OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÜÇ MERKEZİ OLUŞTURMADA KULLANDIKLARI TAKTİKLER İLE ÖĞRETMENLERİN İŞE TUTKUNLUKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: I, 16 - 28, 30.06.2022

Hakan Yörük Aynur B.bostancı

Öz

Araştırma, okul yöneticilerinin güç merkezi oluşturma taktikleri ile öğretmenlerin işe tutkunlukları arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu nedenle ilişkisel tarama modeliyle desenlemiştir. Araştırma evrenini, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Uşak merkez ilçedeki devlete bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görevli 2798 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma örneklemi ise, kolay ulaşılabilir örnekleme yoluyla seçilen 350 öğretmendir. Araştırmada, öğretmenlerin okul yöneticilerinin güç merkezi oluşturma taktiklerini kullanma düzeyine yönelik algıları, düşük düzeyde olduğu anlaşılmaktadır. Okul yöneticilerinin güç merkezi oluşturma taktiklerine yönelik öğretmen algıları, görev yapılan okul düzeyi, cinsiyet, kıdem yılı değişkenleri açısından farklılaşmamaktadır. Bununla birlikte öğretmen algıları mezuniyetleri çalıştıkları okuldaki öğretmen sayısı ile aynı okulda çalışma süresi değişkenine göre farklılaşmaktadır. Öğretmenlerin işe tutkunlukları yüksektir. Öğretmenlerin cinsiyetlerine, kıdem yılına, mezuniyet durumuna, çalıştıkları okulda öğretmen sayısına ve aynı okulda çalışma süresi değişkenlerine göre algıları arasında anlamlı bir farklılık görülmemektedir. Okul yöneticilerinin güç merkezi oluşturma taktikleri ile öğretmenlerin işe tutkunlukları arasında anlamlı, negatif yönlü, orta düzey ilişkiler bulunmaktadır. Yine araştırmada okul yöneticilerinin güç merkezi oluşturmak için başvurduğu taktiklerinden patronluk taktiği öğretmenlerin işe tutkunluklarını yordamaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin işe tutkunluklarının olumsuz etkilenmemesi için, okul yöneticilerinin güç merkezi oluşturmak için kullanacağı doğru taktikleri uygulayabilme yeterliliklerinin artırılması önerilebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Güç merkezi oluşturma, politik oyun, çalışmaya tutkunluk, dinçlik, işe yoğunlaşma.

