Yeni Balkan Yayınevinin 2010-2022 Yılları Arasındaki Çalışmalarında Türk Kültürünün Aktarımı ve Türkçe Öğretimine [Kuzey Makedonya] Katkısı Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, , 31 - 57, 12.06.2023

Berrin Sarıtunç

https://doi.org/10.20860/ijoses.1252067

Bu makale için 15 Haziran 2024 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijoses/issue/82599/1407753

Öz

Dil kuralların meydana getirdiği sistematik bir yapıdır. Dinlediğini, okuduğunu anlayabilmek ve yorumlayabilmek dilin doğru kullanımıyla alakalıdır. Bu da kişilerin dil bilincine sahip olmasıyla gerçekleşmektedir. Dil bilinci aynı zamanda toplumları bir arada tutan, en güçlü bağdır. Bu bağın sağlanmasında basın çok önemlidir. Bu bağlamda çalışmamızın konusu olan Balkanlar’da Türkçe dışında farklı diller de kullanılmakta, okullarda ve basın yayında yer bulmaktadır. Türkçe dışında kullanılan Arnavutça, Makedonca, Sırpça gibi dillerin de konuşuluyor olması elbette ki bir zenginlik olarak kabul edilse de kültürel aktarımın gerçekleşmesi, toplumsal birliktelik, aidiyet ve millet olma bilinci için Türkçe kullanımına özen gösterilmesi, basın yayın hayatında da geniş kullanım alanına sahip olması gerekmektedir. Bilindiği üzere basın yayın toplumları yönlendirmedeki en büyük güçlerden biridir. Balkanlar, pek çok farklı milletin bir arada yaşadığı bir bölge olması sebebiyle etnik çatışmaların da yaşandığı bir bölge olmuş basın yayın da bu çatışmaların şekillendirmesine maruz kalmıştır. Osmanlı Devleti zamanında önemli bir kültür merkezi konumunda olan Makedonya’da da basın yayın hayatı Yugoslavya’nın parçalanmasından sonra da aynı hareketliliğini korumuştur. Bu kapsamda bakıldığında bölgedeki yayınların Türkçe ülküsündeki kilit taşlardan biri olduğu görülmektedir. Yeni Balkan Yayınlarının Türkçenin öğretilmesi, kullanımına teşvik eden çalışmalar düzenlemesi, Türk kültüre ait motiflerin, kişilerin yer aldığı (maniler, ninniler, Nasrettin Hoca, Keloğlan, Mevlâna, Yunus Emre, Hacı Bektaşi Veli, Süleyman Çelebi, Ömer Seyfettin, Şemsettin Sami, Mehmet Akif Ersoy, Yahya Kemal Beyatlı, Aliya İzzetbegoviç) eserlerin basımına verdiği katkı ve destek ile balkanlarda önemli bir misyon yüklendiği görülmektedir. Bu sebeple çalışmamızın amacı, mezkûr yayınevinin 2010-2022 yılları arasındaki 100’ü aşkın eserinde Türkçe ve Türk kültürünün aktarımı açısından incelemektir. Çalışmamızda doküman analizi yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Makedonya, Türkçe, Basın-yayın, kültür

An Evaluation on the Contribution of Turkish Culture to Turkish Teaching [North Macedonia] in the Works of Yeni Balkan Publishing House between 2010-2022

Bu makale için 15 Haziran 2024 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijoses/issue/82599/1407753

Öz

Language is a systematic structure created by rules. Being able to understand and interpret what you listen and read is related to the correct use of language. This happens when people have language awareness. Language awareness is also the strongest bond that holds societies together. The press is very important in ensuring this bond. In this context, in the Balkans, which is the subject of our study, languages other than Turkish are also used and take place in schools and in the press. Although languages such as Albanian, Macedonian and Serbian, which are used outside of Turkish, are of course accepted as a wealth, attention should be paid to the use of Turkish for the realization of cultural transfer, social unity, belonging and the awareness of being a nation, and it should have a wide area of use in the press and broadcasting life. As it is known, the media is one of the greatest forces in directing societies. Since the Balkans is a region where many different nations live together, ethnic conflicts have also been experienced, and the media has been exposed to the shaping of these conflicts. Media life in Macedonia, which was an important cultural center during the Ottoman Empire, maintained the same mobility after the disintegration of Yugoslavia. In this context, it is seen that the publications in the region are one of the key stones in the Turkish ideal. New Balkan Publishing's organization of studies that encourage the use and teaching of Turkish, the motifs of Turkish culture and people (manies, lullabies, Nasrettin Hoca, Keloğlan, Mevlana, Yunus Emre, Hacı Bektaşi Veli, Süleyman Çelebi, Ömer Seyfettin, Şemsettin Sami, Mehmet Akif) Ersoy, Yahya Kemal Beyatlı, Aliya İzzetbegovic) seems to have undertaken an important mission in the Balkans with his contribution and support to the publication of the works. For this reason, the aim of our study is to examine more than 100 works of the publishing house between the years 2010-2022 in terms of the transfer of Turkish and Turkish culture. In our study, document analysis method was used.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Macedonia, Turkish, media, culture

