Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Özdeşleşme Konusunda Yapılan Lisansüstü Tez Çalışmalarının İncelenmesi: Bir Sistematik Derleme Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 92 - 113, 23.12.2023

Feyzanur Alkan , Fatma Kesik

Öz

ÖZET
Türkiye’de eğitim örgütlerinde örgütsel özdeşleşme kavramının incelendiği lisansüstü tez çalışmalarının analiz edilmesinin amaçlandığı bu araştırma bir sistematik derleme çalışmasıdır. Araştırmanın çalışma evrenini YÖKTEZ veri tabanında eğitim örgütlerinde örgütsel özdeşleşme kavramı ile ilgili 2010- 2023 yılları arasında gerçekleştirilen 35 lisansüstü tez çalışması oluşturmaktadır. Bu çalışmalar yayımlanma yılları, türleri, ilişkilendirildikleri kavramlar, yöntemleri, örneklemleri ve örnekleme biçimleri, veri toplama araçları, bulguları ve önerilerine göre analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, lisansüstü tez çalışmalarında örgütsel özdeşleme kavramının liderlik, koçluk, yöneticilik gibi kavramların yanı sıra örgütsel kültür, örgütsel muhalefet, örgütsel sessizlik ve örgütsel sosyalleşme gibi örgüt içi dinamikleri açıklayan kavramlarla ağırlıklı olarak ilişkilendirildiği; tezlerin çoğunluğunun yüksek lisans düzeyinde olduğu; hepsinde nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama yönteminin kullanıldığı ve uyarlama ölçeklerin kullanıldığı; çalışma grubunun büyük oranda öğretmenlerden oluştuğu ve eğitim örgütlerinin paydaşlarından olan öğrenci ve velilerin hiçbir araştırmaya dahil edilmediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu doğrultuda, araştırma kapsamına alınan lisansüstü tezlerde de ifade edildiği gibi, eğitim örgütlerinde örgütsel özdeşleşme kavramının farklı araştırma yöntem ve teknikleriyle, veri toplama araçlarıyla ele alınması gerekmektedir. Ayrıca, araştırmaların örneklem gruplarına öğrenci ve velilerin de dahil edilmesi ve bu gruplara yönelik veri toplama araçlarının da geliştirilmesi önerilmektedir. Bu araştırmanın sadece YÖKTEZ veri tabanında 2010-2013 yılları arasında gerçekleştirilmiş olması en büyük sınırlılığı olarak görülmektedir. Bu kapsamda, gelecek çalışmaların diğer ulusal ve uluslararası veri tabanlarının da dahil edilerek gerçekleştirilmesinin gerek örgütsel özdeşleşme ile ilgili alanyazına gerekse de uygulamada eğitim örgütlerine önemli katkılar getireceği düşünülmektedir.

AN EXAMINATION of POSTGRADUATE THESES ON ORGANIZATIONAL IDENTIFICATION in EDUCATIONAL ORGANIZATIONS: A SYSTEMATIC REVIEW STUDY

ABSTRACT
This research aiming to examine the postgraduate theses on the concept of organizational identification in educational organizations in Turkey, is a systematic review study. The population of the research consists of 35 postgraduate theses on the concept of organizational identification in educational organizations between the years of 2010 and 2023 in the YOKTEZ database. These studies were analyzed in terms of their publication years, types, concepts they were associated with, methods, samples and sampling methods, data collection instruments, findings and recommendations. As a result of the research, it was concluded that the concept of organizational identification was mainly associated with concepts of leadership, coaching, management, organizational culture, organizational opposition, organizational silence and organizational socialization; most of the these studies were MA theses and relational survey method was used in all of these theses and the scales which were adapted from their originals were used; the study group mostly consisted of teachers and students and parents as important stakeholders of educational organizations, were not included in any of these researches. In that sense, as stated in the postgraduate theses included in the research, the concept of organizational identification in educational organizations should be addressed with different research methods and techniques and data collection instruments. Also, students and parents should be included in the sample groups of the studies and data collection instruments for these groups should be developed. The biggest limitation of this study is that it was conducted using only the YÖKTEZ database between the years of 2010-2013. Accordingly, it is expected that future studies which may include other national and international databases will bring important contributions to both the literature on organizational identification and educational organizations in practice.

