Anlatılarda Kızıltepe

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 32 - 42, 31.10.2021

Rojat Aksoy Işık

Öz

ÖZET

Bir şehrin tarihini, mimarisini incelerken, şehrin sahip olduğu isimlerin etimolojisi ilk araştırılan konulardandır. Şehrin isimlerindeki değişimler; kentin sosyolojik, ekonomik ve mimari yapısıyla ilgili birçok veri barındırır. Bu yüzden şehir isimlerinin etimolojisi, şehir için tarihi, mimari araştırmada önemli olmaktadır. Bu isimlerin bazen şehrin en iyi tanımlayıcısı konumunda oldukları, şehrin tarihi ile ilgili önemli bilgileri barındırdıkları görülmektedir.

Yapılan araştırmalar sonucunda bu isimlerin çoğu zaman sözlü kültürün bir parçası olan efsanelerde vb. gizli oldukları görülmektedir. Efsaneler; şehrin sahip olduğu sözlü kültürü yansıtır, şekillendirir. Şehir ile ilgili araştırmalarda daha net bir bilgiye ulaşmak için yazılı kültürün çoğu zaman yeterli olmadığı ve sözlü kültüre başvurulduğu bilinmektedir.

Bu bağlamda Mardin’in bir ilçesi olan Kızıltepe ile ilgili yapılan araştırmalarda, şehrin isimlerinin etimolojisi ile ilgili bilgilere ulaşmada sözlü kültürün bir parçası olarak söylenegelen efsanelerin etkisinin yoğun olduğu görülmektedir. Çalışmada, Kızıltepe’nin bugüne kadar kullanılmış olan bazı isimleri örneklem çerçevesinde etimolojik olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kızıltepe, Şehir, Mimari, Efsane, Sözlü Kültür

Teşekkür

Emeği geçen herkese teşekkürler

KIZILTEPE IN NARRATİONS

Öz

ABSTRACT

While researching the history, architecture of a city, the etymology of the names of the city is one of the first researches. Changes in the names of the city contain many facts related to the sociological, economic and architectural structure of the city. Therefore, the etymology of city names is important in historical and architectural research for the city. It is seen that these names are sometimes the best descriptors of the city and give important information about the history of the city.

As a result of the researches, these names are mostly hidden in the legends, etc., which are a part of oral culture. Legends reflect and shape the oral culture of the city. It is known that written culture is often not sufficient and verbal culture is used to reach a clearer information in researches about the city.

In this context, in the researches on Kızıltepe, a district of Mardin, it is seen that the influence of the legends told as a part of the oral culture is intense in reaching information about the etymology of the names of the city. In the study, some of the names of Kızıltepe, which have been used till today, have been handled etymologically within the framework of the sample.

Anahtar Kelimeler

Kızıltepe, City, Legends, Architectural, Oral Culture

Kaynakça

• Aras, R. Göç ve Hafıza: Bir Süryani-Kürt Kasabasında Sözlü Tarih Anlatıları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Carr, Edward Hallet (1993), Tarih Nedir (Çev: Misket Gizem Göktürk), İstanbul: İletişim yayınları.
• Ginzburg, Carlo, (2007), Peynir ve Kurtlar, Bir 16.Yüzyıl Değirmencisinin Evreni, (Çev: Ayşe Gür), Metis yayınları, İstanbul, S: 18.
• Demir, Mehmet Bedi, (2008), ...Ve Kızıltepe, Mardinlife yayınları, Mardin. Ss: 46-47.
• Neyzi, Leyla, (2011), Nasıl Hatırlıyoruz? Türkiye'de Bellek Çalışmaları, İstanbul, 2011.
• Ong, Walter (1995), Sözlü ve Yazılı Kültür/Sözün Teknolojileşmesi (Çev. Sema Postacıoğlu Panon), Metis yayınları, İstanbul.
• Propp, Vladimir., (2011), Masalın Biçimbilimi, (Çev: Mehmet Rifat-Sema Rifat), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Qoser, (2012), Kızıltepe Belediyesi Kültür Yayınları serisi 1, Yeşilova Matbacılık, Kızıltepe.