Ülke Politikaları Bağlamında Akademik Dil ve Türkçenin Akademik Dil Olarak Öğretimi̇

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2 (Akademik Türkçe Özel Sayısı), 310 - 331

Sevda Göncü Ergün , Mehmet Yalçın Yılmaz

Öz

Yabancı dil öğretimi tarihsel süreçte dönemin ve kitlelerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere farklı hedefler ve amaçlar doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. 21. yüzyılda genel amaçlı dil öğretiminin, yerini özel amaçlı dil öğretimi faaliyetlerine bıraktığı görülmektedir. Bu özel amaçlar mesleki, ticari, ekonomik, bilimsel ve teknolojik olabilirken akademik amaçlı dil öğretimi de özel amaçlı dil öğretimi kapsamında değerlendirilmektedir. Ülkemizde yabancı dil olarak Türkçe öğretimi faaliyetleri 1990’lı yılların başından itibaren gelişerek devam etmektedir. Ancak 2010 yılından günümüze genel amaçlı yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin belirli alanlarda yetersiz kalabildiği görülmüştür. Özellikle Yükseköğretim Kurulunun ''yükseköğretimde uluslararasılaşma'' hedefiyle birlikte Türkiye’deki üniversitelerde eğitim gören uluslararası öğrencilerin sayısında görülen artış, bu öğrencilerin Türkçeyi üniversite düzeyinde akademik dil olarak kullanmasını da zorunlu hâle getirmiştir. Bu çalışmanın amacı, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde akademik dil öğretiminin geliştirilmesi amacıyla çeşitli ülkelerde ve üniversitelerde akademik dil öğretimine ilişkin uygulanan politikaların ve yürütülen faaliyetlerin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda yükseköğretimde akademik dilin geliştirilmesi, çeşitli üniversitelerdeki akademik dil öğretimi faaliyetleri, akademik dil yeterliklerinin ölçülmesi ve değerlendirilmesi konuları ele alınarak akademik amaçlı Türkçe öğretiminin özel amaçlı bir dil öğretim alanı olarak yapılandırılması hedeflenmektedir. Derleme yöntemiyle gerçekleştirilen bu araştırmanın sonuçları doğrultusunda akademik amaçlı Türkçe öğretimi, sırasıyla önce yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin bir dalı, ardından özel amaçlı Türkçe öğretiminin bir alt dalı olarak konumlandırılmış ve ayrıca Türkiye’de öğrenim gören uluslararası öğrencilere akademik amaçlı Türkçe öğretimine ilişkin politika ve uygulamalara yönelik birtakım önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akademik dil, Türkçenin akademik dil olarak öğretimi, akademik dil yeterlikleri, akademik amaçlı Türkçe öğretimi.

Kaynakça

• Aksan, D. (2000). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bailey, A. L. ve Heritage, H. M. (2008). Formative assessment for literacy, grades K-6: Building reading and academic language skills across the curriculum. Thousand Oaks, CA: Corwin Pr
• Balcı, A. (2006). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Braçaj, M. (2014). Reflection on language, culture and translation and culture as a challenge for translation process. Journal of Educational and Social Research, 4(4), 332.
• Chamot, A. U. ve O'malley, J. M. (1994). The CALLA handbook: Implementing the cognitive academic language learning approach. Reading, MA: Addison-Wesley Publishing Company.
• Council of Europe. (2001). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. Cambridge: Cambridge University Press.
• Council of Europe. (2018). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. Cambridge: Cambridge University Press.
• Cummins, Jim ve Mann Yee-Fun, Evelyn. (2007). Academic language. J. Cummins ve C. Davison (Eds.), International handbook of English language teaching (ss. 797-810) New York, NY: Springer. doi:10.1007/978-0-387-46301-8_53 Demir, D. (2017). Uluslararası Öğrencilerin Akademik Türkçe İhtiyacı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Demir, D. ve Genç, A. (2018). Akademi̇k Türkçe Etki̇nli̇kleri̇ne Yöneli̇k Öğrenci̇ ve Öğreti̇m Elemanı Görüşleri̇. Hacettepe University Journal of Turkish Studies/HÜTAD Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 91-104. Demir, N. (2020). Akademik Türkçe ve Temel Sorunları. Akademik Amaçlar İçin Türkçe Öğretimi Kuram ve Uygulama. (Ed. Burak Tüfekçioğlu), Pegem Akademi, Ankara.
• Dudley-Evans, T. ve St John, M. J. (1998). Developments in English for Specific Purposes: A Multi-Disciplinary Approach. Cambridge, England: Cambridge University Press.
• Flowerdew, J. ve Peacock, M. (Eds.) (2001). Research Perspectives on English for Academic Purposes. Cambridge: Cambridge University Press. Güral, M. M. (2020). Türkçenin İkinci Dil Olarak Öğretiminde Öğrenenlerin Akademik Dil Gereksinimleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Hutchinson, T. ve Waters, A. (1987). English for Specific Purposes: A Learning centred Approach. Cambridge, England: Cambridge University Press.
• Hyland, K. ve Hamp-Lyons, L. (2002). EAP: Issues and directions. Journal of English for academic purposes, 1(1), 1-12.
• Konyar, M. (2019). Uluslararası öğrencilerin akademik Türkçe ihtiyaç analizi ve örnek ders içeriği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Pearson. (2017). Global scale of english learning objectives for academic English. Pearson Education. Robinson, P. (1991). ESP today: A practitioner's guide. London: Prentice Hall.
• Şahin, M. ve Demirtaş, H. (2014). Üniversitelerde yabancı uyruklu öğrencilerin akademik başarı düzeyleri, yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Milli Eğitim Dergisi, 44(204), 88-113.
• Tuomaitė, V. ve Zajankauskaitė, Z. (2017). Oral communication in a foreign language competence development in academic contexts. Research Journal Studies about Languages, 31, 113-129. https://doi. org/10.5755/j01.sal.0.31.19049
• Tüfekçioğlu, B. (2018). Yabancı Dil Olarak Akademik Türkçe: Sosyal Bilimlerde Akademik ve Teknik Söz Varlığı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• UIS. (2020). UNESCO Institute for Statistics (UIS) veritabanı. http://data.uis.unesco.org adresinden erişilmiştir. Yaşar, E., Özden, M. ve Toprak, S. (2017). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Tömerler ve Akademik Başarı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(3), 213-224. http:// dx.doi.org/10.18298/ijlet.2030
• Yeşilyurt, E. (2016). Osmanlı döneminde İngilizlere Türkçe öğretmek amacıyla yazılan kitapların dil öğretimi açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(3), 277-294.
• Yılmaz, F. ve Konyar, M. (2017). Turkish Academic Language Needs Analysis In Teaching Turkish As A Foreign Language. International Journal of Language Academy, 5(4), 223-233.
• YÖK. (2017). Yükseköğretim istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden 05.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• YÖK. (2018). Yükseköğretim istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden 05.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• YÖK. (2019). Yükseköğretim istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden 05.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• YÖK. (2020). Yükseköğretim istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden 05.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• YÖK. (2021). Yükseköğretim istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden 05.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• YÖK. (2022). Yükseköğretim istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden 05.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• YÖK. (2023). Yükseköğretim istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden 05.08.2023 tarihinde erişilmiştir.