PANEL COINTEGRATION AND PANEL CAUSALITY ANALYSIS BETWEEN MACROECONOMIC VARIABLES AND UNCERTAINTY INDEX: BRIC-T CASE

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: ICMEB'24 Özel Sayı, 386 - 400, 30.10.2024

Şenay Saraç , Selçuk Yirmibeş

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1501347

Öz

In today's conditions, there are multiple variables that affect the welfare and economic future of a country. Uncertainty is also one of them. Uncertainty shapes the behavior of investors, producers and even all economic actors. From this point of view, in this study, an empirical analysis was conducted by taking the data of Brazil, Russia, India, China (BRIC) and Turkey for the period 2003-2022 on the World Uncertainty Index (WUI) and the exchange rate, oil prices, inflation and income variables that affect the decisions of economic actors. In the empirical analysis, Panel Dynamic Least Squares (DOLS) test was used to interpret the panel co-integration coefficients and Vector Error Correction Model (VECM) was used to reveal the causality relationship. World uncertainty index and oil price data for selected countries are obtained from the Federal Reserve Economic Data (FRED) website. Inflation data were obtained from the OECD database, while data on other variables were obtained from the World Bank. According to the Panel DOLS test results, increases in variables in the long run affect the uncertainty index across the panel. According to the VECM model results, there is a bidirectional causality relationship between the uncertainty index and oil prices and income, while there is a unidirectional causality relationship from inflation and exchange rate to the uncertainty index. Therefore, it is necessary to reduce economic policy uncertainty for BRIC+Turkey and to implement future development and growth strategies in this direction.

Anahtar Kelimeler

Policy Uncertainty, Inflation, Exchange Rate, Growth, BRIC+T

MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLER İLE BELİRSİZLİK ENDEKSİ ARASINDA PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK ANALİZİ: BRIC-T ÖRNEĞİ

Öz

Günümüz koşullarında bir ülkenin refahını ve ekonomik geleceğini etkileyen birden fazla değişken bulunmaktadır. Belirsizlik de bunlardan biridir. Belirsizlik yatırımcıların, üreticilerin ve hatta bütün ekonomik aktörlerin davranışlarını şekillendirmektedir. Bu noktadan hareketle çalışmada dünya belirsizlik endeksi (WUI) ile ekonomik aktörlerin kararlarında etkili olan döviz kuru, petrol fiyatları, enflasyon ve gelir değişkenlerine ait Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin (BRIC) ve Türkiye’nin 2003-2022 dönemi verileri ele alınarak ampirik analiz yapılmıştır. Yapılan ampirik analizlerde panel eş bütünleşme katsayılarının yorumlanmasında Panel Dinamik En Küçük Kareler (DOLS) testi ve nedensellik ilişkisinin ortaya konulmasında Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) kullanılmıştır. Seçilmiş ülkelerin dünya belirsizlik endeksi ve petrol fiyatları verisine Federal Reserve Economic Data (FRED) web sitesinden ulaşılmıştır. Enflasyon verisi OECD veri tabanından, diğer değişkenlere ait veriler ise Dünya Bankasından alınmıştır. Yapılan göre, Panel DOLS test sonuçlarına göre uzun dönemde değişkenlerde meydana gelen artışlar belirsizlik endeksini panel genelinde etkilemektedir. VECM modeli sonuçlarına göre de belirsizlik endeksi ile petrol fiyatları ve gelir arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi bulunmakta iken enflasyon ve döviz kurundan belirsizlik endeksine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Buradan hareketle BRIC+Türkiye için ekonomik politika belirsizliğinin azaltılması ve geleceğe yönelik kalkınma ve büyüme stratejilerinin bu yönde uygulanması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Politika Belirsizliği, Enflasyon, Döviz Kuru, Büyüme, BRIC+T

