Dolaylı ve Dolaysız Vergiler ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2006-2018)

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 21 - 46, 30.06.2021

Ersin Nail Sağdıç , Duygu Aydın

https://doi.org/10.30927/ijpf.847839

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de 2006-2018 yılları arasında iller bazında dolaylı ve dolaysız vergiler ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki panel veri analizi ile araştırılmıştır. Değişkenlerin yatay kesit bağımlılıkları ve durağanlık seviyeleri araştırılarak değişkenler arasındaki uzun dönemli eşbütünleşik ilişki Westerlund ve Edgerton LM Bootstrap Eşbütünleşme (2007) testi ile, nedensellik ilişkisi ise Panel VECM Nedensellik Testi ile tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları, Türkiye’de 2006-2018 yılları arasında dolaylı ve dolaysız vergiler ile ekonomik büyüme arasında uzun dönemli ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanında nedensellik test sonuçları hem uzun hem de kısa dönemde dolaysız vergilerden ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedensellik olduğunu göstermektedir. Ayrıca dolaylı vergilerden ekonomik büyümeye doğru kısa dönemde tek yönlü nedensellik olduğu belirlenirken uzun dönemde ekonomik büyüme ve dolaylı vergiler arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dolaylı Vergiler, Dolaysız Vergiler, Ekonomik Büyüme

The Casuality Relationship Among Direct Taxes, Indirect Taxes and Economic Growth: The Case of Turkey (2006-2018)

Öz

In this study, the relationship between the direct and indirect taxes and economic growth between the years 2006-2018 including the provinces in Turkey was investigated by panel data analysis. After investigating the cross-section dependence and stationarity levels of the variables, long-term relationship between the variables was determined by the Westerlund and Edgerton LM Bootstrap Cointegration Test (2007). The causality relationship between the variables was determined by the Panel VECM Causality Test. The results of the present study show that there is a long-term relationship between the direct and indirect taxes and economic growth between the years 2006-2018 in Turkey. it was determined that there is a one-way causality relationship from direct taxes to economic growth both in the long and short term. Moreover, it was put forward that there is a one way causality relationship from indirect taxes to economic growth in the short term while there is a two way causal relationship between economic growth and indirect taxes in the long term.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Indirect Taxes, Direct Taxes