Anahtar Kelimeler

örgütsel özdeşleşme, lisansüstü tez, sistematik derleme

Kaynakça

• Akpınar, A. (2014). Okullardaki insan ilişkileri düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Argon, T., & Ekinci, S. (2016). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sinizm düzeylerine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1-19.
• Aytekin, M. (2020). Öğretmenlerin duygusal emeği ile örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Bitmiş, M., Sökmen, A. & Turgut, H. (2013). Psikolojik dayanıklılığın tükenmişlik üzerine etkisi: örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
• Cilasun, A. (2016). Yükseköğretim kurumlarında pozitif psikoloji ve örgütsel özdeşleşmenin performans yönetimine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Çavuşoğlu, Ş. (2022). Ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Antalya.
• Çeltek, M. K. (2021). Öğretmenlerin psikolojik güçlendirme algıları ile örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• ÇINAR, N. (2021). İyi Bir Sistematik Derleme Nasıl Yazılmalı?. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 310-314.
• Dzhalalov, M. (2019). Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Desteğin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi. Yüksek lisans tezi, İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağrı.
• Eker, D. (2014). Öğretim elemanlarının örgütsel sosyal sermayeleri ve örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erel, A. (2010). Genel liselerde örgütsel iletişim ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişki (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erel, A. N. (2020). Örgütsel özdeşleşmenin duygusal emek üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Filiz, M. Sağlık Kurumlarında Liderlik ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiyi İnceleyen Çalışmaların Sistematik Derlemesi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 276-296.
• Gidiş, Y. (2017). Öğretmenlerin liderlik kapasitesi algıları ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Güler Kümbül, B. (2015). Geçmişten günümüze çalışma psikolojisi. Karatahta İş Yazıları Dergisi,(3), 1-26.
• Hatipoğlu, G. (2022). Örgütsel saygınlık ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkide sosyal rol kimliğinin ve örgütsel tinselliğin aracı rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Hatipoğlu, Z. (2015). Öğretmenlerin örgütsel destek algılarının örgütsel özdeşleşme seviyelerine etkisi: Ankara Çankaya ilçesinde bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karadağ, E. (2019). Akademik bir örgütte iletişim doyumu ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Karakuş, K. H. (2019). Okul yöneticilerinin koçluk rolleri ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Karataş, S., & Taş A. (2017). İlk ve ortaokullardaki öğretmenlerin narsistik kişilik eğilimleri ile örgütsel özdeşleşme düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 92-121.
• Kaya, T. (2020). Genel lise müdürlerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeyleri ile öğretmenlerin yaşadıkları örgütsel güven ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koyuncu, Y. (2018). Öğretmenlerin örgütsel özdeşleşmesi ve kendilerini işe vermeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Kürü, S.A., Erdil, O. (2021). İşe Adanmışlık ve Örgütsel Özdeşleşme Arasındaki İlişki: Metaanaliz Çalışması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (58), 107-136.
• Kürü, S.A. (2021). Dönüşümcü ve Etkleşimci Liderlik ile Örgütsel Özdeşleşme Arasındaki İlişki: Bir Meta-Analiz Çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 678-697.
• Mıhcı, H. (2019). Okullarda etik liderlik ile örgütsel adalet ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Giresun ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Nergiz, F. (2015). Öğretmenlerde örgütsel adalet, örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişki (Kahramanmaraş ili Türkoğlu ilçesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Okalaner, A. E. (2023). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeylerinin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Olukçu, E. (2018). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeylerinin ilişkisi (Çorum ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya.
• Özdemirli, H. (2023). Öğretmenlerin duygusal emeği ile örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu.
• Özgür, E. Ö. (2015). Algılanan örgütsel prestij, örgütsel özdeşleşme ve öğrenci başarısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mevlana Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Paksoy, D. (2021). Öğretmenlerin eğitime inanmaları ile örgütsel özdeşleşme algıları arasındak ilişkinin incelenmesi (Kahramanmaraş ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Polat, S. (2022). Eğitim kurumlarında sürdürülebilir liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sammarra, A., & Biggiero, L. (2001). Identity and identification in industrial districts. Journal of management and governance, 5, 61-82.
• Saydam, S. (2019). Öğretim Elemanlarının Örgütsel Adalet ve Örgütsel Özdeşleşme Algılarının Akademik Entelektüel Liderlik Davranışlarına Etkisi: İstanbul Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Sune, A. (2016). Okul yöneticilerinin örgütsel özdeşleşme düzeyleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Taş, A. (2016). İlk ve ortaokullardaki öğretmenlerin narsistik kişilik eğilimleri ile örgütsel özdeşleşme düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Antalya ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Taşkın, S. (2016). Öğretmenlerin örgütsel destek ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri ile insiyatif iklimi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Turan, M. F. (2023). Yengeç sendromu:“sosyal kimlik teorisi” ve Hofstede’nin “kültür boyutları teorisiyle” açıklanabilir mi? Üniversite örneği. Journal of Organizational Behavior Studies, 3(1), 1-24.
• Ünal, M. (2015). Ortaokul müdürlerinin otantik liderlik davranışları, öğretmenlerin sesi ve örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Yaşa, R. (2018). Liselerde görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre örgütsel özdeşleşme ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yaykıran, Z. (2019). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel kimlik algıları ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yazkan, Ö. (2020). Pozitif psikolojik sermaye ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.