Biliş ihtiyacı ve bilişsel kaçınma: Spor bilimleri fakültesi örneği

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 30 - 38, 20.12.2018

Nuri Berk Güngör Serkan Kurtipek , Fatih Yenel

Öz

Bu çalışmanın amacı, spor eğitimi veren yükseköğretim
kurumlarındaki öğrencilerin bilişsel kaçınma ve biliş ihtiyacı düzeylerini bazı
değişkenlere göre incelemek ve aralarındaki ilişkiyi belirlemektir.
Araştırmanın çalışma grubunu, Gazi Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi’nde
farklı bölüm ve sınıf düzeyinde öğrenim gören 92’si kadın ve 117’si erkek 209
öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemi kullanılmış olup
ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Veri toplama aracı olarak, Akyay
(2016) tarafından geliştirilen “Bilişsel Kaçınma Ölçeği” ve Uçar (2017)
tarafından geliştirilen “Biliş İhtiyacı Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler;
betimsel istatistik yöntemleri, t-testi, tek faktörlü varyans analizi ve
Pearson Korelasyon testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada elde
edilen bulgular doğrultusunda, çalışma grubunda yer alan katılımcıların
bilişsel kaçınma ve biliş ihtiyacı düzeylerinin ortalama seviyede olduğu
görülmüştür (=3.23, =3.02). Katılımcıların yeni bir kavramı öğrenme,
olayların nedenlerini araştırma gibi bilişsel etkinliklerle ilgilenme
eğilimlerinin ortalama düzeyde olduğu ifade edilebilir. Buna ek olarak
katılımcıların, bilişsel kaçınma stratejilerinden düşünce baskılama ve oyalanma
stratejilerini çoğunlukla tercih ettikleri belirtilebilir (=3.51, =3.36).
Katılımcıların rahatsız edici bir düşünceden kaçınmak için bilişsel bir çaba
sarf ettikleri ve rahatsız edici düşünceleri tetikleyen uyaranlardan kaçınma
yolunu tercih ettikleri ifade edilebilir. Araştırma sonucunda katılımcıların
biliş ihtiyacı düzeyinin cinsiyet, sınıf, yaş; bilişsel kaçınma düzeyinin
cinsiyet, öğrenim görülen bölüm, sınıf değişkenlerine göre anlamlı bir
farklılık göstermediği belirlenmiştir (p>.05). Bununla beraber
katılımcıların biliş ihtiyacı düzeyinin öğrenim görülen bölüm değişkenine göre,
bilişsel kaçınma düzeyinin yaş değişkenine göre anlamlı bir farklılık
gösterdiği tespit edilmiştir (p<.05). Ayrıca araştırma sonuçları,
katılımcıların bilişsel kaçınma ile biliş ihtiyacı düzeyleri arasında pozitif
yönlü orta düzeyde bir korelasyon olduğunu göstermektedir (r=.45, p<.05).

Anahtar Kelimeler

Biliş ihtiyacı, Bilişsel kaçınma, Spor, Öğrenci

The needs for cognition and cognitive avoidance: The example of the faculty of sports science

Öz

The aim of this study is to examine the levels of cognitive avoidance and needs for cognition of students in higher education institutions providing sports education, according to some variables and to determine the relationship between them. The sample of study consists of 209 female and 117 male students studying at different departments and grades at Gazi University, Faculty of Sport Sciences. Quantitative research method was used in the research and it was designed in relational survey model. The "Cognitive Avoidance Scale" developed by Akyay (2016) and the "Needs for Cognition Scale" developed by Uçar (2017) were used as data collection tools. Data were analyzed by using descriptive statistical methods, t-test, single-factor variance analysis and Pearson Correlation test. In accordance with the findings of the study, it was seen that the cognitive avoidance and needs for cognition of the participants in the study group were at the average level (=3.23, =3.02). It can be stated that the participants have an average level of tendency to engage in cognitive activities such as learning a new concept, researching the causes of events. In addition, it can be stated that participants mostly prefer thought suppression and distraction strategies from cognitive avoidance strategies (=3.51, =3.36). It can be said that the participants made a cognitive effort to avoid a disturbing thought and that they prefer to avoid stimuli that trigger irritating thoughts. As a result of the study, it was determined that the levels of needs for cognition of the participants did not show a significant difference according to gender, class, age and their cognitive avoidance level did not show a significant difference according to gender, department, and class variables (p> .05). However, it was found that the level of needs for cognition of the participants showed a significant difference according to the department variable and their cognitive avoidance level showed a significant difference according to the age variable (p <.05). In addition, the results of the research show that there is a positive correlation between the levels of cognitive avoidance and needs for cognition of the participants (r=.45, p<.05).