Kaynakça

• Abdiyeva, R. & Baygonuşova, D. (2016). “Geçiş Ekonomilerinde Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi:Kırgızistan Örneği”, Akademik Bakış Dergisi, 53, 59-71.
• Açıkgöz, Ş. (2008). “Türkiye’de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968-2006”. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 19 (68), 91-113.
• Akıncı, A. (2019). “Türkiye'de Vergi Gelirlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Arştırmalar Dergisi, 4 (1), 100-106.
• Altıner, A. & Çalcalı, Ö. (2019). “Türkiye’de Vergi Gelirleri ve Bütçe Harcamalarının Ekonomik Büyüme ile Etkileşimi”, Maliye Dergisi, 176, 406-427.
• Anastassiou, T. & Dritsaki, C. (2005), “Tax Revenues and Economic Growth: An Empirical Investigation for Greece Using Causality Analysis”, Journal of Social Sciences, 1(2), 99-104.
• Arısoy, İ. & Ünlükaplan, İ. (2010). “Tax Composition and Growth in Turkey: An Empirical Analysis”, International Research Journal of Finance and Economics, 59, 50-61.
• Arnold, J. (2008). “Do Tax Structures Affect Aggregate Economic Growth? Empirical Evidence from a Panel of OECD Countries”, OECD Economic Department Working Papers No. 643.
• Ataç, B. (1997). Maliye Politikası, 4. Baskı, Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları, Eskişehir.
• Ay, H. & Talaşlı, E. (2008). “Ülkelerin Ekonomik Gelişmişlik Seviyeleri ve Vergi Yapıları Arasındaki İlişki”, Maliye Dergisi, 154, 135-155.
• Barro, R. (1991). “Economic Growth in a Cross Section of Countries”, The Quarterly Journal of Economics, 106 (2), 407-443.
• Branson, J., & Lovell, C. (2001). “A Growth Maximising Tax Structure for New Zelland”, International Tax and Public Finance, 8, 129-146.
• Breusch, T. S. & Pagan, A. R. (1980), "The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics.", The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Canavire-Bacarreza, G., Martinez-Vazquez, J. & Vulovic, V. (2013). “Taxation and Economic Growth in Latin America”, IDB Working Paper Series No. IDB-WP-431.
• Chaudhry, I. S., & Munir, F. (2010). “Determinants of law tax revenue in pakistan”, Pakistan Journal of Social Sciences, 30(2), 439-452.
• Cural, M. & Çevik K. N. (2015). “Ekonomik Kalkınmanın Vergi Yapısı Üzerindeki Etkisi: 1924-2013 Dönemi Türkiye Örneği”. Amme İdaresi Dergisi, 48 (3), 127-158.
• Çelikay, F. (2017). “Milli Gelirin Vergi Yükü Üzerindeki Etkileri: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ile Türkiye Üzerine Bir İnceleme (1924-2014)”. Sosyoekonomi, 25 (32), 169-188.
• Çelikay, F. (2018). “Vergi Yükünün Ekonomik Büyüme Hızı Üzerindeki Etkileri : Türkiye'deki İller Örnekleminde Amprik Bir Analiz (2005-2014)”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3 (5), 37-55.
• Dam, M. M. & Ertekin, Ş. (2018). “Türkiye’de Vergi Gelirlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Analizi”, Vergi Raporu, 228, 19-32.
• Demir, İ. C., Cem, G. & Ciğerci, İ. (2017). “Vergi İndirimlerinin Ekonomik ve Mali Etkileri: Son Dönem Türkiye Uygulamaları”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(5), 75-88.
• Demir, M. & Sever, E. (2017). “Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkelerine İlişkin Panel Veri Analizi”. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 51-66.
• Demircan, E. S. (2017). “Vergilendirmenin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkisi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 97-136.
• Durkaya, M. & Ceylan, S. (2006). “Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme”, Maliye Dergisi, 150, 79-89.
• Easterly, W. & Rebelo, S. (1993). “Fiscal Policy and Economic Growth: An Empirical Investigation”, NBER Working Paper, 32 (3), 417-458.
• Edizdoğan, N. (1981). Teoride ve Uygulamada Özel Tüketim Vergileri, Bursa Üniversitesi Basımevi, Bursa.
• Edizdoğan, N. & Çelikkaya, A. (2012). Vergilerin Ekonomik Analizi, 2. Baskı, Dora Yayınları, Bursa.
• Eren, M. V., Ergin Ü. A. & Aydın, H. İ. (2018). “Türkiye'de Vergi Gelirleri ile Ekonomik Kalkınma Arasındaki İlişki: Frekans Alanı Nedensellik Analizi”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 19 (1), 1-18.
• Erdoğan, E., Topçu, M. & Bahar, O. (2013). “Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50(576), 99-109.
• Eshag, E. (1983). Fiscal and Monetary Policies and Problems in Developing Countries, Cambridge University Press, Cambridge.
• Furceri, D., & Karras, G. (2008). “Tax Changes and Economic Growth: Empirical Evidence for a Panel of OECD Countries”, ECB Public Finance Workshop, 1-29.