Kaynakça

• Abbas, Z. B. (1999). Makedonya’da Türklerin Eğitimi (1912-1996), Balkan Ülkelerinde Türkçe Eğitim ve Yayın Hayatı Bilgi Şöleni, (20-24 Haziran 1998), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Akalın, H. Ş. (2002). Makedonya’da Eğitim Dili Olarak Türkçe, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı 13, s. 7-14. Aliov M. (2019). Çağdaş Makedonya Türk Edebiyatına Katkısı Bakımından Köprü Dergisi’nde Çıkan Şiirler Üzerine Tematik Bir İnceleme (2002-2017).
• Çelebi, T., (2014). Makedonya Türk Çocuk Edebiyatında Sevinç Dergisi ve Bu Dergideki Şiirler Üzerine Tematik Bir İnceleme, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü TDA-Türk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı Doktora Tezi, s. 51.
• Çelik, M.& Kurtiş, M. (2017). Makedonya Türk Çocuk Dergiciliğinde Kardelen, Geçmişten Günümüze Türkçenin Balkanlarda Süreli Yayınlardaki Yeri ve Önemi Sempozyumu Tebliğ Kitabı, 11-14 Mayıs 2017, Bosna Hersek-Zenica, Sarajeva, s. 404-415.
• Çelik, M., & Gürel, Z. (2019). Kuzey Makedonya’da Yayınlanan Türkçe Çocuk Dergileri, III. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu, ss.21-27.
• Çelik, M., & Zeki, G. (2017). Balkanlarda Çocukların Türkçe Sevinci Bahçe Çocuk Dergisi, 22. Uluslar arası Türk Kültürü Sempozyumu,ss. 101-109.
• Çelik, M., &Kurtiş, M., (2017). Makedonya Türk Çocuk Yayıncılığında "Kardelen”, s. 404.
• Demir, N.; Kayadibi, N. (2012). Makedonya’ dan Uzanan Türkçe Bir Köprü: “Köprü Dergisi”, ZfWT, Volume 4, No 3, s. 7-25. Derman O. (2017). Makedonya’daki Türkler Üzerine Sosyolojik Bir Çalışma, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı Doktora tezi, 155.
• Emin O. (2020). Balkanlarda Türk Kültürünün Kaybolan Değerleri Kuzey Makedonya, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Gümüşhane, 26-34.
• Eren, İ. (2012). Rumeli’de Türk Kültürü, “Yugoslav Topraklarında Türkçe Basın”, Üsküp, Yeni Balkan Yayınları, s. 65-98.
• Güler E., (2013). Makedonya'daki Türklerin Sesi: Sesler Dergisi ve Sesler Dergisindeki Bosna-Hersek Edebiyatı Üzerine Bir İnceleme, s. 164.
• Hacısalihoğlu, M. (2003), Makedonya, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara.
• Hafız N. (1999). "Yugoslavya’da Türkçe Öğretim Üniversite Düzeyinde", Balkan Ülkelerinde Türkçe Eğitim ve Yayın Hayatı Şöleni Bildiriler Kitabı, TDK Yayınları, Ankara, 1999, s. 245-246.
• Halaçoğlu, Y. (2006). XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin İskânı, T.T.K. Basımevi, Ankara.
• Hasan, H. (2004). Bugünkü Makedonca Sözlükte Türkçe ve Türkçeleşmiş Kelimeler, Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, (20-26 Eylül), Ankara. İsen, M. (2002). Makedonya ve Kosova Türkleri Edebiyatı, Türkler, ss. 464- 469.
• İslam A., (2001). Balkanlarda Türkçe Basın Hakkında Bir Değerlendirme, Bilig-19/Güz’2001, ss. 54-67.
• Kalın Salı F. (2020). Kuzey Makedonya’da Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Öğrencilerin Karşılaştıkları Zorluklar, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Türkçe Eğitimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Karakuş, E. (2013). Sesler Dergisi Üzerinde Bir İnceleme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Karakuş, E., & Halil Skenderi, S. (2017). Makedonya'da Yayınlanan "Hilal" Dergisindeki Türkçe-Edebiyat Faaliyetlerine Bir Bakış, Geçmişten Günümüze Türkçenin Balkanlarda Süreli Yayınlardaki Yeri ve Önemi Sempozyumu Tebliğ Kitabı, 11-14 Mayıs 2017, Bosna Hersek-Zenica, Sarajeva, s.178.