Anahtar Kelimeler

Need for cognition, Cognitive avoidance, Sport, student

Kaynakça

• Akyay, A. (2016). Endişe ve anksiyete ölçeği, problemlere karşı olumsuz tutum ölçeği ve bilişsel kaçınma ölçeği’nin türkçeye uyarlanması, geçerliliği ve güvenirliliği. Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arpacı, D. (2015). Meslek öncesi öğretmen kimliği ve düşünme ihtiyacı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Bertrams, A. & Dichäuser, O. (2009). High-school students’ need for cognition, self-control, and school achievement: testing a mediation hypothesis. Learning and individual differences, 19, 135-138.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El kitabı. Pegem Akademi: Ankara.
• Cacioppo, J. T.& Petty, R. E. (1982). The need for cognition. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 116- 131.
• Cenkseven, F. & Akar Vural, R. (2006). Ergenlerin düşünme gereksinimi ve cinsiyetlerine göre problem çözme becerilerinin karşılaştırılması. Eurasian Journal of Educational Research, 25,45-53.
• Coutinho, S., Wiemer-Hasting, K., Skowronski, J. J. & Britt, M. A. (2005). Metacognition, need for cognition and use of explanations during ongoing learning and problem solving. Learning and Individual Differences, 15, 321-337.
• Curşeu, P. L. (2011). Need for cognition and active ınformation search in small student groups. Learning and Individual Differences. 21, 415–418.
• Demirtaş-Madran, H. A. (2012). Cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve düşünce ihtiyacı. Türk Psikoloji Yazıları, 15(29), 1-10.
• Değerli, A. (2013). Bireylerin biliş ihtiyacı düzeylerinin bilişim okuryazarlığına etkisi üzerine bir araştırma. Istanbul Journal of Social Sciences, 5, 61-73.
• Dugas, M. J. & Robichaud, M. (2007) Cognitive-Behavioral Treatment for Generalized Anxiety Disorder: From Science to Practice. New York: Routledge.
• Gençdoğan, B. (2001). Üniversite öğrencilerinin düşünme ihtiyaçlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 227-234.
• Gülgöz, S. & Sadowski, C. J. (1995). Düşünme ihtiyacı ölçeğinin Türkçe uyarlaması ve öğrenci başarı göstergeleri ile korelasyonu. Türk Psikoloji Dergisi, 10(35), 15-24.
• Gülgöz, S. (2001). Need for cognition and cognitive performance from a cross-cultural perspective: Examples of academic success and solving anagrams. The Journal of Psychology, 135, 100-112.
• Karakelle, S. (2012). Üst bilişsel farkındalık, zekâ, problem çözme algısı ve düşünme ihtiyacı arasındaki bağlantılar. Eğitim ve Bilim, 37(164), 237-250.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel:Ankara. Osberg, T. (1987). The convergent and discriminant validity of the need for cognition scale. Journal of Personality Assessment, 51, 441-450.
• Örsel Kadıoğlu, S. (2001). Düşünme ihtiyacı ve beden algısına ilişkin özgüven. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uçar, M.E. (2017). Biliş ihtiyacı benlik saygısı tamamlama ihtiyacı ve kimlik stilleri arasındaki ilişkiler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 640-656.
• Petty, R. E., Pablo B., Chris L. & Michael J. M. C. “The Need For Cognition”. Mark R. Leary ve Rick H. Hoyle (Ed.). Handbook of Individual Differences In Social Behavior içinde, New York: Guilford Press, 2009, ss.318-329.
• Polat, R. H. (2008). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bazı sosyo-demografik özellikleri ve düşünme ihtiyacına göre problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Saracaloğlu, A. S. & Çengel, M. (2013). Predictiveness of gender, age and need for cognition on metacognitive awareness, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 14(1), 1-13.
• Sadowski, C. J. (1993). An examination of the short need for cognition scale. The Journal of Psychology, 127, 451- 454.
• Sojka, J. Z.& Schmelz, D. R. D. (2008). Need for cognition and affective orientation as predictors of sales performance: an investigation of main and ınteraction effects. J Bus Psychol, 22, 179-190.
• Tabachnick, B. G & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.)Pearson, Boston.
• Tanaka, J. S., Panter, A. Y. & Winborne, W. C. (1988). Dimensions of the need for cognition: Subscales and gender differences. Multivariate Behavioral Research, 23, 35-50.
• Tok, E. (2010). Okul öncesi 1. sınıf öğretmen adaylarının düşünme ihtiyaçları ve düşünme ihtiyacına yönelik görüşleri (Pamukkale Üniversitesi örneği). Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 7(2), 45-62. Erişim: http://www.insanbilimleri.com
• Türker, A., İşçi, C. & Özaltın Türker, G. (2015). Biliş ihtiyacının satış performansı üzerine etkisi: acente temsilcileri üzerine bir uygulama. Akademik Bakış Dergisi, 47, 108-125.
• Tümkaya, S. (2008). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bazı sosyo-demografik özellikleri ve düşünme ihtiyacına göre problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Waters, L. K. & Zakrajsek T. (1990). Correlates of need for cognition total and subscale scores.Educational and Psychological Measurement, 50, 213-217