• Gerçek, A. & Türegün, F. B. (2020). “Tax System and Tax Reforms in Turkey”, Public Financial Management Reforms in Turkey: Progress and Challenges, Volume 1. Accounting, Finance, Sustainability, Governance & Fraud: Theory and Application, (Eds.) Kral, H. & Akdemir, T., Springer, Singapore, 3-17.
• Gemmell, N., Kneller, R. & Ismael, S. (2014). “The Growth Effects of Tax Rates in the OECD”, Canadian Journal of Economics, 47 (4), 1217-1255.
• Göçer, İ., Mercan, M., Bulut, Ş. & Dam, M. (2010). “Ekonomik Büyüme İle Vergi Gelirleri Arasındaki İlişki: Sınır Testi Yaklaşımı”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 97-110.
• Gül, E. & Kenar, B. (2009). “AB Ülkeleri ve Türkiye'de Vergi Gelirleri İle Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Uluslararası Davraz Kongresi, Bildiriler Kitabı, 16-26, Isparta.
• Gupta, A. S. (2007). “Determinants of Tax Revenue Efforts in Developing Countries”. IMF Working Paper, 07-184, 1-39.
• Harberger, A. (1964). Taxation, Resource Allocation, and Welfare, https://www.nber.org/system/files/chapters/c1873/c1873.pdf, (10.04.2020).
• Johanson, O., Heady, C., Arnold, J., B, B., & Vartia, L. (2008). “Taxand Economic Growth”, Economics Department Working Paper No.620, 2-85.
• Kanca, O. C. & Yamak, R. (2018). “Effect of Average Tax Rates on Long-Run Economic Growth Rate in Turkey”, ACTA UNIVERSITATIS DANUBIUS, 14 (5), 286-298.
• Karamelikli, H. (2018). “Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Ekonomik Aktiviteler Üzerindeki simetrik ve Asimetrik Etkileri”, Maliye ve Finans Yazıları, 110, 95-110.
• Karayılmazlar, E. & Göde, B. (2017). “Vergi Yükünün Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi”, Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (4), 131-142.
• Katırcıoğlu, S. (2010). “Is There A Long-Run Relationship Between Taxation and Growth: The Case of Turkey”. Romanian Journal of Economic Forecasting, 13 (1), 99-106.
• Kibritçioğlu, A. (1998). “İktisadi Büyümenin Belirleyicileri ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşeri Sermayenin Yeri”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53 (1-4), 207-230.
• Kızılkaya, F., & Dağ, M. (2018). Türkiye'de Vergi Gelirleri - Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dönemsel Bir Analiz. Türkiye'de Güncel ve Mali Sorunlar (Ed. Adil Akıncı), IKSAD Publishing House, Ankara.
• Kneller, R., Michael F. B., & Norman, G. (1999). “Fiscal Policy and Growth: Evidence From OECD Countries”. Journal of Public Economics, 74 (2), 171-190.
• Koç, Ö. E. (2019). “Türkiye’de Vergi Yükü ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 3(3), 247-259.
• Koch, S.F., Schoeman, N. J. & Van Tonder, J. J. (2005). “Economic Growth and the Structure of Taxes in South Africa: 1960-2002”, South African Journal of Economics, 74 (2), 171-190.
• Koester, R., & Kormendi, R. (1989). “Taxation, Aggregate Activity and Economic Growth: Cross-Country Evidence on Some Supply-Side Hypotheses”. Economic Inquiry, 27 (3), 367-386.
• Korkmaz, S., Yılgör, M. & Aksoy, F. (2019). “The impact of direct and indirect taxes on the growth of the Turkish economy”, Public Sector Economics, 43(3), 311-323.
• Kuştepeli, Y. & Bilman, M. (2009). “Türkiye'de Vergiler ve Büyüme Arasındaki Uzun Dönem İlişkisi”, İşletme Fakültesi Dergisi, 10 (1), 119-130.
• Lee, Y. & Gordon, R.H. (2005). “Tax Structure and Economic Growth”, Journal of public Economics, 89(5), pp. 1027-43
• Lucas, R. (1988). “On the Mechanics of Economic Development”, Journal of Monetary Economics, 22 (1), 3-42.
• Mangır, F. & Ertuğrul, H. M. (2012). “Vergi Yükü ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1988-2011 Türkiye Örneği”, Maliye Dergisi, 162, 256-265.
• Mamatzakis, E.C. (2005). “The dynamic responses of growth to tax structure for Greece”, Applied Economics Letters, 12(3), 177-180.
• Marsden, K. (1983). “Links between Taxes and Economic Growth: Some Empirical Evidence”, World Bank Staff Working Papers, 605.
• Mendoza, E. G., Gian. M. M. & Patrick, A. (1997). “On the Ineffectiveness of Tax Policy in Altering Long-Run Growth: Harberger's Superneutrality Conjecture”, Journal of Public Economics, 66 (1), 99-126.
• Mucuk, M. & Alptekin, V. (2008). “Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975 - 2006)”, Maliye Dergisi, 155, 159-174.
• Organ, İ. & Ergen, E. (2017). “Türkiye'de Vergi Yükünün Ekonomik Büyümeye Etkileri Üzerine Bir Çalışma”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 197-207.
• Ozpence, O. & Mercan, N. (2020), “The Relationship Between Tax Burden and Economic Growth: Turkey Case”, Journal of Business, Economics and Finance, 9(2), 143-154.
• Pesaran, M. H. (2004). “General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels”, Cambridge University Working Paper, 0435, 1-39.
