MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN SINIF İÇİ FAALİYETLERİNİN DİDAKTİKSEL DURUM TEORİSİ KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 5 - HAZİRAN, 13 - 27, 23.05.2016

İbrahim Kepceoğlu , İlyas Yavuz

https://doi.org/10.20860/ijoses.53693

Öz

Bu çalışmanın amacı, didaktiksel durum teorisi kapsamında oluşturulan kategoriler aracılığıyla matematik öğretmenlerinin sınıf içi ders işleme sürecindeki davranış ve eylemlerini tasvir ederek anlamaya çalışmaktır. Sınıf içindeki faaliyetleri daha detaylı açıklayabilmek için öğretmenlerden öğretme süreçlerine “20’yi söyleyen kazanır” oyununu dâhil etmeleri istenmiştir. Öğretmenlerin karar alma ve bu süreçte yaşadıklarını normal derslerinden daha detaylı bir şekilde anlatabilmelerine olanak sağlayacağı düşünüldüğünden daha önceden karşılaşmadıkları ve alışık olmadıkları böyle bir öğretim senaryosu kullanılmıştır. Araştırmada öğretmen-öğrenci arasındaki karşılıklı etkileşimin, öğretme sürecinin zorluğu ve karmaşıklığı da göz ardı edilmeden, daha detaylı resmedilebilmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya iki farklı ilköğretim okulunda görev yapan ve 7. sınıf öğrencilerini okutan iki gönüllü öğretmen katılmıştır. Öğretmenlerden kendi şekillendirdikleri ders planlarına göre “20’yi söyleyen kazanır” oyunu üzerinden ders anlatmaları istenmiştir. Uygulama sonrasında ise öğretmenlerle sınıf içindeki durumlarla ilgili olarak mülakat yapılmıştır. Bu çalışma öğretmenin sınıf içindeki davranışlarının ne kadar karmaşık olduğunu ve dolayısıyla tasvirinin ne kadar zor olduğunu; ayrıca didaktik ortamı oluşturma, öğretmenin pozisyon belirleme ve didaktiksel zaman süreçleri ile didaktik antlaşmasıyla ilgili durumlar, sınıftaki öğretmen davranışının üzerindeki kısıtlamaların etkilerini belirleme imkânı vermiştir.

INVESTIGATION OF IN-CLASS PRACTICES OF MATHEMATICS TEACHERS IN THE CONTEXT OF THEORY OF DIDACTICAL SITUATIONS

Öz

The purpose of this study is to understand by describing the attitudes and the actions in the class of mathematics teachers by means of a model based on some theoretical categories in the context of the theory of didactical situations. In order to explain more detailed the in-class practices, teachers are asked to include the game “A race to 20” to their teaching processes. In this study, without ignoring difficulty and complexity of teaching processes, to describe deeply the mutual interaction between teacher and student is aimed. Two 7^th grade voluntary mathematics teachers that work in two different elementary schools participated to the study. They included the game “A race to 20” in their lectures. After the lecture hours, the interviews with teachers about in-class situation were made. This study reveals that the in-class practices of a teacher are very complex and thus it is very difficult to describe. Furthermore, formation of didactical situations, the determination of its role and the didactical timing with the situations about the didactic contract gave an opportunity to determine the effect of restrictions on the teacher behavior.

Anahtar Kelimeler

Mathematics Teacher, Theory of Didactical Situations, Didactic Contract, In-class Practices.

