A Review on Karaca Oğlan’s First Poems Published in a Language Other Than Turkish (English)

Yıl 2023, Sayı: 9, 111 - 125, 30.06.2023

Mehmet Çetinkol , Halil Sarı

https://doi.org/10.51540/ijof.1307572

Öz

Karaca Oğlan is one of the pioneering âşık of Turkish saz poetry. As a poet, he has continued to influence both his own era and subsequent periods with his poems and philosophy of life. According to widespread belief, the âşık, who is accepted to have lived in the Çukurova region in the 17th century, published his first poems in 1914. On the other hand, the foreign-language publication of Karaca Oğlan's poems took place 72 years before this date, in 1842. In Alexander Chodzko’s work titled “Specimens of the Popular Poetry of Persia: as Found in the Adventures and Improvisations of Kurroglou, The Bandit-Minstrel of Northern Persia and in the Songs of the People Inhabiting the Shores of the Caspian Sea” three poems by Karaca Oğlan were published in English in prose form. These poems, compiled from Northern Iran two centuries ago, are important in demonstrating that Karaca Oğlan was recognized beyond Anatolia during those times. In this study, the first poems of Karaca Oğlan published in a language other than Turkish were presented in full, and observations, and evaluations regarding these poems were made. Additionally, the connections between Karaca Oğlan's known and written poems were also highlighted. Thus, the first poems of Karaca Oğlan published in a foreign language were brought to the literary/scientific world. Qualitative research methods were followed; literature review and text analysis/content analysis methods were used in the study.

Anahtar Kelimeler

Âşık Tradition, Karaca Oğlan, Alexander Chodzko, First Poems.

KARACA OĞLAN’IN TÜRKÇE DIŞINDAKİ BİR DİLDE (İNGİLİZCE) YAYIMLANAN İLK ŞİİRLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Karaca Oğlan, Türk saz şiirinin öncü âşıklarındandır. Âşık, yaşadığı dönemden bugüne dek etkilerini sürdürmüş; şiirleri ve yaşam felsefesiyle hem yaşadığı dönemi hem de kendinden sonrasını etkilemiştir. Yaygın kanaate göre 17. yüzyılda Çukurova yöresinde yaşadığı kabul edilen âşığın ilk şiirleri 1914’te yayımlanmıştır. Karaca Oğlan şiirlerinin yabancı bir dilde basılması ise bu tarihten 72 yıl önce, 1842’de gerçekleşmiştir. Alexander Chodzko’nun Specimens of the Popular Poetry of Persia: as Found in the Adventures and Improvisations of Kurroglou, The Bandit-Minstrel of Northern Persia and in the Songs of the People Inhabiting the Shores of the Caspian Sea adlı eserinde Karaca Oğlan’ın üç şiiri, nesir biçiminde İngilizce olarak basılmıştır. Günümüzden iki asır önce Kuzey İran’dan derlenen bu şiirler, Karaca Oğlan’ın o tarihlerde Anadolu dışında da tanındığını göstermesi açısından önemlidir. Bu çalışmada, Karaca Oğlan’ın Türkçe dışındaki bir dilde yayımlanan ilk şiirleri tam olarak verilip bu şiirlerle ilgili tespit ve değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca Karaca Oğlan’ın bugün bilinen, yazıya aktarılmış şiirleriyle bu ilk şiirler arasındaki bağlantılar da ortaya konulmuştur. Böylelikle Karaca Oğlan’ın yabancı dilde basılan ilk şiirleri edebiyat/bilim dünyasına kazandırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri izlenmiş; literatür tarama, metin tahlili/içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Âşıklık Geleneği, Karaca Oğlan, Alexander Chodzko, İlk Şiirler.