• Pesaran, M. H. (2007), “A Simple Panel Unit Root Test in the Presence of Cross-Section Dependence”, Journal of Applied Econometrics, 2(2), 265-312.
• Pesaran, M. H., Ullah, A. Yamagata, T. (2008). “A Bias-Adjusted LM Test of Error Cross-Section Independence.”, The Econometrics Journal, 11(1),105-127.
• Pesaran, M. H. & Takashi, Y. (2008). “Testing slope homogeneity in large panels”, Journal of Econometrics, 142, 50-93.
• Poulson, B., & Kaplan , J. (2008). “State Income Taxes and Economic Growth”, The CATO Journal, 28), 53-71.
• Romer, P. (1994). “The Origins of Endogenous Growth”, Journal of Economic Perspectives, 8 (1), 3-22.
• Sağdıç, E. N. (2019). “Vergi Gelirlerini Belirleyen Faktörlerin Bölgesel Analizi: Türkiye Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 60, 155-178.
• Sağdıç, E. N., Yıldız, F. & Sayın, H. H. (2020). “Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Kırılgan Beşli Ülkeler Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(28), 680-699.
• Saraç, T. B. (2015), “Vergi Yükü ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Maliye Dergisi, 169, 21-35.
• Savaş, V. F. (1994). Politik İktisat, Beta Yayınevi, İstanbul.
• Skinner, J. (1988). “Taxation and Output Growth in Africa. International Economics Department”, World Bank Working Paper Series, No: 73.
• Solow, R. M. (1956). “A Contribution to the Theory of Economic Growth”, Quarterly Journal of Economics, 70, 65-94.
• Songur, M. & Yüksel, C. (2018). “Vergi Yapısı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 643, 47-70.
• Stoilova, D. (2017). “Tax structure and economic growth: Evidence from the European Union”, Contadurıa y Administracion, 62), 1041-1057.
• Şaşmaz, M., & Yayla, Y. (2018). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatrırımlarının Ekonomik Kalkınma Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Örneği”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (1), 359-374.
• Takım, A. (2011). “Türkiye’de 1960-1980 Yılları Arasında Uygulanan Kalkınma Planlarında Maliye Politikaları”, Maliye Dergisi, 160), 154-176.
• Temiz, D. (2008). “Türkiye'de Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”. 2. Ulusal İktisat Kongresi, 20-22 Şubat 2008, İzmir.
• Terzi, H. & Yurtkuran, S. (2016). “Türkiye'de Dolaylı/Dolaysız Vergi Gelirleri ve GSYH İlişkisi”. Maliye Dergisi, 171, 1-19.
• Topal, M. H. (2017). “Vergi Yapısının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkelerinden Ampirik Bir Kanıt”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5 (3), 183-206.
• Topal, M. H. (2019). “An Analysis of The Relationship Between Tax Structure and Gross Domestic Product in European Transition Economies”, JETAS, 7 (2), 183-206.
• Tosun, M. & Abizadeh, S. (2005). “Economic Growth and Tax Components: An Analysis of tax Changes in OECD”, Applied Economics, 37, 2251-2263.
• Tümer, Ö. (2012). “Stratejik planlamaya dayalı performans esaslı bütçeleme öncesi ve sonrası vergi gelirleri, ekonomik büyüme ilişkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Uluatam, Ö. (2012). Kamu Maliyesi, 12.Baskı, İmaj Yayınları, Ankara.
• Umutlu, G., Alizadeh, N. & Erkılıç, A. Y. (2011). “Maliye Politikası Araçlarından Borçlanma ve Vergilerin Ekonomik Büyümeye Etkileri”. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1, 75-93.
• Ünlükaplan, İ. & Arısoy, İ. (2011). “Vergi Yükü ve Yapısı İle İktisadi Büyüme Arasındaki Dinamik Etkileşimler Üzerine Uygulamalı Bir Analiz”. ODTü Gelişme Dergisi, (38), 71-100.
• Westerlund, J. & David L. E. (2007). “A panel bootstrap cointegration test”, Economics Letters, 97, 185-190.
• Widmalm, F. (2001). “Tax Structure and Growth: Are Some Taxes Better than Others?”, Public Choice, 107(3/4), 199-219.
• Veronika, B., & Lenka, J. (2012). “Taxation of Corporations and Their Impact on Economic Growth: The Case of EU Countries”. Journal of Competitiveness, 4 (4), 96-108.
• Xing, J. (2012). “Tax Structure and Growth: How Robust is The Empirical Evidence?”, Economics Letters, 117 (1), 379-382.
• Yavuz, H. & Beşel, H. (2015). “Türkiye'de Uluslararası Ticaret ve Muamelelerden Alınan Vergi Gelirleri - Ekonomik Büyüme İlişkisi: Frekans Nedensellik Analizi”. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 45-55.
• Yıldız, F. & Sandalcı, U. (2019). “Vergi Yapısı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi:Türkiye'de İller Düzeyinde Ampirik Bir Analiz (2004-2014)”, Vergi Dünyası, 1 (452), 20-34.
• Yılmaz, F. & Tezcan, N. (2007). “Vergi Hasılatı ve Sabit Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisi: Ekonometrik Bir İnceleme”, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, 24-25 Mayıs 2007, Malatya.