Listening Activities in Turkish Textbooks (5, 6, 7, 8)

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 40 - 54, 30.03.2019

Betül Keray Dinçel

Öz

Anahtar Kelimeler

Listening activities, Turkish textbooks, pre-listening, while listening, post-listening

Türkçe (5, 6, 7, 8) Ders Kitaplarında Dinleme Etkinlikleri

Öz

Dinleme etkinlikleri, Türkçe ders kitabında dinleme metinlerine yönelik hazırlanmış etkinliklerdir. Bu çalışmada 2018 yılında
MEB tarafından yayımlanan Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin dinleme öncesi, dinleme sırası ve dinleme
sonrası bakımından aynı zamanda kazanımlara göre de sınıflandırılması amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma
yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan dokümanlar 2018 yılında MEB tarafından
yayımlanmış ortaokul Türkçe ders kitaplarıyla sınırlıdır. Beş Türkçe ders kitabı incelenmiştir. Her ders kitabında 8 dinleme
metni bulunmaktadır. Dolayısıyla araştırmada 40 dinleme metnine yönelik etkinlikler incelenmiştir. Türkçe ders kitaplarında
şiir, hikâye, masal, fabl, film, türkü, haber, çizgi film olmak üzere pek çok dinleme metin türüne yer verilmiştir. Ders
kitaplarında dinleme öncesinde en fazla kullanılan sorular konuyla ilgili araştırmasını paylaşma, konuyla ilgili neler bildiğini
sorma (şair/yazar, kahraman, hikâye vs.), bir konuya ilişkin düşüncesini sorma, bir ifadeden (atasözü, özlü söz, dörtlük vs.) ne
anladığını sorma, konuyla ilgili kendi yaşamına yönelik soru sormadır. Dinleme sırasında yaptırılan etkinliklerin not alma,
tahmin etme, empati kurma ve eleştirel dinleme yöntemlerine yönelik olduğu görülmektedir. En fazla kullanılan yöntem ise
dinleme sırasında not alınmasıdır. Dinleme sonrasında en fazla tekrar eden dinleme etkinliği söz varlığıyla ilgilidir. İkinci sık
tekrar eden etkinlik metne yönelik soruları cevaplamadır. Bu çalışma ile Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin
içerik olarak yeterince çeşitlilik göstermediği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dinleme etkinlikleri, Türkçe ders kitabı, dinleme öncesi, dinleme sırası, dinleme sonrası.

