Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Seyahatnameler

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 46 - 57, 03.12.2018

Şahin Oruç , Merve Aygün

Öz

Sosyal bilgiler dersinde edebi ürünlerin kullanımı önem teşkil
etmektedir. Edebi ürünlerin ders materyali olarak kullanımı; dersi
sıradanlıktan çıkararak ilgi çekici hale gelmesine, öğrencinin konuyu farklı
açılardan ele almasına olanak sağladığı gibi bilgilerin kalıcılığına da olumlu
yönde etki etmektedir. Bu açıdan derslerde kullanılabilecek edebi ürünlerden
biri de seyahatnamelerdir. Seyahatname; bir kişinin gezip gördüğü yerlerdeki izlenimlerini
kendi bakışaçısı ile çoğunlukla betimleme tekniği kullanarak edebi bir üslubla yazdığı
eserlere denir. Seyahatnameler; mekansal olarak bilgi verir ve birinci elden
kaynak olma özelliği taşır. Tarihsel bir belge niteliği taşıyan, gerçeğe
dayanan ve ilgi çekici özelliği olan seyahatnamelerin sosyal bilgiler
öğretiminde kullanılması önemlidir. Bu önem doğrultusunda araştırmanın amacı; ilköğretim
sosyal bilgiler ders kitaplarında seyahatnamelerin kullanım durumunu ortaya
çıkarmaktır. Araştırmada; nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme
tekniği kullanılmıştır. Araştırmada doküman olarak Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından hazırlanan Sosyal Bilgiler (4-7. sınıflar) ders kitapları ve Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’ndan  (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar) yararlanılmıştır.
Araştırma sonucunda ders kitaplarında seyahatname kullanımının kısıtlı olduğu
sonucuna varılmıştır. Seyahatnamelerin ders kitaplarında ve derslerde nasıl
kullanılması gerektiğine dair bilgilendirici metinler arttırılabilir. Bu konu
üzerine akademik çalışmalar arttırılabilir.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, seyahatname, edebi ürünler

Travel Books on Social Studies Textbooks

Öz

The
use of literary products in social studies lesson is important. Use of literary
products as a course material; the course of interest to make it interesting,
the student to handle the subject from different perspectives, as well as a
positive effect on the permanence of the information. In this respect, one of
the literary products that can be used in lessons is the travel book. But
traveling; a person's impressions of the places he sees his own perspective and
often using a technique of depiction is called literary works. Travels; gives
spatial information and is the first source. It is important to use travelbooks
with a quality of a historical document, which are realistic and interesting,
in the teaching of social studies. The aim of this research is to ensure; to
reveal the use of travelbooks in primary school social studies textbooks. In
the study; Document analysis technique was used for qualitative research
methods. In the research, Social Studies (grades 4-7) textbooks prepared by the
Ministry of National Education and Social Studies Lesson Curriculum (Primary
and Secondary School 4, 5, 6 and 7 Classes) were used. As a result of the
research, it is concluded that the use of travel book in textbooks is limited.
Informative texts on how to use travelogues in textbooks and lessons can be
increased. Academic studies on this subject can be increased.

Anahtar Kelimeler

social studies, travel book, literary work

Kaynakça

• Aktaş, Ş., Gündüz, O. (2011). Yazılı ve Sözlü Anlatım. (16. Baskı). Ankara:Bilge Matbaa
• Asiltürk, B. (2009). Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4 /1-I , 911-995.
• Ata, B. (2013). “Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Seyahatnameler: “Çocuklar, Ninelerimiz ve Dedelerimiz Çok Yardımseverdi.”. Türk Yurdu, 33 (310). 164-166.
• Bilgili, A. S. (2013). Sosyal Bilgilerin Temelleri. (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çetin, T., Hocaoğlu, A. (2016). Sosyal Bilgiler Dersinde 7. Sınıf Öğrencilerinin Evliya Çelebi Ve Seyahatnamesi’ne İlişkin Algılarının İncelenmesi. Zeıtschrıft Für Dıe Welt Der Türken, Vol. 8 No. 2, 143-161.
• Demir, S. B., Akengin, H. (2014). Hikâyelerle sosyal bilgiler öğretimi. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• İbret, B., Karasu Avcı, E., Karabıyık, Ş., Güleş, M., Demirci, M. (2017). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlerin Öğretiminde Edebi Ürünlerin Kullanımı. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2017 (9), 104-124.
• İlhan, G. O. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Çizgi Romanların Kullanımı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (32. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaymakçı, S. (2013). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Sözlü ve Yazılı Edebî Türlerin Kullanım Durumu, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (20) 230-255
• Kılıç, A., Seven, S. (2007). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. Ankara: Pegem A Yayıncılık
• MEB. (2017). İlkokul 4 Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. Ankara: Saray Matbaacılık.
• MEB. (2017). İlköğretim 6 Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. Ankara: Koza Yayın Dağıtım.
• MEB. (2017). İlköğretim 7 Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. ISBN 978-975-11-4249-8
• MEB. (2017). Ortaokul 5 Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. İstanbul: Bilnet Matbaacılık.
• MEB. (2017). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları
• Oruç, Ş. (2009). Sosyal Bilgiler 6. Sınıf Ders Kitaplarında Edebi Ürünler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (2), 9-24.
• Oruç, Ş., Çağır, S. (2018). 5. Sınıf Öğrencilerinin Drama Yöntemini Kullanımının İncelenmesi. International Journal of Social Science Research, 7 (1), 154-174.
• Özdemir, N. (2009). Turizm ve Edebiyat. Millî Folklor, 21 (82) 32-49.
• Öztaşkın, Bektaş, Ö. (2016). Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. R. Turan, T. Yıldırım, (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri. (1. Baskı). İçinde (1-30). Ankara: Anı Yayıncılık
• Öztürk, C., Otluoğlu, R. (2002). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yazılı Edebiyat Ürünlerini Ders Aracı Olarak Kullanmanın Duyuşsal Davranış Özelliklerini Kazanmaya Etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (15) 173-182.
• Öztürk, Ç. (2007). Coğrafya Öğretiminde Edebi Metinlerin Kullanımı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, (2007), 70-78
• Şimşek, A. (2015). Sosyal Bilgiler Derslerinde Bir Öğretim Materyali Olarak Edebi Ürünler. M. Safran, (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (4. Baskı) içinde (390-409). Ankara: Pegem Akademi.
• Şirin, İ. (2013). Seyahatnamelerin Sosyal Bilimlerde Kullanım Değeri: Seyahatname Metodolojisi Geliştirmenin Zorunluluğu. Türk Yurdu, 33 (310). 38-43.
• Tangülü, Z. (2016). Efsaneler ile Sosyal Bilgiler Öğretimi. Tokcan H. (Ed.), Sosyal Bilgilerde Sözlü ve Yazılı Edebiyat İncelemeleri. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yeşilbursa, C. C., O. Sabancı, (2015). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünlerin Kullanımına Yönelik Görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (36) 19-33.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri. (10. Baskı). Ankara: Seçkin
• Yılmaz, K., Şeker, M. (2011). İlköğretım Öğrencilerinin Sosyal Bilgilere Karşı Tutumlarının İncelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, Yıl 3 - Sayı 11, 34-50.
• Yılmaz, Ö. (2013). Osmanlı Şehir Tarihleri Açısından Yabancı Seyahatnamelerin Kaynak Değeri. Tarih İncelemeleri Dergisi, 28 (2), 587-614.