NOKTALAMA İŞARETLERİNİN ANLAMA ETKİSİ BAKIMINDAN ARAPÇA VE TÜRKÇENİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2021, Sayı: 6, 1 - 19, 30.12.2021

Osman Aktaş , Luay Hatem Yaqoob

https://doi.org/10.51540/ijof.996841

Öz

Dillerin farklı yönleriyle karşılaştırıldığı çalışmalar, dil bilimi alanında yapılan çalışmalar arasında gittikçe önem kazanmaya başlamıştır. Bu çalışmada Arapça ve Türkçe, noktalama işaretlerinin kullanımı ve anlama etkisi bakımından karşılaştırılmıştır. Sözlü iletişimde ses tonu, bakış, el ve kol hareketleriyle muhataba aktarılan duygular, yazılı iletişimde noktalama işaretleri yoluyla aktarılmaktadır. Noktalama işaretlerinin kullanılmaması, bazı durumlarda anlam karışıklıklarına yol açabilmektedir. Noktalama işaretlerinin her iki dilde de günümüz anlamındaki kullanımının başlaması, matbaanın Arap ve Türk dünyasında kullanılmaya başlandığı 19. yüzyıla karşılık gelmektedir. Fransızların ve Fransızcanın, her iki dilde noktalama işaretlerinin kullanılmaya başlanmasında etkisi olmuştur. Noktalama işaretlerinin belli ölçütlere göre kullanımının tespit edilmesinde, Türkiye’de Türk Dil Kurumunun çalışmaları, Arap dünyasında ise Mısır’da başlayan çalışmaların önemli rolü bulunmaktadır. Noktalama işaretlerinin sayısı Türkçede on yedi, Arapçada ise on dokuzdur. Arapçada kaynaklarda zikredilen on dokuz noktalama işaretinden ikisi günümüzde kullanılmamaktadır. Türkçedeki dört noktalama işareti Arapçada kullanılmamakta; Arapçadaki dört noktalama işareti de Türkçede kullanılmamaktadır. Türkçenin sondan eklemeli, Arapçanın ise çekimli-bükümlü bir dil olmasının bu durum üzerinde etkisi vardır.

Anahtar Kelimeler

Dilbilim, Arap Dili ve Belagati, Noktalama İşaretlerinin Tarihçesi, Noktalama İşaretlerinin Anlama Etkisi, Arapça ve Türkçenin Karşılaştırılması