Kaynakça

• Ahir, H., Bloom, N., & Furceri, D. (2018). The world uncertainty ındex. fredstlouisfred: Policyuncertainty.com/media/WUI_mimeo_10_29.pdf. sayfasından erişilmiştir. Erişim tarihi 03.07.2024.
• Ahir, H., Bloom, N., & Furceri, D. (2019). The global economic policy uncertainty ındex. The Quarterly Journal of Economics, 134, 1593-1636.
• Altemur, N. (2023). Petrol fiyatları ve makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 66-77.
• Altemur, N., & Karaca, S. S. (2021). Türkiye için finansal belirsizlik endeksi önerisi (2010-2021). Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 9(1), 64-77.
• Asteriou, D., & Hall, S. (2007). Applied econometrics: A modern approach using eviews and microift revisited edition. ISBN-13:978-0-230-50640-4. New York: Palgrave Macmillan.
• Baltagi, B. H. (2008). Econometric analysis of panel data. 5(1). Chichester: John Wiley.
• Breusch, T., & Pagan, A. (1980). The langrange multiplier test and ıts applications to model specification tests in econometrics. XI(VII). Review of Economic Studies, 239-253.
• Bulut, Ş. (2017). Fiyatlar genel düzeyi ile döviz kuru arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. 2(1). Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 1-10.
• Çelik, B. (2023). The relatıonship between oıl prıces, geopolitical risk, exchange rate and economic policy uncertainty: The case of Turkey. International Journal of Economic and Administrative Academic Research, 3(2), 87-104.
• Ermişoğlu, E., & Kanık, B. (2013). Turkish Economic Policy Uncertainty. mpra.ub.uni-muenchen: https://mpra.ub.uni-muenchen.de/49920/1/MPRA_paper_49920.pdf sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi 02.06.2024.
• Fred. (2024). Fred. Fred.stlouised: Fred.stlouised.org/series/DCOILWTICO sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi 03.07.2024.
• Gokal, V., & Hanif, S. (2004). Relationship between ınflastıon and economic growth. Reserve Bank of Fiji Economies Department, 8(6), 1-51.
• Gövdeli, T., & Direkçi Başkonuş, T. (2018). Petrol tüketimi ve büyüme: OECD ülkelerine ilişkin panel veri analizi. Gaziantep University Journal of Social Science, 17(4), 1574-1585.
• Gülcan, N. (2022). The relationship of global economic policy uncertainty and crude oil prices. Press Academia Procedia. V.15, 109-116.
• Güney, P. Ö. (2020). Ekonomik politika belirsizliği ve döviz kuru oynaklığı. Bankacılar Dergisi, Sayı 114, 1-16.
• Gürgün, G. (2020). Belirsizlik kavramı, belirsizlik ölçütleri ve belirsizliğin makroekonomik etkileri üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 21-38.
• Gürsoy, S., & Zeren, F. (2022). Ekonomik politika belirsizliği ve borsa ilişkisi: G7 ve BRIC ülkeler örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (61), 353-368.
• Güvenek, B., & Alptekin, V. (2010). Enerji tüketimi ve büyüme ilişkisi: OECD ülkelerine ilişkin bir panel veri analizi. Enerji, Piyasa ve Düzenleme, 1(2), 172-193.
• Güzel, A., & Acaravcı, A. (2023). Küresel belirsizliğin makroekonomik etkileri: Seçilmiş ülkeler için karşılaştırmalı bir analiz. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 9(2), 133-160.
• Haddow, A., Hare, C., Hooley, J., & Shakir, T. (2013). Macroeconomic uncertainty: What ıs it, how can we measure it and why does it matter. 53(2). Bank of England Quarterly Bulletin.
• Hüseyni, İ., & Çakmak, E. (2016). Türkiye'de ihracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: Eş bütünleşme ve nedensellik analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30, 831-844.
• Kamacı, A., & Göktaş, S. (2020). Petrol fiyatları ile ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(22), 547-556.
• Kanat, E. (2021). Küresel ekonomik politika belirsizliği ve kripto paralar: Bootstrap panel nedensellik analizi. Journal of Research in Business, 6(2), 319-331.
• Kaya, Z., & Kara, O. (2022). Dolarizasyonun belirleyicileri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 24(43), 839-856.
• Kilian, L. (2009). Not all oil price shock are alike: Disentangling demand and supply shocks in the crude oil market. American Economic Review. 99(3), 1053-1069.
