20. Baskı). Pegem Akademi: Ankara.
• Chomsky, N. (2014). Dil ve Zihin. (Çev. Ahmet Kocaman). Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Demirci, K. (2014). Türkoloji İçin Dilbilim. (Konular Kavramlar Teoriler). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dolunay, S. K. (2012). Türkçe ve Dilbilgisi Öğretiminde Sıklık Çalışmalarının Yeri. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, S. 10, s. 81-89. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/76765 adresinden 11.10.2018 tarihinde ulaşılmıştır.