Kaynakça

• Abduttevâb, Ramazan. 1985. Menâhicu tahkîki’t-turâs beyne’l-kudâmâ ve’l-muhdesîn. Kahire: Mektebetu’l-Hancî.
• el-Afğânî, Said. t.y. Min târîhi’n-nahv. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Ahmed, Cemal Abdulaziz. 2003. el-Kâfî fi’l-imlâ’ ve’t-terkîm. Kahire: Câmi‘atu’l-Kâhire.
• Akdağ, Hasan. 1989. Arap Dili Dil Bilgisi. Konya: Tekin Kitabevi.
• Anonim. 2018. Kur’an-ı Kerim. 9. bs. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Anonim. t.y. “18. Ders - Vakıf ve İşaretleri”. Online Kur’an ve Kıraat Öğrenimi. Geliş tarihi 31 Mayıs 2021a (https://tecvid.org/18-ders-vakif-ve-isaretleri/).
• Anonim. t.y. “Noktalama İşaretleri (Açıklamalar) – Türk Dil Kurumu”. Geliş tarihi 30 Mayıs 2021b (https://www.tdk.gov.tr/icerik/yazim-kurallari/noktalama-isaretleri-aciklamalar/).
• ’Anzî, Abdullah b. Yusuf. 2007. el-Minhâcu’l-muhtasar fî ’ilmeyi’n-nahv ve’s-sarf. Beyrut: Muessesetu’r-Reyyân.
• Atasoy, Faysal Okan. 2010. “Noktalama İşaretlerinin Tarihi”. Journal of Turkish Studies 5(2):823-57.
• Aydın, Atik. 2012. “Arap Dilinde Noktalama İşaretleri: Tarih ve Uygulama”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 5(23):91-102.
• Bulut, Ali. 2018. Belâgat-i Müyessera Me'ânî-Beyân-Bedî'. 5. bs. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Çıkar, Mehmet Şirin. 2017. Nahivciler ile Mantıkçılar Arasındaki Tartışmalar. 2. bs. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Durukoğlu, Salim, ve Betül Büyükelçi. 2018. “Türk Dilinde Noktalama İşaretlerinin Kullanımı ve Tarihi Gelişimi”. AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi 6(14):11-26. doi: 10.31126/akrajournal.373228.
• Güler, Turan. 2020. “Noktalama İşaretleri ve Hakkı Baha’nın Usul-i Tenkit Adlı Eserinin Tenkit ve Tahlili”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8(2):575-91. doi: 10.18506/anemon.672362.
• Hârûn, Abdusselâm Muhammed. 2005. Kavâ‘idu’l-imlâ’ ve ‘alâmâtu’t-terkîm. Kahire: Dâru’t-Talâi‘.
• Hâşimî, es-Seyyid Ahmed. 1432/2011. el-Kavâ‘idu’l-esâsiyye li’l-luğati’l-‘Arabiyye. 3. bs. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife.
• İbn Usfûr, Alî b. Mu’min b. Muhammed. 1996. el-Mumti‘u’l-kebîr fi’t-tasrîf. Beyrut: Mektebetü Lübnan.
• İbrahim, Abdul’alîm. 1975. el-İmlâ’ ve’t-terkîm fi’l-kitâbeti’l-‘Arabiyye. Kahire: Mektebetu Ğarîb.
• Kabâve, Fahruddîn. 2007. ‘Alâmâtu’t-terkîm fi’l-luğati’l-‘Arabiyye. Haleb: Dâru’l-Multekâ.
• Koç, Aylin. 2017. “Noktalama İşaretlerinin Tarihçesi”. S. 321-334 içinde Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve Şifreler, editör E. G. Naskali ve E. Şahin. İstanbul: Ka Kitap.
• Muhammed, Hüseyin Ali. 2004. et-Tahrîru’l-edebî. 5. bs. Riyad: Mektebetu’l-‘Ubeykân.
• Muhtâr, Ahmed. 2008. Mu‘cemu’l-luğati’l-‘Arabiyyeti’l-mu‘âsıra. Kahire: ‘Âlemu’l-Kutub.
• Sem‘ânî, Ebû Saîd Abdulkerîm Muhammed. 1993. Edebu’l-imlâ’ ve’l-istimlâ’. Cidde: Matba‘atu’l-Mahmûdiyye.
• Sînî, İsmail Saîd. 1994. Kavâ‘id esâsiyye fi’l-bahsi’l-‘ilmî. Beyrut: Muessetu’r-Risâle.
• Şelebî, Ahmed. 1968. Keyfe tektubu bahsen ev risâleten. 6. bs. Kahire: Mektebetu’n-Nahda el-Mısriyye.
• Tantâvî, Muhammed. t.y. Neş’etu’n-nahv ve târîhu eşheri’n-nuhât. 2. bs. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif.
• Yeri̇nde, Adem. 2016. “‘Nahiv’ Kavramının Tarihi Arka Planı ve Terimleşme Süreci”. Şarkiyat Mecmuası (29):193-238.
• Zekî, Ahmed. 1912. et-Terkîm ve ‘alâmâtuhu fi’l-luğati’l-‘Arabiyye. Kahire: el-Matba‘atu’l-Emîriyye.
• Zekî, Ahmed. 2012. et-Terkîm ve ‘alâmâtuhu fi’l-luğati’l-‘Arabiyye. Kahire: Muessesetu Hindâvî li’t-ta‘lîm ve’s-Sekâfe.