TÜRKİYE’DE YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE ÖĞRETMEN YETİŞTİRME POLİTİKALARI VE REFORM SÜRECİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: I, 1 - 15, 30.06.2022

Ammar Tekin , Ali Gürkan

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de yabancı dil öğretiminde öğretmen yetiştirme politikalarının tarihsel gelişimiyle iniltili kronik sorunlarını tespit etmek, son yirmi yılda yoğunlaşan reform sürecini de bu politikalar açısından incelemektir. Konu için seçilen ‘Türkiye’de İngilizce öğretmeni yetiştirme politikaları’ durumunu derinlemesine ve bütüncül bir yaklaşımla araştırmak amacıyla nitel bir durum çalışması yürütülmüş, doküman analizi yapılarak araştırılan olgu hakkında bilgi veren yazılı materyallerin incelenmiştir. Verilerin toplanmasında doküman incelemesi yöntemi tercih edilerek, araştırılan olgu hakkında bilgi veren yazılı materyallerin incelenmiş, betimsel analiz yöntemiyle bu veriler üç başlıkta tartışılmıştır. Buna göre, yapısal sorunlar olarak tespit edilen merkeziyetçilik ve yabancı dil eğitiminin neoliberalleşmesi, ‘Türkiye’de Cumhuriyete Geçiş ve 20. Yüzyılda Yabancı Dil Öğretiminde Öğretmen Yetiştirme Politikaları’, ‘Türkiye’de İngilizce Öğretimi: 1997 ve Sonrası’ ile ‘Türk Eğitim Sisteminin ve Türkiye’deki Yabancı Dil Eğitiminin Neoliberalleşmesi’ temaları altında tartışılmıştır. Standartlaşma ile gelen sınav ağırlıklı eğitim sistemi ve öğretmenlerin otonomisinin kısıtlanması, bu temel sorunların sonucunda ortaya çıkan alt problemler olarak nitelendirilebilir. Öğretmen yetiştirme politikalarını ve öğretmenlerin mesleki gelişimlerini etken öğretmenler yetiştirmek üzerine kurgulamak bu sorunların çözümü için olumlu bir adım olacaktır. Yine de, mevcut halde, resmi dokümanlarda da tartışılan, Türkiye’de yabancı dil öğretimine dair sorunlara kalıcı çözümler bulmak, merkeziyetçi yapı ve neoliberalizmin merkezi sınavlar, eğitimin standartlaştırılması, öğretmenlerin hesap verebilirliği gibi etkileriyle birlikte pek mümkün görünmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen yetiştirme, Türk eğitim sistemi, neoliberalizm

Kaynakça

• Akcan, S. (2016). Novice Non-Native English Teachers’ Reflections on Their Teacher Education Programmes and Their First Years of Teaching. PROFILE: Issues in Teachers' Professional Development 18, 55-70.
• Aküzüm, C., & Saraçoğlu Mehtap. (2018). Ortaokul Öğretmenlerinin Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 97-121.
• Akyuz, Y. (2009). Türk Egitim Tarihi. Istanbul: Pegem.
• Aslan, N., & Cansever, B. (2009). Ailenin Sosyo Demografik Özelliklerinin Çocuğun Okuldaki Sosyal Etkinliklere Katılımı Üzerindeki̇ Etkileri: Türkiye ve Hollanda Arasında Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 210-226.
• Atay, D. (2008). Teacher Research for Professional Development. ELT Journal, 62(2), 139–147.
• Bakioglu, A., & Salduz, E. (2014). Öğretmenlerin Hesap Verebilirliklerini Ogrencilerin Akademik Başarısı Açısından Değerlendirmeleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 40, 13-29.
• Bakır, H. (2018). Neo-Liberalizmin Hegemonyası Altında Türkiye Emek Piyasası. Çalışma ve Toplum, 3, 1459-1480.
• Ball, S. (2003). The Teacher’s Soul and the Terrors of Performativity. Journal of Education Policy, 18(2), 215–228.
• Baltodano, M. (2012). Neoliberalism and the Demise of Public Education: the Corporatization of Schools of Education. International Journal of Qualitative Studies in Education, 487-507.
• Beauchamp, C., & Thomas, L. (2009). Understanding Teacher Identity: An Overview of Issues in the Literature and Implications for Teacher Education. Cambridge Journal of Education, 39(2), 175-189.
• Berkes, N. (2002). Turkiye'de Cagdaslasma. Istanbul: Yapi Kredi Yayinlari.
• Biesta, G. (2009). Good Education in an Age of Measurement: On the Need to Reconnect with the Question of Purpose in Education. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 21, 33–46.
