Dönüşümsel Liderlik Bağlamında Mustafa Necati Bey

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 16 - 24, 08.04.2022

Yar Ali Mete

https://doi.org/10.52848/ijls.934314

Öz

Dönüşümsel lider, örgütlerdeki statik yapıyı dinamik hale sokan, izleyenlerini ve içinde bulunduğu çevreyi değiştiren liderlik sitilidir. Karizma, bireysel ilgi, entelektüel uyarım ve ilham vererek güdüleme boyutlarından oluşan dönüşümsel liderlik özelliği Türk Eğitim Tarihinde en iyi sergileyen örneklerinden bir tanesi Mustafa Necati’dir. Bu makalede, Atatürk dönemi Milli Eğitim Bakanlarından olan Mustafa Necati’nin Türk Eğitim Sisteminde meydana getirdiği değişim ve dönüşümleri, dönüşümsel liderliğin boyutları ile değerlendirilmiştir. Değerlendirme yapılırken alanyazın taraması, meclis tutanakları, dönemin gazete ve dergi haberleri ve onun ile ilgili yazılmış kitap ve romanlar analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucundan Mustafa Necati’nin dönüşümsel liderliğin alt boyutlarındaki davranışları sergilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

mustafa necati, dönüşümsel lider, değişim

Mustafa Necati in the Context of Transformational Leadership

Öz

Transformational leader energize the static situation of the organization and changes the environment of followers. Mustafa Necati is the one of the best person in Turkish Education history who performs inspirational motivation, idealized ınfluence, individual consideration, and intellectual stimulation dimensions of Transformational leadership. In this essay, the changes and transformations in Turkish Education system which were performed by Mustafa Necati, one of the prime ministers of Atatürk period, is tried to evaluate in the framework of transformational leadership. During the examining, literature, parliamentary minutes, newspaper and magazines news and books and novels about Mustafa Necati are analyzed. At the end of examination, it is approved that Mustafa Necati performed sub-dimensions of transformational leadership.

Anahtar Kelimeler

mustafa necati, transformational leader, change

Kaynakça

• Açıkalın, A. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ve empati becerileri arasındaki ilişki: Ankara İli Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akşin, S. (1989). Siyasal tarih, yakınçağ Türkiye tarihi I: 1908-1980. Milliyet Yayınları.
• Akyüz, Y. (2008). Türk eğitim tarihi. M.Ö.1000-M.S.2008. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Alıcı, D. (2008). Bir eğitim devrimcisi: Mustafa Necati. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 71.
• Aytaç, K. (1992). Avrupa eğitim tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Aydemir, Ş. S. (2019). Suyu arayan adam. İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Berkes, N. (2019). Türkiye’de çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bakan, İ.ve Büyükbeşe,T. (2010). Liderlik “türleri” ve “güç kaynakları”na ilişkin mevcut-gelecek durum karşılaştırması: Eğitim kurumu yöneticilerinin algılarına dayalı bir alan araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si, 12(19), 73-84.
• Bass, B. M. ve Avoli, B. J. (1995). Multifactor leadership questionnaire, mind garden. Palo Alto: California.
• Başbuğ, İ. (2017). 20. yüzyılın en büyük lideri Atatürk (10. Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Başgöz, İ. (2016). Türkiye’nin eğitim çıkmazı ve Atatürk (2.Baskı). İstanbul:Pan Yayınları.
• Bolat, T. (2008). Dönüşümcü liderlik, personeli güçlendirme ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Demirel, T. (2016). Türkiye’nin uzun on yılı (2.Baskı). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Duralı, M. (2007). Demir çelik sektöründe dönüşümcü ve etkileşimci liderlik özelliklerinin lider çalışan algılamaları açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erkuş, A. ve Günlü, E. (2008). Duygusal zekânın dönüşümcü liderlik üzerine etkileri. İşletme Fakültesi Dergisi, 9(2), 187-209.
• Erçetin, Ş. Ş. (2000).Lider sarmalında vizyon.Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Erdal, M.(2007). İşletmelerde dönüştürücü liderlik davranışının analizi (Yüksek Lisans Projesi). Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş Eren, E. (1998). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Eski, M. (1995). Cumhuriyet döneminde bir devlet adamı Mustafa Necati (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Fırat,İ. ve Yeşil. S. (2020). Dönüşümcü liderlik özeliklerinin işletmenin yeteneği ve performansı üzerine etkisi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 40-57.
• İbiş, Y., & Şenol, M. (2021). Uzaktan eğitimde dönüşümcü liderlik. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(3), 193-207.
• İnalcık, H. (2019). İmparatorluktan cumhuriyete (2. Baskı). İstanbul: Kronik Yayınları.
• İnan, M. R. (1980). Mustafa Necati: kişiliği, ulusal eğitime bakışı, konuşma ve anıları. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• İnan, M. R. (1994). Mustafa Necati. Ankara: Türk Eğitim Derneği, Eğitimcilerimizi Anma ve Tanıtma Dizini:2.
• Kadri, Y. (1929). Bir facia. Hayat Dergisi, 111, 19.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Eğitim Yönetimi Dergisi, 16, 275-303.
• Keçecioğlu, T. (1998). Liderlik ve liderler. İstanbul: Kal-Der Yayınları.
• Kılıç, F. (2021). Maarif vekili Mustafa Necati Bey’in yeni Türk alfabesinin öğretilmesi için yürüttüğü faaliyetler. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 39,167.
• Kocabaş, A. (2008). Türk eğitim sisteminin felsefi temelleri: Dewey, Mustafa Necati ve İsmail Hakkı Tonguç. Toplum ve Demokrasi, 2(3), 203-212.
• Koçak, A. (2009). İşletmelerde dönüşümcü liderlik davranışlarının örgüt kültürüne etkisi: Bir İşletme Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Koçel, T. (2001). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Kongar, E.(2008). Demokrasimiz ile yüzleşmek (19. Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Mango, A. (2018). Atatürk. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Ortaylı, İ. (2019). Yakın tarihin gerçekleri (19. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Ozankaya, Ö. (2018). Dünya düşünürleri gözüyle Atatürk ve cumhuriyet (7. Baskı). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Özakman, T. (2010). Türk mucizesi (28. Baskı). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Özdil, Y. (2018). Mustafa Kemal. İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Öztürk, C. ve Nurdoğan, A. M. (2001). Millet mekteplerinde yurttaşlık eğitimi: öğretim programı ve ders kitapları. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 5, 198-227.
• Öztürk, C. (2008). Maarif vekili Mustafa Necati Bey ve Harf İnkılâbı Sempozyumu. Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü. 158-170.
• Sarı, B. (2020). Glokal liderlik: Sabahattin Zaim örneği. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(1), 1-12.
• Sevuk, İ. H.(2019). Atatürk’le beraber (5.Baskı). Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Şarman, K. (2008). Türk Promethe’ler (3.Baskı). Ankara: İş Bankası Yayınları.
• TED. (1995). Mustafa Necati anma toplantısı. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Utku, C. (2010). Devrimin çoban yıldızı. İstanbul: Güner Yayınları.
• Yıldız, F. F. (2013). Yöneticilerin algılanan sahte ve gerçek dönüşümcü liderlik davranışlarını ayırt etmede makyavelizm ile kişisel açılım ve geri bildirimin etkileri(Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.