• Kilian, L., & Park, C. (2007). The ımpact of oil price shocks on the u.s. stock market. Centre for Economic Policy Research. No 6166, 1-29.
• Kılıç, M., Gürbüz, A., & Bekereci, N. (2023). BRIC ülkelerinde bitcoin ile ekonomik politika belirsizlik endekis, enflasyon ve geniş para arzı arasındaki ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 59(1), 1-17.
• Kolçak, M., Kalabak, A., & Boran, H. (2017). Kamu harcamaları büyüme üzerinde bir politika aracı olarak kullanılmalı mı? vecm analizi ve yapısal kırılma testleri ile ampirikbir analiz: 1984-2014 Türkiye örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 72(2), 467-486.
• Kök, D., & Nazlıoğlu, E. (2022). Enerji Arz güvenliği, petrol fiyatları ve pay piyasalarında nedensellik ilişkisi: BRICS-t örneği. Journal of Research in Economics Finance. 7(1), 220-237.
• Nguyen, T., Nghiem, S., & Tripe, D. (2021). Does oil price aggravate the impact of economic policy uncertainty on bank. Energy Economics. 104(C), 1-27.
• Özata, E. (2019). Türkiye'de petrol fiyatlarından enflasyona asimetrik ve doğrusal olmayan geçişkenlik. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 6(1), 17-32.
• Özkan, O. (2020). ABD’nin ekonomik politikası ve ticaret politikası. 19. Uluslararası İşletmecilik Kongresi, 851-861. Pastor, L., & Veronesi, P. (2013). Political uncertainty and risk premia. Journal of Financial Economics. 110(3), 520-545.
• Peseran, M. (2004). A simple panel unit root test in the presence of cross section dependence. Journal of Applied Econometrics. 22(2), 265-312.
• Peseran, M., Ulah, A., & Yamagata, T. (2008). A bias adjusted lm test of error cross-section ındependence. The Econometric Journal. 11(1), 105-127.
• Quintana, P. (2012). Risk and uncertainty. philadelphiafed.org: https://www.philadelphiafed.org/-/media/frbp/assets/economy/articles/business-review/2012/q1/brq112_risk-and-uncertainty.pdf. sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi 05.06.2024.
• Songur, M., & Sertkaya, B. (2023). Döviz kuru ile ekonomik politika belirsizlik endeksi arasındaki ilişkinin fourier. Journal of Academic Opinion. 3(1), 11-15.
• Tatoğlu, F. (2018). Panel zaman serileri analizi. 3. Baskı. İstanbul: BETA.
• Tayyar, A. E. (2021). Elektrik üretimi- ekonomik büyüme- çevre kirliliği: Türkiye için vecm analizi. Sosyoekonomi. 29(47), 267-284.
• Turan, Z. (2018). Türkiye'de tarımsal mal ticaretinin ve hayvancılığın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi (1990-2014). International Journal of Disciplines Economics and Administrative Sciences Studies. 8, 200-209.
• Usta, C., & Mete, E. (2022). Ekonomik politika belirsizliğinin makro ekonomik göstergeler. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 14(27), 644-659.
• Ünal, A., Nas, S., & Heybeli, M. (2022). Seçilmiş makroekonomik değişkenler ve beklenti endekslerinin BİST 100 endeksi üzerine etkisi. Sosyoekonomi. 30(54), 443-466.
• World Bank. (2024, 06 19). World Bank. World Bank: worldbank.com. Erişim tarihi 03.07.2024.
• Wu, T.-P., Liu, S.-B., & Hsueh, S.-J. (2016). The casual relationship between economic policy uncertainty and stock market: A panel data analysis. Internatıonal Economic Journal. 30(1), 109-122.
• Wüstenfeld, J., & Geldner, T. (2022). Economic uncertainty and national bitcoin trading activity. North American Journal of Economics and Finance. 59, 1-17.
• Yalçınkaya, Ö. (2019). Küresel ekonomik, politik ve jeopolitik belirsizliklerin makroekonomik etkileri: Türkiye ekonomisi üzerine SVAR analizi (1992Q1-2018Q2). Yaşar Üniversitesi E-Dergisi. 14(53), 56-73.
• Yalçınkaya, Ö., & Aydın, H. (2017). Ekonomik ve politik belirsizliğin ekonomik büyüme. Ege Akademik Bakış, 17(3). 419-430.
• Yardımcıoğlu, F. & Gülmez, A. (2013). Türk Cumhuriyetlerinde ihracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel eşbütünleşme ve panel nedensellik analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(1). 145-161.
• Yaman, D. (2022). Ekonomi politika belirsizliği ithalat üzerinde etkili midir? Panel veri analizinden kanıtlar. Yönetim ve Ekonomi. 29(2), 281-295.