• Karasu, A. (2011). Makedonca Arnavutça Türkçe Üç Dilli Sözlükte Rumeli Ağzı Hususiyetleri, 4. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı, Edirne.
• Kaya, F. (2010). Makedonya’da Türkçe Yayın Hayatı, Fahri Kaya Hayatı-Sanatı Eserleri, Berikan Yay., Ankara, s. 332-366.
• Kayadibi, N. (2016). Makedonya'da İlköğretim Okullarında Türkçe Eğitimi (7. Sınıf Örneği), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kayadibi, N. (2017). Makedonya’ da Türkçe Öğretmeni Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Yetiştirme, Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, Volume 5/1, s. 15–25.
• Kıymaz M. (2019). Balkanlar’da Türkçenin Sesi Necati Zekeriya ve Onun Antolojiler Yoluyla Makedonya’da Türkçeyi Yaşatma Çabası, Uluslararası Türkoloji Araştırmaları Sempozyumu, 211.
• Koca S.K., (2017). Makedonya' da Türkçe Yayınlanan Bir Özel Gazete "Yeni Balkan" 630.
• Kul E. (2022). Makedonya’da Evlâd-ı Fatihân Torunları (Sorunlar Çözüm Önerileri) Avrasya İncelemeleri Dergisi. 191-221. Mechmet C. (2016). Batı Trakya’da Yayımlanan Çocuk Dergileri Üzerine Bir Araştırma, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Edebiyatı Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, s.42.
• Nasrattınoğlu İ.Ü. (2017) Uluslararası Türk Kültürü Sempozyumu ve Karma Türk Sanatları Sergisi Üsküp-Makedonya 05-09 Mayıs 2017 Bildiri ve Katalog, Ankara, Türk Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu Yayını, s.101-110. Okumuş S. (2022). Kosova ve Kuzey Makedonya’da Türkçe Yayımlanan Çocuk Dergilerinde Anlatı Türleri: Hikâye, Masal, Efsane, Destan, Folklor/Edebiyat, 1171-1190.
• Ormanşahin, A. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar (Üsküp Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Özdemir, S., Ruid, F., Çevik, A.., Yerlikaya, E. ve Ali, M. (2016). Makedonya’da Türkçe öğretimi, karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yöntem ve Uygulamalar (2). Ankara: Kültür Sanat Basımevi.
• Seyfullah S. (2017). Makedonya' da Yeni Ufuk Arayışlarının Sesi "Ufuk Dergisi”, s.684.
• Suluoca, M., (2019). Dil ve Kimliğin Korunmasında Kuzey Makedonya’da Türkçe Basının Önemi, Kültürel Çokseslilik Dergisi, Budapeşte, ss.323-327.
• Tanpınar, A. H. (2001)., XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, (8. Baskı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 250.
• Tuncer F.& Demir B. (2020). Demir, Makedonya’dan Kuzey Makedonya’ya: Bir Ulus Devletin Dönüşümü Üzerine Sosyal İnşacı Bir Analiz, Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 5340.
• Uğurlu S. (2017). Makedonya’da Türk Folkloru ve Sesler Dergisi. 640.
• Ural S. (2016). Tarihi Perspektif Işığında Makedonya'da Türklerin Gündelik Yaşamı, Cbü Sosyal Bilimler Dergisi, 384-426.
• Uzun C. (2018). Balkanlarla İlgili Türkiye’de Yapılmış Çalışmalar, Uluslararası Türk Kültürü ve Dili Sempozyumu, 126-180.
• Yalçındağ E. (2021). Üsküp'te Türkçe Eğitimi ve Türkçenin Genç Nesil Tarafından Öğrenilmesi Üzerine, Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, s.51.
• Yıldız İ. (2009). Makedonya’dan Gelen Türk Sesi: Hikmet Dergisi, Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 279.