BİREYLERİN KADINLARIN ÇALIŞMASINA VE TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİNE İLİŞKİN TUTUMLARI

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 4, 1 - 21, 30.04.2018

Birgül Çiçek , Zeynep Çopur

Öz

Cinsiyet kavramı, “bireyin biyolojisine göre
belirlenen demografik bir kategori”, toplumsal cinsiyet kavramı ise; “kadın
veya erkek olmaya yönelik toplumun veya kültürün yüklediği anlamlar ve
beklentiler” şeklinde tanımlanmıştır. Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri
gereği, daha çok aile içindeki ev işleri, anne olması sebebiyle çocuk bakımı
gibi işler kadının sorumluluğunda gibi düşünülmektedir. Kadının çalışma
yaşamına girmesiyle birlikte, toplumun kadına yüklediği toplumsal cinsiyet
rollerine yönelik beklentilerinde bir değişiklik yaşanmamış olup, tam olarak
aile içi sorumlulukların eşit şekilde paylaşımı söz konusu değildir. Bu
nedenle; bu araştırma Ankara’da
yaşayan farklı sosyo-ekonomik düzeye sahip ve 18 yaş üstü bireylerin “kadınların çalışmasına ve toplumsal cinsiyet
rollerine ilişkin tutumlarını”
belirlemek amacıyla planlanmıştır. 2014 yılında basit rastgele örnekleme
yöntemiyle bireylere anket uygulanmış, geri dönen 150 tanesi değerlendirilmeye
alınmıştır. Araştırma için hazırlanan ankette bireylerin bazı demografik
bilgilerini ölçen soruların yanında “Toplumsal Cinsiyet Oluşumu Ölçeği (TCOÖ)”,
“Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği” ve “Kadının Çalışmasına Karşı Tutum
Ölçeği” 
yer almaktadır. Çalışmaya katılan bireylerin %55,3’ünü kadınlar,
%44,7’sini ise erkekler oluşturmaktadır. Çalışmanın bulgularına göre, toplumsal
cinsiyet rollerine ilişkin tutum ile geleneksel cinsiyet rolleri oluşumu
arasında negatif yönlü bir ilişki bulunmuştur. Sosyalizasyon sürecinde gelen
mesajları eşitlikçi algılayan bireyler ile toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin
eşitlikçi tutuma sahip olanlar, kadınların çalışmasına karşı daha olumlu bir
tutum içindedir.

Anahtar Kelimeler

: Cinsiyet, toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolü, kadının çalışmasına karşı tutum