• Biesta, G., & Tedder, M. (2007). Agency and Learning in the Lifecourse: Towards an Ecological Perspective. Studies in the Education of Adults, 39(2), 132-149.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de Egitim Bilimleri Tarihi. Istanbul: MEB.
• Bingölbalı, N. (2018). Özel Okullarda Eğitim Alanında Yaşanan Problemler ve Çözüm Önerileri. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Buchanan, R. (2015). Teacher Identity and Agency in an Era of Accountability. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 21(6), 700-719.
• Burns, A., & Richards, J. C. (2009). The Cambridge Guide to Second Language Teacher Education. Cambridge : Cambridge University Press.
• Buyruk, H. (2014). Öğretmen Performansının Göstergesi Olarak Merkezi Sınavlar ve Eğitimde Performans Değerlendirme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28-42.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sınavlar Üzerine Düşünceler. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 345-356.
• Campbell, E. (2012). Teacher Agency in Curriculum Contexts. Curriculum Inquiry, 42(2), 183-190.
• Canagajarah, S. (1999). Resisting Linguistic Imperialism. Oxford: OUP.
• Canlı, S. (2019). Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına Yönelik Görüşleri. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 479-501.
• Cole, J. (2014). Democracy Exported, History Expunged: John Dewey’s Trip to Turkey and the Challenge of Building ‘Civilised’ Nations for Democratic Life. History of Education, 43(4), 504-523.
• Çakır, İ. (2017). Ortaöğretime Yerleştirme Sınavlarının İngilizce Dersi Öğretimi Açısından Öğretmen, Okul Yöneticileri ve Velilere Olan Etkileri. Turkish Journal of Teacher Education, 61-73.
• Çakıroğlu, E., & Çakıroğlu, J. (2003). Reflections on Teacher Education in Turkey. European Journal of Teacher Education, 253-264.
• Çalışkan, H. (2011). Teachers' Opinion Concerning Common Exams Administered in Elementary Schools. US China Education Review, 615-626.
• Çayır, K. (2009). Preparing Turkey for the European Union: Nationalism, National Identity and ‘Otherness’ in Turkey's New Textbooks. Journal of Intercultural Studies, 30(1), 39-55.
• Çetin, A., & Ünsal, S. (2019). Merkezi Sınavların Öğretmenler Üzerinde Sosyal, Psikolojik Etkisi ve Öğretmenlerin Öğretim Programı Uygulamalarına Yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 304-323.
• Çiftci, K., & Cin, F. M. (2018). What Matters for Rural Teachers and Communities? Educational Challenges in Rural Turkey. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 48(5), 686-701.
• Davies, B., & Bansel, P. (2007). Neoliberalism and Education. International Journal of Qualitative Studies in Education, 20(3), 247-259.
• Day, C. (2004). A Passion for Teaching. London: RoutledgeFalmer.
• Day, C. (2012). New Lives of Teachers. Teacher Education Quarterly, 7-26.
• Day, C. (2018). Professional Identity Matters: Agency, Emotions, and Resilience. P. A. Schutz, J. Hong, & D. C. Francis içinde, Research on Teacher Identity: Mapping Challenges and Innovations (s. 61-70). Springer.
• Day, C., & Kington, A. (2008). Identity, Well‐being and Effectiveness: the Emotional Contexts of Teaching. Pedagogy, Culture & Society, 16(1), 7-23.
• Demircan, O. (1988). Dünden Bugüne Türkiye’de Yabancı Dil. Istanbul: Remzi Kitabevi.
• Demirel, O. (1991). Türkiye'de Yabancı Dil Öğretmeni Yetiştirmede Karşılaşılan Güçlükler. Hacettepe Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 6(1), 25-39.
• Demirel, O. (2003). Yabanci Dil Ogretimi. Istanbul: Pegem Yayincilik.
• Dewey, J. (1938). Experience and Education. New York: Collier Books.
• Dogancay-Aktuna, S. (1998). The Spread of English in Turkey and its Current Sociolinguistic Profile. Journal of Multilingual and Multicultural Development, 19(1), 24-39.
• Durmaz, O. (2016). Neo-Liberal Sosyal Politika Rejiminin Tesisi ve AKP. Çalışma ve Toplum, 1, 143-167.
• Emirbayer, M., & Mische, A. (1998). What is Agency? AJS, 103(4), 962–1023.
• Erdag, C., & Karadag, E. (2018). Exploration of Possible Individual and Institutional Effects on School Accountability Pressures and Teacher Responses. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(1), 93-142.
• Erdem, C. (2020). A New Concept in Teacher Identity Research: Teacher Agency. Adiyaman University Journal of Educational Sciences, 32-55.