Kaynakça

• Ataniyazov, S. (1999). Türkmen boylarının geçmişi, yayılışı, bugünkü durumu ve geleceği. Bilig. (10), 1-32.
• Ayvazoğlu, B. (1999), Güller kitabı / Türk çiçek kültürü üzerine bir deneme. Ötüken Yayınları.
• Başgöz, İ. (1999). Karac’oğlan I (inceleme). Çağdaş Matbaacılık-Yayıncılık.
• Chodzko, A. (1842). Specimens of the Popular Poetry of Persia: as Found in the Adventures and Improvisations of Kurroglou, The Bandit-Minstrel of Northern Persia and in the Songs of the People Inhabiting the Shores of the Caspian Sea. Printed for the Oriental Translation Fund of Great Britain and Ireland.
• Cunbur, M. (2013). Karacaoğlan’ın şiirlerinde etnografya ve folklor unsurları. S. Koz (Haz.), Karacaoğlan Kitabı içinde (s. 157-174). Kitabevi Yayınları.
• Çetinkol, M. (2022). Karaca Oğlan’ın şiirlerinin tematik açıdan incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi.
• Dağlarca, F. H. (1973, Temmuz 6). Karaca Oğlan doğayı ilk görenlerdendir. Milliyet Sanat, (37), 5.
• Divitçioğlu, S. (2005). Oğuz’dan Selçuklu’ya boy, konat ve devlet. (4. Baskı). İmge Kitabevi.
• Ergin, M. (2014). Dede Korkut kitabı 1 (9. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergun, S. N. (1974-MCMLXXIV). Karaca Oğlan/hayatı ve şiirleri. İstanbul Maarif Kitaphanesi.
• Erhat, A. (1996). Mitoloji sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Esen, A. Ş. (2018). Anadolu âşıkları - I, Karacaoğlan (2. Basım). İ. Görkem (Haz.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gadamska-Serafin, R. (2019). Aleksander Chodźko–romantyk i uczony-orientalista. In Romantyzm uniwersytecki: kulturotwórcza rola ośrodków akademickich w pierwszej połowie XIX wieku, pod redakcją Elżbiety Dąbrowicz i Marcina Lula (pp. 137-171). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Görkem, İ. (2013). Sözlü gelenek ve Karacaoğlan. S. Koz (Haz.), Karacaoğlan Kitabı içinde (s. 121-130). Kitabevi Yayınları.
• Günay, U. (1993). XVII. yüzyıl saz şâiri Çukurovalı Karacaoğlan ile ilgili bir değerlendirme. II. Uluslararası Karacaoğlan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu (20-24 Kasım 1991, Adana) Bildirileri içinde (s. 31-54). Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Halaçoğlu, Y. (2010). Osmanlı kimliği ve aşiretler. Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Halaçoğlu, Y. (2011). Anadolu’da aşiretler, cemaatler, oymaklar I(1453-1650). Togan Yayınları.
• İlbey, M. (2010). Geçmişten günümüze Türkmenler (Oğuzlar). Hdy Yayınları.
• İsmayılova, E. (2016). Köroğlu Destanı’nın Avrupa dillerine çevirisi ve yayını: yabancı araştırmacılar gözüyle incelenmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 150-165.
• İvgin, H. (2013). Karacaoğlan geleneğinin kültür-sanat ve edebiyatımızdaki yeri. S. Koz (Haz.), Karacaoğlan Kitabı içinde (s. 143-148). Kitabevi Yayınları.
• Karl, R. (2016). Translating Turkic oral epics into English and German: problems and insights. Вестник Северо-Восточного федерального университета имени МК Аммосова: Серия Эпосоведение, (1), 76-82.
• Köprülü, M. F. (2004). Saz şâirleri I-V. (3. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Onar, M. (1993). Karacaoğlan karmaşası. II. Uluslararası Karacaoğlan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu (20-24 Kasım 1991, Adana) Bildirileri içinde (s. 129-136). Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Sakaoğlu, S. (2012). Karaca Oğlan (gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 2. baskı). Akçağ Yayınları.
• Soylu, S. (1997). Örneklemeli-açıklamalı Karacaoğlan sözlüğü. İçel Valiliği Yayınları.
• Wilks, J. M. (2001). The Persianization of Köroğlu: Banditry and Royalty in Three Versions of the Köroğlu “Destan”. Asian folklore studies, 305-318.
• Yalman (Yalkın), A. R. (1993). Cenupta Türkmen oymakları- II. S. Emir (Haz.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yalman (Yalkın), A. R. (2000). Cenupta Türkmen oymakları- I. S. Emir (Haz.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İnternet Kaynakları
• http://www.istiklalmarsidernegi.org.tr/IcerikDetay?Id=1065&IcerikId=736&PageId=1, 13.04.2023).
• http://www.lugatim.com/s/MUHALLET, 18.05.2022).
• https://de.wikipedia.org/wiki/Laban_(Bibel), 10.04.2023).
• https://kutuphane.ttk.gov.tr/resource?itemId=241416&dkymId=56855, 12.06.2022).
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Alexander_Chodzko, 15.04.2023).
• https://www.iranicaonline.org/articles/chodzko-aleksander-borejko, 15.04.2023).
• https://www.nisanyansozluk.com/kelime/ökçe, 12.05.2023).