Relation of Imperialism, Propaganda and Publication: Examples from Abdulhamid II. Period

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 10 - ARALIK, 173 - 187, 15.12.2018

Mehmet Güneş

https://doi.org/10.20860/ijoses.464666

Öz

Modern
Western world of the nineteenth century brought colonialism politics to a
different platform; expanded its economic, political and cultural influence to
other countries; showed their truths as absolute truths to other societies by
publication and media, and adapted peoples of colonies to their own political
and social arguments. This imperialist and capitalist structuring practised
same politics on the Ottoman State; it used press and media organs as
propaganda means in phase of finding supporters in the Ottoman society. This
project continued during period of Abdulhamid II. Sultan was exposed to
accusations about his person, in addition to his administrative practices.
Against that he put his own propaganda devices against claims for himself, and
activated press, publication and intelligence to put into effect the ideal
sultan portrait. He used the ambassadors in foreign countries as intelligence
chief and tried to control foreign publications. In this article, there are
given examples about a state which tried to survive in imperialist and
capitalist world system and the sultan had struggled against multiple
opposition movements. Also examples and commentaries are presented on policy of
breaking stability of state by making Abdulhamid's health situation news, and
struggle methods of sultan against this policy.

Emperyalizm, Propaganda ve Basın İlişkisi: II. Abdülhamid Döneminden Örnekler

Öz

19.
yüzyılın modern Batı dünyası, kolonyalizm siyasetini farklı bir düzleme
taşımış; ekonomik, siyasi ve kültürel etkisini diğer ülkelere yaymış; basın ve
yayın organları aracılığıyla kendi gerçeklerini diğer toplumlara mutlak
doğrular olarak göstermiş ve kolonilerdeki halkları kendi siyasi ve sosyal
argümanlarına uyarlamıştır. Bu emperyalist ve kapitalist yapılanma, aynı
siyaseti Osmanlı Devleti üzerinde de yürütmüş; Osmanlı toplumu içerisinde
taraftar bulma aşamasında yayın organlarını propaganda araçları olarak
kullanmıştır. II. Abdülhamid döneminde bu proje devam etmiştir. Sultan, idari
uygulamalarının yanı sıra şahsıyla ilgili ithamlara maruz kalmıştır. Buna
mukabil o, kendi propaganda araçlarını devreye koymuş, ideal sultan portresini
hayata geçirmek için basın, yayın ve istihbaratı harekete geçirmiştir. Yabancı
ülkelerdeki sefirleri istihbarat şefi gibi kullanmış ve yabancı yayınları
kontrol etmeye çalışmıştır. Bu makalede emperyalist ve kapitalist dünya sistemi
içerisinde yaşamaya çalışan bir devlet ile muhalif hareketlere karşı mücadele
eden sultan hakkında örnekler verilmektedir. Abdülhamid’in sağlık durumunu
haber yaparak devletin istikrarını bozma politikası ve bu politikaya karşı
sultanın mücadele yöntemi üzerinde örnekler ve yorumlar sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Batı, Osmanlı, Abdülhamid, Emperyalizm, Basın

Kaynakça

• BOA, HR.SYS (Hariciye Nezareti Siyasi), 26-28, 13 Mayıs 1892.
• BOA, HR.SYS, 26-29, 14 Mayıs 1892.
• BOA, HR.SYS, 26-30, 15 Mayıs 1892.
• BOA, HR.SYS, 26-31, 15 Mayıs 1892.
• BOA, HR.SYS, 26-32, 17 Mayıs 1892.
• BOA, HR.SYS, 26-33, 17 Mayıs 1892.
• BOA, HR.SYS, 31-43, 15 Haziran 1895.
• BOA, HR.SYS, 35-39, 19 Teşrin-i Sâni (Kasım) 1895.
• BOA, HR.SYS, 64-45, 19 Teşrin-i Sâni (Kasım) 1895.
• BOA, HR.SYS, 38-21, 07 Kanun-ı Sâni (Ocak) 1897.
• BOA, HR.SYS, 38-33, 06 Nisan 1897.
• BOA, HR.SYS, 42-51, 19 Temmuz 1905.
• BOA, HR.SYS, 74-82, 11 Ağustos 1906.
• BOA, HR.SFR.04 (Hariciye Nezareti Sofya Sefareti): 808-75, 11 Ağustos 1906.
• Arı, T. (2013). Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika. Bursa: MKM Yayıncılık.
• Aydın, C. (2007). Emperyalizm Karşıtı Bir İmparatorluk: Osmanlı Tecrübesi Işığında: 19. Yüzyıl Dünya Düzeni. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, C. 12, S. 22, (1), 39-85.
• Çetinsaya, G. (2012). Dış Politika, Sultan II. Abdülhamid ve Dönemi. C. Yılmaz (Edt.). (s. 91-100). İstanbul: Sultanbeyli Belediyesi.
• Demirel, F. (2007). II. Abdülhamid Döneminde Sansür. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Deringil, S. (1994). II. Abdülhamid Döneminde Osmanlı Dış İlişkilerinde İmaj Saplantısı. Sultan II. Abdülhamid ve Devri Semineri 27-29 Mayıs 1992. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Deringil, S. (2002). İktidarın Sembolleri ve İdeoloji II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909). (Çev: G. Çağalı Güven). İstanbul: Doğan Kitap.
• Engin, V. (2005). II. Abdülhamid ve Dış Politika. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Findley, C. V. (1980). Bureaucratic Reform In The Ottoman Empire The Sublime Porte 1789-1922. Princeton New Jersey: Princeton University.
• Georgeon, F. (2002). Sultan Abdülhamid, (Çev: A. Berktay). İstanbul: Homer.
• Hardt, M. & Antonio, N. (2015). İmparatorluk, (Çev: A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Heywood, A. (2013). Siyaset. (Çev: B. B. Özipek vd.). Ankara: Adres Yayınları.
• İplikçi, A. (2017). Kolonyalizm ve Emperyalizm Üzerine Bir Değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (4), 1527-1540.
• Karal, E. Z. (2011). Osmanlı Tarihi Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876-1907). C. VIII (4), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kışlalı, A. T. (2006). Siyasal Sistemler Siyasal Çatışma ve Uzlaşma. Ankara: İmge Kitabevi.
• Koç, İ. M. (2010). Osmanlı Devleti’nin II. Abdülhamid Dönemi İngiltere ile İlişkileri İçerisinde Londra Elçileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koloğlu, O. (1987). Abdülhamid Gerçeği. İstanbul: Gür Yayınları.
• Koloğlu, O. (1998). Avrupa Kıskacında Abdülhamit. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Küçük, C. (1988). Abdülhamid II. Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 1, 216-224.
• Sunar, L. (2007). XIX. Yüzyıl Avrupasında Emperyalizm Algısı. Sosyoloji Dergisi, 3, S. 14, 57-80.
• Tarhan, N. (2013). Psikolojik Savaş Gri Propaganda. İstanbul: Timaş.
• Yalvaç, F. (2014). Devlet. (Der. A. Eralp). Devlet ve Ötesi, Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar içinde (s. 15-52). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yazıcı, S. (2014). Sultan II. Abdülhamid Örneğinde Tarihsel Algılamanın Değişimi. History Studies. 6 (5), 233-247.
• Yıldırım, N. & Özaltay, B. (2012). Sultan II. Abdülhamid’in Sağlığı ve Sağlık Hizmetleri. Sultan II. Abdülhamid ve Dönemi. C. Yılmaz (Edt.). (s. 123-146). İstanbul: Sultanbeyli Belediyesi.