Kaynakça

• Bakar, E., Keleş, Ö. ve Koçakoğlu, M. (2009). Öğretmenlerin MEB 6. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kitap Setleriyle İlgili görüşlerinin Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 41-50.
• Balacheff, N. (1993). Artificial Intelligence and Real Teaching. In C. Keitel and K. Ruthven (Eds.), Learning from Computers: Mathematics Education and Technology. Berlin: Springer-Verlag, 131-158.
• Bozkurt, E. ve Yenilmez, K. (2008). Altıncı sınıf matematik öğretim programında çoklu zeka kuramına dayalı öğrenme yönteminin uygulama düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(16), 90-99.
• Brousseau G. (1984). Le rôle central du contrat didactique dans l’analyse et la construction des situations d’enseignement et d’apprentissage, Actes du colloque de la troisième Université d’été de didactique des mathématiques d’Olivet.
• Brousseau G. (1986). Le jeu et l'enseignement des mathématiques, [allocution au 59éme congrès AGIEM], Bordeaux, doc. ronéo, 11 p.
• Brousseau G. (1987). Fondements et méthodes de la didactique des mathématiques, Etudes en didactique des mathématiques, doc. ronéo., Université de Bordeaux I : IREM, 84 p.
• Brousseau G. (1988a). Le contrat didactique : le milieu, Recherches en Didactique des Mathématiques, vol. 9, 3, 309-336.
• Brousseau G. (1988b) Traitement de la mémoire des élèves dans le contrat didactique, in C. Laborde (ed.), Actes du premier colloque Franco-Allemand de didactique des mathématiques et de l’informatique, Grenoble : La pensée sauvage.
• Brousseau G. (1994). Perspectives pour la didactique des mathématiques, in M. Artıgue et col. (eds), Vingt ans de didactique des mathématiques en France : Hommage à Guy Brousseau et Gérard Vergnaud, Grenoble : La Pensée Sauvage, 51-66.
• Brousseau, G. (1998). Théorie des situations didactiques. La Pensée Sauvage éditions Grenoble, 1998 Collection : Recherches en Didactique des Mathématiques
• Çakıroğlu, Ü., Güven, B. ve Akkan, Y. (2008). Matematik Öğretmenlerinin Matematik Eğitiminde Bilgisayar Kullanımına Yönelik İnançlarının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 35, 38-52.
• Gürçay, D., Yılmaz, M. ve Ekici, G. (2009). Öğretmen kolektif yeterlik inancını yordayan faktörler, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 36, 119-128.
• Karakuş, F. ve Kösa, T. (2009). İlköğretim Matematik Öğretmenlerinin Yeni Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımlarına Yönelik Görüşleri. Milli Eğitim, 181, 184-197.
• Kırmızı Susar, F. ve Akkaya, N. (2009). Türkçe Öğretimi Programında Yaşanan Sorunlara İlişkin Öğretmen Görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 25, 42-54.
• Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin Eleştirel Düşünme Eğilim ve Düzeyleri, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-13.
• Nakiboğlu, C. (2009). Deneyimli Kimya Öğretmenlerinin Ortaöğretim Kimya Ders Kitaplarını Kullanımlarının İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 91-101.
• Sensevy, G., Schubauer-Leoni, M-L., Mercier, A., Ligozat, F. & Perrot, G. (2005). An attempt to model the teacher’s action in the mathematics class. Educational Studies in Mathematics, 59, 153–181.
• Sierpinska, A. (2002). Perspectives sur les recherches en didactique des mathématiques. Zentralblatt für Didaktik der Mathematik 34 (4), 164-174.
• Şengül, C. ve Üstündağ, T. (2009). Fizik Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Eğilimi Düzeyleri ve Düzenledikleri Etkinliklerde Eleştirel DüşünmeninYeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 36, 237-248.
• Toptaş, V. (2008). Geometri Alt Öğrenme Alanlarının Öğretiminde Kullanılan Öğretim Materyalleri ile Öğretme-Öğrenme Sürecinin Bir Birinci Sınıfta İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 299-323.
• Tosunoğlu, M. ve Aköz, Y. (2009). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre ilk okuma yazma öğretiminde başarıyı etkileyen faktörler. Milli Eğitim, 183, 68-80.
• Yenilmez, K. ve İşgüden, E. (2007). Probleme dayalı matematik öğretimine yönelik öğretmen görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(13),119-131.
• Yeşilyurt, E. (2009). Öğretmenlerin sahip oldukları niteliklere yönelik algıları (Elazığ ili örneği). Milli Eğitim, 183, 169-189.
• Yıldırım, F. ve Öztürk, K. B. (2009). Türkçe dersi öğretim programının ölçme değerlendirme ögesi hakkında öğretmen görüşleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(37), 92-107.