Ahilik Sisteminin Sosyal Bilgiler Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Sayı: 16, 190 - 212, 15.12.2021

Eyyüp Korkmaz , Mustafa Şeker

https://doi.org/10.20860/ijoses.1008102

Öz

Ahilik sisteminin temel amacı milli ve manevi değerleri benimsemiş ahlaklı, adil, dürüst, dindar ve liyakatli vatandaşlar yetiştirmektir. Ahilik sistemi, faaliyette bulunduğu süre içerisinde bünyesinde barındırmış olduğu değerlerle iktisadi, sosyal ve kültürel alanda etkisini önemli ölçüde hissettirmiştir. Bu çalışmada Ahilik sisteminin Sosyal Bilgiler değerler eğitimi açısından incelenmesine yönelik Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. 2018 Sosyal Bilgiler öğretim programında değerler eğitiminin, öğretim programının merkezine konulması ve Sosyal Bilgiler Eğitimi alanında daha önce bu konunun çalışılmamış olması çalışmanın önemini arttırmaktadır. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik yaklaşımla tasarlanmıştır. Araştırmaya İstanbul ili Bağcılar, Güngören, Esenler ilçelerinden 19 Sosyal Bilgiler Öğretmeni katılmıştır. Araştırmada verileri elde etmek için öğretmenlere yarı yapılandırılmış görüşme formuyla hazırlanan sorular sorulmuştur. Elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğretmenler değerleri ve Ahilik sisteminde yer alan değerleri aktarırken sınıfta kendilerinin rol model olması, etkinliklerin düzenlenmesi, okulda öğrencileri ve aileleri bilinçlendirmeye yönelik seminerler ve bilgilendirme faaliyetlerinin olması gerektiğini ifade etmişlerdir. Araştırmanın sonucuna göre öğretmenler, Sosyal Bilgiler Eğitimi, Ahilik sistemi ve değerler eğitimi arasında sıkı bir ilişkinin olduğunu ve bu değerlerin öğrencilere aktarılması gerektiğini ve bunun sonraki yaşamlarında onlara olumlu yönde etkide bulunacağını ifade etmişlerdir. Araştırma neticesinde öğretmenlere, öğrencilere ve ailelere Ahilik sisteminin önemini anlatacak faaliyetler yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Ahilik sistemi, Değerler eğitimi

Examining the Akhism System in Terms of Social Studies Values Education

Öz

The main purpose of the Akhism system is to educate moral, fair, honest, religious and meritorious citizens who have adopted national and spiritual values. The Akhism system has had a significant impact in the economic, social and cultural fields with the values it has embodied during its operation. With this study, it is aimed to evaluate the opinions of teachers about examining the Akhism system in terms of values education in Social Studies Education. Putting values education at the center of the curriculum in the 2018 Social Studies curriculum and the fact that this subject has not been studied before in the field of Social Studies Education increases the importance of the study. The study was designed with a phenomenological approach from qualitative research designs. 19 Social Studies Teachers from Istanbul province Bağcılar, Güngören and Esenler districts participated in the research. In order to obtain the data in the study, questions prepared with a semi-structured interview form were asked to the teachers. The obtained data were subjected to content analysis. While conveying the values and the values in the Akhism system, the teachers stated that they should be role models in the classroom, organizing activities, seminars and information activities aimed at raising awareness of students and families at school. According to the results of the research, the teachers stated that there is a close relationship between Social Studies Education, Akhism system and values education and that these values should be transferred to students and this will have a positive effect on them in their later lives. As a result of the research, it is recommended to carry out activities that will explain the importance of the Akhism system to teachers, students and families.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Akhism system, Values Education

