İlhan Başgöz’ün “Sözlü Anlatıda Konudan Sapmalar: Türk Roman Anlatıcılarının Bireysel Sözleri Üzerine Bir Vaka Çalışması” Başlıklı Makelesinin Eleştirel Analizi ve Gözlemler

Yıl 2023, Sayı: 10, 14 - 23, 31.12.2023

Recai Bazancir

https://doi.org/10.51540/ijof.1313033

Öz

Yapılan araştırmada Türk halk Hikâyesi, efsane ve Türkü örnekleri baz alınarak, icra sırasındaki konudan sapmalar ve sözlü gelenek ürünlerindeki değişimler eleştirel bir bakış açısıyla İlhan Başgöz'ün makaleye konu olan çalışması ekseninde değerlendirilmiştir. Anlatıcının kendisini anlatının bir parçası olarak görmek istemesiyle ortaya çıkan "digression" (konudan sapma), yeni sözel yaratımlara fırsat vermiştir. Bu anlamda sözlü gelenek ürünlerinde de değişimler yaşanmıştır. Araştırmada Türk halk hikâyesi, efsane ve türkü örneklerinden hareketle icra sırasında konudan sapmalar ve sözlü gelenek ürünlerindeki değişimler makale ekseninde değerlendirilmiştir. Danışmanım Prof. Başgöz, Journal of American Folklore'da Amerikalı akademisyenler tarafından sıklıkla atıf yapılan önemli bir konu dışı araştırma yayınlamıştı. Bu yazıda önce ve zorunlu olarak Başgöz'ün makalesinin eleştirel bir incelemesi yapılmış ve ardından 2009 yazında Türkiye'de derleme çalışırken topladığım verilerden yola çıkarak digression ile ilgili kendi gözlemlerim aktarılmıştır. Ayrıca derlemeler dışında, Başgöz danışmanlığında tamamladığım yüksek lisans tezimdeki "digression" konulu içeriğe de çalışmada kısaca değinilmiştir. Veriler; türküler, efsaneler ve günlük konuşmalardaki konudan sapmalarla ilgilidir.

Anahtar Kelimeler

digression (konudan sapmalar), İlhan Başgöz, analiz, halk türküsü, derleme.

CRITICAL ANALYSIS AND OBSERVATIONS OF İLHAN BAŞGÖZ'S ARTICLE, “DIGRESSION IN ORAL NARRATIVE: A CASE STUDY OF INDIVIDUAL REMARKS BY TURKISH ROMANCE TELLERS”

Öz

In the research, based on the examples of Turkish folk tales, legends and folk songs, the deviations from the subject during the performance and the changes in the oral tradition products were evaluated in the axis of İlhan Başgöz's work, which is the subject of the article. The "digression", which took place when the narrator wanted to see himself as a part of the narrative, gave the opportunity to new verbal creations. In this sense, there have been changes in the products of oral tradition. In the research, the deviations from the subject during the performance and the changes in the oral tradition products were evaluated in the axis of the article, based on the examples of Turkish folk tales, legends, and ballads. My advisor Prof. Başgöz published a major digression research which is often referred to by the American scholars in the Journal of American Folklore. In this paper I will do first, and necessarily, a critical analysis of Başgöz’s article and then I will report my own observation concerning digression based on the data I collected in Turkey in the Summer of 2009 when I worked on my incomplete. Also, apart from the compilations, the content on "digression" in my master's thesis, which I completed under the supervision of Başgöz, was briefly mentioned in the study. My data deals with the digression in folksongs, legends and the daily conversation.

Anahtar Kelimeler

digression, İlhan Başgöz, analysis, folk song, compilation

Kaynakça

• References
• Başgöz, İ. (1976). The tale singer and his audience in folklore, performance and communication. Dan Ben-Amos and K. Golstein (Ed.) Univrsity Press of Pennsylvania Press.
• Başgöz, İ. (1986). Digression in oral narrative, by Turkish romance tellers. Journal of American Folklore 99, pp.5-22. (Republished in Turkish Folklore and Oral Literature, Selected Essays of Ilhan Başgöz, ed. Kemal Silay). Indiana University Turkish Studies Publ., Series 19, 1998. pp. 231-250.
• Başgöz, İ. (1998). Protest: the fifth function of folklore”in Turkish folklore and oral literature. (ed. Kemal Silay). Indiana University Turkish Studies Series 19, Indiana Press.
• Başgöz, İ. (2008). Hikâye Turkish folk romance as performance art. Indiana University Press.
• Bazancir, R. (2010). Bingöl efsaneleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)].Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Boratav, P. N. (2006). Az gittik uz gittik. İmge kitabevi.
• Boratav, P. N. (2007). Zaman zaman içinde. İmge Kitabevi.
• Evliya Çelebi . (1935). Seyahatname. Maarif Vekaleti Basımı.
• George, R. (1983). Do narrators Really digress? a reconsideration of audience aside in narrating. Western Folklore (40), 245- 252.
• Gert, H. & Wright M. C. (1953). Character and social structure. Harcourt, Brace and World Publishing.
• Günay, U. (1975). Elazığ masalları. Atatürk Universitesi Yayınları.
• Lewis, G.L. (1974). Translator. the book of Dede Korkut. Penguin Books.
• Silay, K. (2004). Tevarih-i müluk-i ali Osman. Yakın Doğu Bölümü Publication.
• Tansel, F. A. (1952). Ziya Gök Alp külliyatı. C. I. TTK Basımevi.
• Tansel, F. A. (1965). Ziya Gök Alp külliyatı: Limni ve Malta mektupları XXVI.. C.2. TTK Basımevi.