Anahtar Kelimeler

Güç merkezi oluşturma, poltik oyun, çalışmaya tutkunluk, dinçlik, işe yoğunlaşma

Kaynakça

• Akbaş, A. & Bostancı, B. A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel politika algıları ile duygusal emek düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 43-60.
• Altınmakas Semizler, N. & Bostancı, A. B. (2021) Okul içi politik taktikler ile öğretmenlerin okul akademik iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi [Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction], 9(1), 17-34.
• Akçay, A. (2003). Okul müdürleri öğretmenleri etkileyebiliyor mu? Milli Eğitim Dergisi, 157.
• Alkan, A. & Erdem, R. (2019). Güç: formal ve informal yönden güce kavramsal bir bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 10(24).405-433.
• Amor, A. M., Vázquez, J. P. A., & Faíña, J. A. (2020). Transformational leadership and work engagement: Exploring the mediating role of structural empowerment. European Management Journal, 38(1), 169-178.
• Balcı, A.& Aydın, İ. (2003). Anadolu Öğretmen Liseleri için eğitim yönetimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Başoda, A. (2017). İşe tutkunluk: Kavramsal açıdan bir inceleme, Tarihin Peşinde: Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (17), 71-98.
• Bostancı, A. B., Yurdakul, A.& Akbaş, A. (2016). Örgütsel politika.Prof. Dr. Ziya Bursalıoğlu na Armağan. Ankara Üniversitesi yayınları.
• Bostancı, A.B. & Kahraman, Ü. (2019). Öğretmenlerin işe tutkunluklarını etkileyen etkenlere yönelik görüşleri. III. International Teacher Education and Accreditation Congress (ITEAC 2019). (30.11. 2019 -01.12.2019). TED Üniversitesi. Ankara.
• Bülbül, S. (2019). Okul müdürlerinin kullandıkları etkileme taktikleri ile öğretmenlerin işe tutkunluk düzeyleri arasındaki ilişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Çalışkur, A.(2015).Power fact and using power in organizations.Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi 7(1),029-048.
• Çakıl, E. (2011). Üniversite hastanesinde çalışan hemşire ve asistanlarda mobbing’in işe gönülden adanma üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Zonguldak.
• Doğan, M. (2020). Okul müdürlerinin güç merkezi oluşturma oyunları davranışlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(6), 160-178.
• Doğan, H.& Çelik, K. (2019). Okul yöneticilerinin gücü kullanma stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve iş performansları ile ilişkisi. Eğitim ve Bilim, 44(198), 37-55.
• Duyar, İ., Aydın, İ & Pehlivan, Z. (2009). Analyzing principal influence tactics from a cross-cultural perspective: Do preferred influence tactics and targeted goals differ by national culture? in Alexander W. Wiseman (Ed.) Educational Leadership: Global Contexts and International Comparisons,11, 191 - 220.
• Ertem, M. (2011). Örgüt kültürü ve politik davranış algılamaları: Farklılıklar ve ilişkileri belirlemeye yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Eryılmaz, İ. (2014). Örgüt ikliminin algılanan örgütsel politika üzerine etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Gencer, M. (2018). Güç merkezi oluşturma oyunlarının örgütsel sessizlik ve örgütsel sosyalleşmeye etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Gencer, Tok & Ordu, 2017). 10003) Okul Müdürlerinin Kullandıkları Güç Merkezi Oluşturma Oyunları Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması (11.05.2017 -14.05.2017). EJER Congress. Denizli.
• Helvacı, M. A., & Kayalı, M. (2011). Okul müdürlerinin kullandıkları örgütsel güçkaynaklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,11(22), 255 - 279.
• Kabar, S.F & Bostancı, A.B. (2021) Öğretmenlerin öz liderlik düzeyleri ile işe tutkunlukları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Sciences Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(50), 66-91.
• Kanten, P. & Yeşiltaş, M. (2013). Pozitif örgütsel davranışlar üzerine kavramsal bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(8), 83- 106.
• Koçer, M.C. &Bostancı, A.B. (2021). Okul yöneticilerinin vizyoner liderlik yeterlikleri ile öğretmenlerin işe tutkunlukları arasındaki ilişki, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE), 8(2),119-143.
• Kaya, E. (2016). İş talepleri ve iş kaynaklarının işe tutkunluğa etkisinde pozitif psikolojik sermayenin aracılık rolünün incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaplanseren, S., & Örücü, E. İşe tutkunluğun örgütsel vatandaşlığa etkisi: otel çalışanları üzerine bir araştırma. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19.
• Karagöz, M. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel Yayıncılık
• Korucuoğlu, T. & Şentürk, İ. (2017). Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 428-447.
• Koşar, S., & Çalık, T. (2011). Okul yöneticilerinin yönetimde gücü kullanma stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 581-603.
• Köse, A. (2016). The impact of demographic features on teachers’ work engagement. Turkish Journal of Education, 5(4), 255-264.
• Mintzberg, H. (1985). The organization as political arena. Journal Of Management Studies, 22(2), 133-154.
• Nayır, F. (2016). Eğitim örgütlerinde politik taktikler ve örgütsel destek arasındaki ilişki. III. Internatıonal Eurasıan Educatıonal Research Congress, 31 Mayıs-3 Haziran 2016.Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Özdemir, G.(2021). Öğretmenler ve okul müdürleri tarafından kullanılan politik taktikler için rütbe sırası yargılarının ölçeklendirilmesinin kullanılması. Avrasya Eğitim Araştırmaları Dergisi ,93: 1-18.
• Özkalp, E., & Meydan, B. (2015). Schaufeli ve bakker tarafindan geliştirilmiş olan işe angaje olma ölçeğinin Türkçe’de güvenilirlik ve geçerliliğinin analizi. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 17(3), 1-19.
• Oruç, E. (2015). Pozitif psikolojik sermayenin politik davranışlara etkisi: Akademisyenler üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Oyman, N. (2016). Türk yükseköğretim kurumlarındaki güç ilişkilerinin alan kuramı ve dramaturjik yaklaşım bağlamında incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Öztürk, Z. (2019). Öğretmenlerin örgütsel imaj algıları ile işe tutkunluk düzeyleri arasındaki ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Özer, Ö., Saygılı, M., & Uğurluoğlu, Ö. (2015). Sağlik çalişanlarinin işe cezbolma düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir araştirma. Business & Management Studies: An International Journal, 3(3), 261-272.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sarıca, H. (2019). Öğretmenlerin siber kaytarma davranışları ile işe tutkunluk düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniveristesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Schaufeli, W. (2012). Work engagement: What do we know and where do we go? Romanian Journal of Applied Psychology, 14(1), 3- 10.
• Schaufeli, W. B., & Salanova, M. (2007). Efficacy or inefficacy, that's the question: Burnout and work engagement, and their relationships with efficacy beliefs. Anxiety, stress, and coping, 20(2), 177-196.
• Tösten, R., Arslantaş, H. İ., & Şahin, G. (2018). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermayelerinin çalışmaya tutkunlukları üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(3), 1073-1079.
• Turgut, T. (2011). Çalışmaya tutkunluk: iş yükü, esnek çalışma saatleri, yönetici desteği ve iş aile çatışması ile ilişkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3- 4), 155-179.
• Uzun, M. (2019). Yöneticilerin kullandıkları örgütsel güç kaynakları ile öğretmenlerin kendini işe vermeleri arasındaki ilişki (Kahramanmaraş İli Örneği).(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Yorulmaz, A. (2014). Ortaöğretim kurumlarındaki okul yöneticilerinin örgütsel güç kaynakları ve kullanma düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Wefald, A. J. (2008). An examination of job engagement, transformational leadership, and related psychological constructs (Unpublished Doctoral Dissertation). Kansas State University, Manhattan.