Kaynakça

• Anadol, C. (1991). Türk-islam medeniyetinde ahilik kültürü ve fütüvvetnameler. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Başkanlığı.
• Aktepe, V. (2016). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. Turan, R. & Ulusoy, K. (Edt.) Ailede değerler eğitimi ve program ihtiyacı içinde (s.18-36). Pegem Akademi.
• Balcı, D. (2019). Bir kurum ve eğitimi örneği olarak ahilik teşkilatında eğitim. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(46), 363-384.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. BEÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
• Bayram, M. (2008). Ahi evren tasavvufi düşüncenin esasları. 3. bs. İstanbul: Nüve Kültür Merkezi Yayınları.
• Bolat, Y. (2016). Sosyal değerleri ve değerler eğitimini anlamak. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(29), 322-348.
• Cihan, N. (2014). Okullarda değerler eğitimi ve türkiye’deki uygulamaya bir bakış. Electronic Turkish Studies, 9(2), 429-436.
• Creswell, J.W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. Bütün & Demir (Ed.), Beş Nitel Araştırma Yaklaşımı (M. Aydın, Çev.) içinde (s.77-83). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çağatay, N. (1997). Bir türk kurumu olan ahilik. 2. bs. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Çoban, M. (2018). Değerler eğitimi ve ahilik ilkeleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 87-102.
• Dönmez, C., & Akyol, C. (2017). Sosyal bilgilerde değerler eğitimine eleştirel bir bakış. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 1396-1415.
• Erginer, A. (2009). A relational analysis between mentorship and Akhi organisation. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 224-229.
• Gözel, Ü. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Güneş, H., & Güneş, N. (2012). Akhism (Ahilik) and its contribution on child education. International Journal of Business and Social Science, 3(9), 183-90.
• Gür, Ç., Koçak, N., Şirin, N., Şafak, M., & Demircan, A. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi: Ankara örneği. Asian Journal of Instruction, 3(1), 78.
• Gürhan, E., & Çiftçi, S. (2017). İlkokullarda uygulanan değerler eğitimi uygulamalarının yönetici ve sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi (Konya-Selçuklu Örneği). Inesjournal Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(13), 230-246.
• Hanaylı, G., Öztürk, A. A., Baysan, S., & Vural, R. (2020). Sosyal bilgilerin doğası, anlamı ve nasıl öğretildiği üzerine bir durum çalışması: öğretmen görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 210-238.
• Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145.
• Kart, M. (2017). Değerler eğitiminde bir model olarak Ahilik. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Kaya, U. (2013). Değerler eğitiminde bir meslek teşkilâtı: Ahilik. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 41-69.
• Kayrakçı, S., & Çelik, H. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin bilim, teknoloji ve toplum öğrenme alanına ilişkin görüşleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(36), 512-540.
• Kızıler, H. (2015). Osmanlı toplumunun sosyal dinamiklerinden ahilik kurumu. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 4(2). 408-423.
• Korkmaz, C. B. (2019). Milli Eğitim Üzerine Yazılar. A.F. Arıcı & M. Başaran (Edt.). Ahilik ve eğitim içinde (s.25-30). Efe Akademi Yayınları.
• Köksal, M. F. (2008). Ahi evran ve ahilik. 2. bs. Kırşehir: Kırşehir Valiliği Kültür Hizmetidir.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı: İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 09.10.2021) MEB. (2018).
• Özbirecikli, M., & Şen, İ. K. (2018). Ethics education and vocational training process of accounting and auditing professions ın turkey: a historical perspective. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi 20(1) 116-143.
• Özdaş, F. (2013). Ortaokullarda değerler eğitimi ve istenmeyen öğrenci davranışlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elâzığ.
• Pirnaz, E. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değerler eğitimine ve sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kök değerlere yönelik görüşleri: Kahramanmaraş ili örneği. Yüksek Lisans Tezi. Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Sarıkaya, M.S. (2008). Ahilik kültürü üzerine. Yenises Dergisi, 12(154), s.24-27.
• Şan, S., Yılmaz, A., Subaşı, S., & Mohammed, S. (2021). An Example of Entrepreneurship in Women's Education: Akhism-Baciyani Rum Training in Vocational Education From Past to Present. Overcoming Challenges and Barriers for Women in Business and Education: Socioeconomic Issues and Strategies for the Future, 21-44.
• Şeker, M. (2020). Mutlu ve başarılı insanlar yetiştirmek için değer sizseniz değer sizsiniz. İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Tulunay Ateş, Ö. (2017). The effect of values education practices on positive characteristics desired for students gaining in Turkey. Journal of Values Education, 15(34), 41-60.
• Turan, R. (2018). 2017 İlkokul ve ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı üzerine genel bir değerlendirme. Diyalektolog-Ulusal Hakemlin Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(19), 295-328.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(24), 543-559.
• Ulusoy, K. & Dilmaç, B. (2020). Değerler eğitimi. 6. bs. Ankara: Pegem Akademi.
• Ünsür, A. (2020). Ahilik sistemi değerleri yönetim ve eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), 297-337.
• Yalar, T. Yelken, T. Y. (2011). Değerler eğitiminin iyileştirilmesi ile ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesi ve bir program modülü örneğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 79-98.
• Yazar, T. Özekinci, B. Lala, Ö. (2017). Öğretmen ve okul yöneticilerinin değerler eğitimi kavramına ilişkin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 245-269.
• Yeşil, R. & Kart, M. (2018a). Değer eğitimi modeli olarak ahilik. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 161-177
• Yeşil, R. & Kart, M. (2018b). Ahilikte rol model birey: Ahi. III. Uluslararası Değerler Eğitimi Kongresi, Bülent Ecevit Üniversitesi. 5-6 Nisan 2018. Zonguldak. ss. 147-164.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112). 7-17.
• Yıldırım, S. G., Becerikli, S., & Demirel, M. (2017). Farklı bakış açılarına göre sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi. İlköğretim Online (Elektronik), 16(4). 1575-1588.