OKUL KAVRAMINA İLİŞKİN METAFORLAR

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 14, 06.04.2020

Pınar Arslan

Öz

Metaforlar, olayların oluşumu, işleyişi ile ilgili olarak bireyin düşüncelerini şekillendiren, kontrol eden güçlü
zihinsel araçlardandır. Günlük hayatta çevreyle iletişim kurarken kullanılan metaforlar, öğrenme sürecinde de
soyut olan olguları somutlaştırmaya, anlaşılır hâle getirmeye yardımcı olmaktadır. Okul kavramına ilişkin
geliştirilmiş olan metaforlar, okul kavramını açıklama ve anlamada önemli veri kaynaklarıdır. Bu çalışmada
okula ilişkin metaforlar incelenmiştir. İlk olarak okul ve metafor kavramları, daha sonra okula ilişkin
metaforlardan karınca yuvası metaforu, bir toplum olarak okul metaforu, bir fabrika olarak okul metaforu,
hapishane olarak okul metaforu, spor stadyumu olarak okul metaforu ve gündüz bakımevi olarak okul metaforu
ele alınmıştır. Son olarak da okul metaforu ile ilgili olarak yapılmış olan çalışmalara yer verilmiştir. Yapılan
çalışma sonucunda, ülkemiz eğitim sistemi için bir toplum olarak okul metaforu, karınca yuvası metaforu ve
gündüz bakımevi metaforunun uygun olduğu söylenebilir. Bu metaforlar olumlu özellik taşımaktadır. Fakat
fabrika olarak okul metaforu, hapishane olarak okul metaforu ve spor stadyumu olarak okul metaforu daha çok
olumsuz anlam taşımaktadır. Bu metaforların öngördükleri mekanik, otoriter ve yarışmacı anlayış eğitimin
kendine has niteliklerini ortadan kaldırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Okul, Okul Metaforları

Kaynakça

• Akkaya, N. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 25, 35-42.
• Aydın, İ. (2012). Alternatif okullar. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Aydın, İ. (2012). İlköğretim okulu öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin okula ilişkin ürettikleri metaforlar ve okul doyumuna ilişkin ipuçları. VII. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara.
• Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: school perceptions of students, teachers, and parents from four selected schools. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: ODTÜ.
• Balcı, A. (2008). Örgüt mecazları. Ankara: Ekinoks Yayınevi.
• Balcı, A. (2011). Etkili okul ve okul geliştirme kuram uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bredeson, P. V. (1985). An analysis of the metaphorical perspectives of school principals. Educational Administration Quarterly, 21(1), 29-50.
• Bredeson, P. (1988). Perspectives on school: metaphors and management in education. The Journal of Educational Administration,26 (3), 293-310.
• Botha, E. (2009). Why metaphor matters in education. South African Journal of Education, 29, 431-444.
• Bursalıoğlu, Z. (1998). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bülbül, T. & Toker-Gökçe, A. (2015). Meslek lisesi öğrencilerinin metaforik okul algıları: İşlevselci bir yaklaşım. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(2), 273-291.
• Bümen, N. T., & Özaydın, T. E. (2013). Adaylıktan göreve öğretmen özyeterliği ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlardaki değişimler. Eğitim ve Bilim, 38(169), 109-125.
• Cerit, Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin okul yöneticisi kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-12.
• Çelikten, M. (2005). Kültür ve öğretmen metaforları. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Denizli.
• Doğan, D. (2014). Öğretmen adaylarının perspektifinden okul kavramının metaforlarla analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi - Journal of Theoretical Educational Science, 7(3), 361-382.
• Dolaşır, S. (2006). Antrenörlük etiği ve ilkeleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Inbar, D. E. (1996) The free educational prison: Metaphors and images. Educational Research, 38(1), 77-92.
• Hardcastle, B., Yamamoto, K., Parkay, F., & Chan, J. (1985). Metaphorical views of school: A cross-cultural comparison of college students. Teaching & Teacher Education. 1(4), 309-315.
• Hyman, Ronald T. (1986). School administrator's faculty supervision handbook. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J.
• Graham, J. D. (2003). On a human scale: The factory as a metaphor. International Journal of Dermatology. 52, 246–247.
• Gordon, T., & Lahelma, E. (1996). School is like an ant's nest: Spatiality and embodiment in schools. Gender & Education. 8 (3). s.301-310.
• Görgülü D. (2019). Metaphorical perceptions of the school directors and teachers related to school principalship. In: Erçetin Ş., Potas N. (eds) Chaos, Complexity and Leadership 2017. ICCLS 2017. Springer Proceedings in Complexity. Springer, Cham.
• Kramer, N.S. (1995). Tarih Sümer'de başlar. (Çev: Muazzez İlmiye Çığ). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Mahlios, M. & Maxson, M., (1998). Metaphors as structures for elementary and secondary preservice teachers thinking. International Journal of Educational Research, 29, 6.
• Mazlum, A. A. & Balcı, A. (2018). Meslek lisesi öğretmen ve öğrencilerine göre okul: bir metafor çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 47, 1-26.
• Morgan, G. (1998).Yönetim veörgüt teorilerinde metafor. İstanbul: Mess Yayınları.
• Nalçacı, A. Bektaş, F. (2012). Öğretmen adaylarının okul kavramına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 13(1), 239-258.
• Lakoff, G. (1980). Metaphors we live by.Chicago: The University of Chicago Pres.
• Obuz, Ü. (2009). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Özan, M. B.,& Demir, C. (2011). Farklı lise türlerine göre öğretmen ve öğrencilerin okul kültürü metaforu algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 106-126.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37 (163), 97-109.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının “coğrafya” kavramına yönelik metafor durumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 55-69.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 55, 459-496.
• Sergiovanni, T.J. (1994a). Organizations or communities? changing the metaphor changes the theory. Educational Administration Quarterely. 30, 21226.
• Sergiovanni, T.J. (1994b). Building community ın schools.California: Jossey-Bass Inc. Publishers.
• Şişman, M. (2007). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Turan, S. (2007). Bir insan olarak okul müdürü. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Turgut, H. (1986). Cezaevi idaresi. Ankara. Adalet Bakanlığı Yayınları.