• ERG. (2018). Egitim Izleme Raporu 2017-18. Istanbul: Egitim Reformu Girisimi.
• Ergun, M. (1990). Türk Eğitim Sisteminin Batılılaşmasını Belirleyen Dinamikler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 453-457.
• Flessner, R., & Payne, K. A. (2017). The Impact of Social Theories on Agency in Teacher Education. J. Clandinin, & J. Husu içinde, The SAGE Handbook of Research on Teacher Education (s. 286-300). Thousand Oaks, CA: SAGE.
• Friedman, M. (1995). Public Schools: Make Them Private. Washington, DC: CATO Institute.
• Garipağaoğlu, Ç. (2015). Özel Okul Sektörü ve Etik Dışı Başarı Mühendisliği Uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 181-200.
• Gee, J. P. (2000). Identity as an Analytic Lens for Research in Education. Review of Research in Education, 99-125.
• Gokmenoglu, T., Clark, C. M., & Kiraz, E. (2016). Professional Development Needs of Turkish Teachers in an Era of National Reforms. Australian Journal of Teacher Education, 41(1), 113-125.
• Gunduz, M. (2009). Sociocultural Origins of Turkish Educational Reforms and Ideological Origins of Late Ottoman Intellectuals (1908-1930). History of Education, 38(2), 191-216.
• Gürler, M. (2020). Devlet Okuluyla Özel Okul Arasındaki Farklar. Kapadokya Eğitim Dergisi, 1-6.
• Hamilton, L. (2013). Silence does not Sound the Same for Everyone: Student Teachers' Narratives around Behaviour Management in Scottish Schools. SAGE Open, 1-12.
• Hargreaves, A. (2000). Four Ages of Professionalism and Professional Learning. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 6(2), 151-182.
• Hursh, D. (2008). High-Stakes Testing and the Decline of Teaching and Learning: The Real Crisis in Education. New York: Rowman & Littlefield Publishers.
• Işık, A. (2008). Yabanci Dil Eğitimimizdeki Yanlışlar Nereden Kaynaklanıyor? Journal of Language and Linguistic Studies, 4(2), 15-26.
• Johnson, K. E., & Golombek, P. R. (2002). Teachers' Narrative Inquiry as Professional Development. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kennedy, A. (2014). Understanding Continuing Professional Development: the Need for Theory to Impact on Policy and Practice. Professional Development in Education, 40(5), 688-697.
• Keskin, D. (2012). Bitmeyen Sınavlar Yaşanmayan Hayatlar - Eğitimde Paradigma Değişimi. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Kırkgöz, Y. (2005). English Language Teaching in Turkey: Challenges for the 21st Century. G. Braine içinde, Teaching English to the World: History, Curriculum, and Practice (s. 159-175). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Kırkgöz, Y. (2007). English Language Teaching in Turkey: Policy Changes and their Implementations. RELC, 38(2), 216-228.
• Lakes, R., & Carter, P. (2011). Neoliberalism and Education: An Introduction. Educational Studies, 107-110.
• Larsen-Freeman, D. (1986). Techniques and Principles in Language Teaching. Oxford: Oxford University Press.
• MEB. (2017). Öğretmen Strateji Belgesi 2017-2023. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. Ankara: MEB.
• MEB. (2019a, 4 14). Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. MEB: https://tegm.meb.gov.tr/www/ortaokul-5-siniflarda-yabanci-dil-agirlikli-egitim-uygulamasi/icerik/471 adresinden alındı
• MEB. (2019b, August 19). Özel Okul Sayısında Rekor Artış. meb.gov.tr: http://www.meb.gov.tr/ozel-okul-sayisinda-rekor-artis/haber/14435/tr adresinden alındı
• MEB. (2019c, August 10). Öğretmen performans sistemi bu yıl uygulanmayacak. T.C. Milli Egitim Bakanligi: https://www.meb.gov.tr/ogretmen-performans-sistemi-bu-yil-uygulanmayacak/haber/16334/tr adresinden alındı
• MEB. (2020). Milli Eğitim İstatistikleri - Örgün Eğitim - 2019-20. Ankara: TC MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• MEB. (2021a, 12 14). Millî Eğitim Bakanı Mahmut Özer, Bakanlığın 2022 yılı bütçesi üzerinde TBMM Genel Kuruluna hitap etti. Milli Eğitim Bakanlığı: https://www.meb.gov.tr/bakan-ozer-mill-egitim-bakanliginin-2022-yili-butcesi-uzerinde-tbmm-genel-kuruluna-hitap-etti/haber/24817/tr adresinden alındı
• MEB. (2021b, 12 14). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. MEB Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü: https://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39 adresinden alındı
• Minarechová, M. (2012). Negative Impacts of High-Stakes Testing. Journal of Pedagogy, 82-100.