Kaynakça

• Alpar, R. (2013). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Altuntaş, O. ve Altınova, H. H. (2015). “Toplumsal Cinsiyet Algısı ile Sosyo-Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi.” International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(6): 83-100.
• Ankara İş ve Meslek Sahibi Kadınlar Derneği (2010). Toplumsal Cinsiyet-Yoksulluk İlişkisi: Değişen Aile İçi Dinamikler Üzerinden Bir Okuma. 1-15.
• Arıcı, F. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Algılar ve Psikolojik İyi Oluş. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Attanapola, C.T. (2004). “Changing Gender Roles and Health Impacts Among Female Workers in Export-Processing Industries in Sri Lanka.” Social Science and Medicine, 58(11): 2301–2312.
• Balkır, A. (1989). Kadınların Kendini Algılaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Baykal, S. (1988). Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyet Rolleri ile İlgili Kalıp Yargılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bebekoğlu, G. ve Wasti, S. A. (2002). “Çalışan Kadınlara Yönelik Cinsiyet Temelli Düşmanca Davranışların Sebepleri ve Sonuçları Üzerine Bir Araştırma.” Yönetim Araştırmaları Dergisi (Yönetim Alanında Bilimsel Yaklaşım ve Yöntem Sorunları Özel Sayısı), 2(2): 215-238.
• Çıtak, A. (2008). Kadınların Çalışmasına Yönelik Tutum: Cinsiyet, Cinsiyet Rolü ve Sosyoekonomik Düzeye Göre Bir Karşılaştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, A., Kayaalp Bilgin, Z. ve Kocaman, M. (1999). Çalışmaya Hazır İşgücü Olarak Kentli Kadın ve Değişimi. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları. Ankara: Cem Web Ofset.
• Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dryler, H. (1998). “Parental Role Models, Gender and Educational Choice.” British Journal of Sociology, 49(3): 375-398.
• Ekşi, A. (1990). Çocuk, Genç, ve Anababalar. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Epstein, M. (2008). Adolescents in Conflict: Associations Between Gender Socialization, Gender Conflict and Well-being. Doctorate Thesis, The University of Michigan.
• Ersoy, E. (2009). “Cinsiyet Kültürü İçerisinde Kadın ve Erkek Kimliği (Malatya Örneği).” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2): 209-230.
• Gönüllü, M. ve İçli, G. (2001). “Çalışma Yaşamında Kadınlar: Aile ve İş İlişkileri.” C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1): 81-100.
• Günindi Ersöz, A. (1997). Cinsiyet Rollerine İlişkin Beklenti, Tutum Davranışlar ve Eşler Arası Sorumluluk Paylaşımı (Kamuda Çalışan Yönetici Kadınlar Örneği). Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gürcan, A. (2007). Aile İçi Roller. Sosyal Bilimler Konferansları, 3-18.
• İmamoğlu, O. (1993). “Değişen Dünyada Değişen Aile İçi Roller.” Kadın Araştırmaları Dergisi,1: 58-68.
• Kaçar, Ö. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Konumu: Türkiye’de Yakın Zamanlardaki Değişimi Anlamak. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1986). “Status of Women in Turkey: Cross-Cultural Perspectives.” International Journal of Middle East Studies, 18 (4): 485-499.
• Koray, M. (1992). “Çalışma Yaşamında Kadın Gerçekleri.” Amme İdare Dergisi, 25(1): 93 -122.
• Kuzgun, Y. ve Sevim, S. A. (2004). “Kadınların Çalışmasına Karşı Tutum ve Dini Yönelim Arasındaki İlişki.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1): 14-27.
• Kuzucu, Y. (2011). “Değişen Babalık Rolü ve Çocuk Gelişimine Etkisi.” Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35): 79-91.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Minibaş, T. (1998). Türkiye’nin Kalkınma Sürecinde Kadın İşgücü. Aydınlanmanın Kadınları (331). İstanbul: Cumhuriyet Kitap Kulübü.
• Onaran, O., Büker, S. ve Bir, A. A. (1998). Eskişehir’de Erkek Rol ve Tutumlarına İlişkin Alan Araştırması. Eskişehir: A.Ü.İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Özçatal (2011). “Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Çalışma Yaşamına Katılımı.” Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1):21-39.
• Pınar, G., Taşkın, L. ve Eroğlu, K. (2008). “Başkent Üniversitesi Öğrenci Yurdunda Kalan Gençlerin Toplumsal Cinsiyet Rol Kalıplarına İlişkin Tutumları.” Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 15(1):47–57.
• Sayer, H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Erkeklerin Katılımı. Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Sönmez, B. ve Adiller, S. (2015). “Kadınların Çalışmalarına Yönelik Tutumlar: Türkiye ve Makedonya Örnekleminin Karşılaştırılması.” Nesne Psikoloji Dergisi, 3(6):1-27.
• T.C Başbakanlık Aile Araştırma Kurum Başkanlığı. (2002). 2001 Yılı Aile Raporu. Ankara: Beyda Ofset.
• Telsiz, M. (1995). “Evli Kadınların Evlilik Öncesi Evde İş Bölümüyle İlgili Beklentileri ve Mevcut Uygulamanın Karşılaştırmalı Analizi.” Kadın Araştırmaları Dergisi, 3: 83-93.
• Terzioğlu, F. ve Taşkın, L. (2008). “Kadının Toplumsal Cinsiyet Rolünün Liderlik Davranışlarına ve Hemşirelik Mesleğine Yansımaları.” C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2):62-67.
• Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu [TİSK]. (2002). Çağdaş İş Merkezlerinde Kadın İşgünün Konumu: Bursa Örneği, Ankara. Yayın No: 219.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. www.tuik.gov.tr/PdfGetir.do?id=24643 Erişim Tarihi: 05.08.2017.
• Türkmen Akıntürk, H. (1998). “Çalışma Yaşamında Kadın ve Çalışan Kadını Koruyucu Hükümler.” Ankara Barosu Dergisi, 4:6-28.
• Vatandaş, C. (2007). “Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı.” Sosyoloji Konferansları Dergisi, 35: 29-55.
• Yılmaz, D. V., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L. ve Eroğlu, K. (2009). “Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Görüşleri.” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1): 775-792.
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da Hemşirelik Öğrenimi Gören Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Zeyneloğlu, S. ve Terzioğlu, F. (2011). “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40: 409-420