Kaynakça

• Aktaş, E., Bayram, B. (Ed.) (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5 ders kitabı. Ankara: MEB. Alonso, L. (1996). Improving deficient listening skills in the language arts program at the middle grades. Master Thesis, Saint Xavier University, Chicago.
• Altunkaya, F. (1996). Türkçe derslerinde dinleme becerisini geliştirme etkinlikleri. Bilig, 2, 255-257. Anderson, H. A. (1952). Needed research in listening. Elementary English, 29(4), 215-224.
• Aytan, T. (2011a). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Aytan, T. (2011b). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(4), 23-43.
• Batur, Z., Ceylan, S. (Ed.) (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: MEB. Bentley, S. C. (2000). Listening in the 21st century. International Journal of Listening, 14(1), 129-142. Berne, J. E. (1995). How does varying pre-listening activities affect second language listening comprehension? Hispania, 78(2), 316-329.
• Bulut, B., Karasakaloğlu, N. (2018). Etkin dinleme eğitiminin dinlediğini ve okuduğunu anlama üzerine etkisi. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1407-1417.
• Çaylı, C. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitaplarındaki müstakil dinleme metinlerine yönelik öğretmen uygulamalarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Demirer, N. (Ed.) (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: MEB. Doğan, Y. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil becerisi olarak dinlemeyi geliştirme çalışmaları. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, Y. (2010). Dinleme becerisini geliştirmede etkinliklerden yararlanma. TÜBAR, 27, 263-274. Doğan, Y. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 261-286.
• Elin, R. J. (1972). Listening: Neglected and forgotten in the classroom. Elementary English, 49(2), 230- 232.
• Erdem, İ. (Ed.) (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. Ankara: MEB. Erickson, A. G. (1954). Can listening efficiency be improved? The Journal of Communication, 4(4), 128- 132.
• Funk, H. D., Funk, G. D. (1989). Guidelines for developing listening skills. The Reading Teacher, 42(9), 660-663. Giffin, K., Hannah, L. (1960). A study of the results of an extremely short instructional unit in listening. The Journal of Communication, 10(3), 135-139.
• Güneş, F. (2013). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 603-637.
• Hampleman, R. S. (1958). Comparison of listening and reading comprehension ability of fourth and sixth grade pupils. Elementary English, 35(1), 49-53.
• Heilman, A. W. (1951). An investigation in measuring and improving listening ability of college freshmen. Speech Monographs, 18(4), 302-308.
• Hollow, M. K. (1955). An experimental study of listening at the intermediate grade level. Doctoral Thesis, Fordham University, New York.
• Irvin, C. E. (1954). An analysis of certain aspects of a listening training program among college freshmen at Michigan State College. The Journal of Communication, 4(2), 62-64.
• İşeri, K., Yılmaz, İ. (2008). Dinleme edimine ilişkin etkinliklerin değerlendirilmesi. Dil Dergisi. Ankara: TÖMER Yayınları, 139, 7-24.
• Johnson, K. O. (1951). The effect of classroom training upon listening comprehension. The Journal of Communication, 1(1), 57-62.
• Kaplan, H. (2004). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin dinleme becerileri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karabay, A. (2014). Dinleme metinlerinin sınıf içi uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 81-94.
• Karasakaloğlu, N., Bulut, B. (2012). Görsel destekli dinleme metinlerinin anlamaya etkisi. e-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 722-733.
• Kaya, E. (2015). Ortaokul (5-8) Türkçe dersi dinleme eğitimi etkinliklerinin öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri açısından incelenmesi: Durum çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum. Keray Dinçel, B. (2018). Ortaokul öğrencilerinin Türkçe dersinde yaşadıkları dinleme sorunları ve sorunların çözümüne yönelik beklentileri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2551-2571.
• Kırman, E. (Ed.) (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: MEB. Landry, D. L. (1969). The neglect of listening. Elementary English, 46(5), 599-605.
• Lingzhu, J. (2003). Listening activities for effective top-down processing. The Internet TESL Journal, 9(11). Lüle Mert, E. (2013). Ortaokul Türkçe çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerde kullanılan dinleme türlerine ilişkin bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 52-73.
• Lüle Mert, E. (2014) Türkçenin eğitimi ve öğretiminde dört temel dil becerisinin geliştirilmesi sürecinde kullanılabilecek etkinlik örnekleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 23-48.
• MEB (2018). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB. Melanlıoğlu, D. (2011). İlköğretim Türkçe Öğretim Programının “dinleme türleri” bakımından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 65-78.
• Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokuldaki dinleme eğitiminin niteliğine ilişkin fenomografik bir araştırma. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(1), 34-44.
• Özbay, M. (2005). Bir dil becerisi olarak dinleme eğitimi. Ankara: Akçağ.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün, S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
• Rankin, P. T. (1928). The importance of listening ability. The English Journal, 17(8), 623-630. Savaş, Ö. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin güncelleştirilmiş Bloom Sınıflaması'na göre üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Şahin, C. (2012). Dinleme metinlerinden önce ve sonra sorulan soruların ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisine ve hatırlama düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Temur, T. (2010). Dinleme metinlerinden önce ve sonra sorulan soruların üniversite öğrencilerinin dinlediğini anlama beceri düzeyine etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 303-319.
• Winn, D. D. (1988). Develop listening skills as a part of the curriculum. The Reading Teacher, 42(2), 144- 146.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin