YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE BELİRTME DURUM EKİNİN ÖĞRETİMİ ÜZERİNE BİR TASNİF ÖNERİSİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 127 - 144, 30.06.2021

Ramazan Kandemir Enser

Öz

Durum ekleri, adlarla eylemler arasındaki anlam ilişkilerini belirleyen eklerdir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde bugüne kadar yapılmış çalışmalarda ad durum eklerinde, özellikle de belirtme durumunda, pek çok sorunla karşılaşıldığı anlaşılmaktadır. Bu alanda yapılan çalışmalara bakıldığında, genellikle öğrenicilerin yaptıkları hataların, bazılarında ise öğreticilerin yaşadığı sorunların incelendiği görülmektedir. Bu sorunların büyük bölümünün de belirtme durumuyla ilgili olduğu belirtilmiştir. Diğer durum eklerinin aksine belirtme durumunun temel özelliği olan nesneyi belirli kılma fonksiyonu üzerinden konunun anlatılmasının, yabancı öğreniciler açısından yeterince açıklayıcı olmadığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle belirtme durumunun farklı bir bakış açısıyla ele alınma ihtiyacının olduğu görülmüş ve bu doğrultuda bu çalışma yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden metin incelemesi kullanılmıştır. Burada belirtme durum ekinin kullanıldığı eylemlerin belirli bir anlam kategorisinin yapılıp yapılamayacağı düşüncesinden hareketle yabancılara Türkçe öğretimi alanında en çok kullanılan İstanbul, Gazi ve Yeni Hitit eğitim setlerinin A1 ve A2 kitaplarında yer alan eylemler incelenmiştir. Söz konusu kitaplarda belirtme durumu ile kullanılan 309 eylem tespit edilmiş ve bu eylemlerle adlar arasındaki anlam ilişkisinin temelde 4, genelde 5 anlam kategorisine ayrılarak öğretiminin yapılabileceği tespit edilmiştir. Bu çalışmada belirtme durum ekinin kullanıldığı eylemlerin bu anlam kategorilerinin öğretimi ile bu alanda yaşanan zorlukların en aza indirileceği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ad Durum Ekleri, Belirtme Durumu, Eylem Kategorisi, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

Kaynakça

• AARSSEN, J. ve BACKUS, A. (2001). Colloquial Turkish: The Complete Course for Beginners. Londra and New York: Routledge.
• AKSAN, D. (2007). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim (4. Bs). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ALTAŞ ÖZKAN, A. (1992). Yabancıların Türkçeyi Öğrenmeleri Esnasında Yaptıkları İsim Hâl Ekleri Yanlışları ve Bu Konunun Değerlendirilmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. AYDIN, Ö. (1997). Türkçe’de Belirtme Durumu Ekinin Öğretimi Üzerine Bir Gözlem. Dil Dergisi, S. 52, 5-17.
• BALCI, A. ve YAVUZ, H. (2011). Turkish Phonology and Morphology (Türkçe Ses ve Biçim Bilgisi) (Z. BALPINAR, Ed.) . Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• BANGUOĞLU, T. (1995). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• BÖLÜKBAŞ, F. ve diğerleri. (2012) İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A1. İstanbul: Kültür-Sanat Basımevi.
• BÖLÜKBAŞ, F. ve diğerleri. (2013) İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A2. (2. Bs). İstanbul: Kültür-Sanat Basımevi.
• ÇİÇEK, A. ve diğerleri. (2005). Yeni Hitit 1. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• ÇİÇEK, A. ve diğerleri. (2002). Yeni Hitit 2. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• GÖÇEN, G. (2016). Yabancılar İçin Hazırlanan Türkçe Ders Kitaplarındaki Söz Varlığı İle Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenenlerin Yazılı Anlatımlarındaki Söz Varlığı. Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• MEHMET, G. (2015). A1-A2-B1 Yabancılar İçin Türkçe Dil Bilgisi (3. Bs.). Ankara: Kalkan Matbaası.
• GÜVEN, E. (2007). Yabancıların Türkçe Öğrenirken Ad Durum Eklerinde Yaptıkları Hataların Çözümlenmesi ve Bu Hataların Giderilmesine Yönelik Öneriler. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• HENGİRMEN, M.(1994). Almanlara Türkçe Öğretimi: Kuram ve Uygulama. Ankara: Engin Yayınevi.
• KARABABA, C. (2009). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi ve Karşılaşılan Sorunlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C: 42 S: 2, 265–277.
• KORKMAZ, Z. (2009). Türkiye Türkçesinin Grameri(Şekil Bilgisi) (3. Bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• MELANLIOĞLU, D. (2012). Yabancılara Türkçe Öğretenlerin Hâl Eklerinin Öğretimine İlişkin Görüşleri: Nitel Bir Araştırma, Turkish Studies, Volum7/4, 2401-2411.
• MERT, O. (2003). Türkçede Hâl Kategorisi ve Öğretimi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.21, 5-31.
• TEMUR, N. ve Diğerleri (2014). Yabancılar İçin Türkçe A1 (4. Bs.). Ankara: Kalkan Matbaası.
• TEMUR, Nezir ve Diğerleri (2015). Yabancılar İçin Türkçe A2 (5. Bs.). Ankara: Kalkan Matbaası.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YILMAZ ATAGÜL, Y. ve YAHŞİ CEVHER, Ö. (2015). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Hâl Eki Sorunsalı (Sakarya Üniversitesi Örneği). TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, III(5), 294-332.