• Mintz, B. (2021). Neoliberalism and the Crisis in Higher Education: The Cost of Ideology. American Journal of Economics and Sociology, 79-112.
• Mockler, N. (2011). Beyond ‘What Works’: Understanding Teacher Identity as a Practical and Political Tool. Teachers and Teaching 17, 517-528.
• Moses, M., & Nanna, M. (2007). The Testing Culture and the Persistence of High Stakes Testing Reforms. Education and Culture, 55-72.
• Neves, V. (2018). Choice and Competition in Education: An Endless Controversy? Analise Social, 260-279.
• Odabasi Cimer, S., Cakir, I., & Cimer, A. (2010). Teachers’ Views on the Effectiveness of In‐service Courses on the New Curriculum in Turkey. European Journal of Teacher Education, 33(1), 31-41.
• Özer, M., Gençoğlu, C., & Suna, E. (2020). Türkiye’de Eğitimde Eşitsizlikleri Azaltmak İçin Uygulanan Politikalar. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 294-312.
• Patricia Jackson, C., & Bisset, M. (2005). Gender and school choice: Factors influencing parents when choosing single-sex or co-educational independent schools for their children. Cambridge Journal of Education, 195-211.
• Richman, S. (1994). Separating School & State: How to Liberate America's Families. Fairfax, VA: Future of Freedom Foundation.
• Robinson, S. (2012). Constructing Teacher Agency in Response to the Constraints of Education Policy: Adoption and Adaptation. The Curriculum Journal, 23(2), 231-245.
• Sachs, J. (2001). Teacher Professional Identity: Competing Discourses, Competing Outcomes. Journal of Education Policy, 16(2), 149-161.
• Sachs, J. (2005). Teacher Education and the Development of Professional Identity: Learning to be a Teacher. P. M. Denicolo , & M. Kompf içinde, Connecting Policy and Practice: Challenges for Teaching and Learning in Schools and Universities (s. 5-21). Abingdon, Oxon: Routledge.
• Sachs, J. (2016). Teacher Professionalism: Why are we still talking about it? Teachers and Teaching, 413-425.
• Schön, D. A. (1987). Educating the Reflective Practitioner: Toward a New Design for Teaching and Learning in the Professions. London: Jossey-Bass.
• Serdar Kahveci, S. (2009). Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Sisteminde Uygulanan Sınavların Ailelere Maliyetinin Ailelerin Toplam Eğitim Harcamaları İçindeki Payı. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Sleeter, C. (2005). Un-Standardizing Curriculum: Multicultural Teaching in the Standards-based Classroom. New York: Teachers College Press.
• Stone-Johnson, C. (2014). Parallel Professionalism in an Era of Standardisation. Teachers and Teaching, 20(1), 74-91.
• Şahin, S. (2009). Ortaöğretime Geçiş Sınavının İlköğretim Okulları ve Öğrencileri Üzerine Etkileri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 15-21.
• Şeneras, B., & Çetin, Ş. (2018). Okul Müdürleri ile Öğretmenlerin Algılarına Göre İlk ve Ortaokullarda Veli Baskısı: Nitel bir Araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 157-176.
• TEPAV, & British Council. (2014). Turkey National Needs Assessment of State School English Language Teaching. Ankara: TEPAV.
• Turan, S. (2000). John Dewey's Report of 1924 and his Recommendations on the Turkish Educational System Revisited. History of Education, 29(6), 543-555.
• Uztosun, M. S. (2018). In-service teacher education in Turkey: English Language Teachers’ Perspectives. Professional Development in Education, 44(4), 557-569.
• Yıldırım, A. (2011). Öğretmen Eğitiminde Çatışma Alanları ve Yeniden Yapılanma. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1-17.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yolcu, H. (2011). Hanehalkının Eğitim Harcamalarını Etkileyen Etmenler: Kuramsal Bir Çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12-35.
• Young, B. (2011). Neoliberalism. B. Badie, D. Berg-Schlosser, & L. Morlino içinde, International Encyclopedia of Political Science (s. 1677-1679). Thousand Oaks: SAGE.
• YÖK. (2021a, 12 14). İngilizce Öğretmenliği (DİL) Programlarına Taban Puanına Göre Yerleşen Son Kişinin Netleri. Yökatlas: https://yokatlas.yok.gov.tr/netler-tablo.php?b=10108 adresinden alındı
• YÖK. (2021b, 12 15). Yeni Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. YÖK: https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari adresinden alındı
• Zembylas, M. (2003). Caring for Teacher Emotion: Reflections on Teacher Self Development. Studies in Philosophy and Education, 22(2), 103-125.