‘ORLAN’ WITH HIS EXTRAORDINARY PERFORMANCES WITHIN THE CONTEXT OF SOCIAL SEXUALITY IN ART

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 68 - 77, 01.12.2017

Derya Şahin

Öz

The art of Performance, which attracted
attention with its interdisciplines characteristics in the second half of the
20th century and was started to be accepted as a style in its own right in
1970s, has come to order under the various headings such as ‘Body Art’,
‘Happening’ and ‘Action’; and it has been applied within the different
movements such as ‘Fluxus’, ‘Feminist Art’ and ‘Land Art’. (Antmen, 2008:219).

It is possible to see the psychoanalysis
tecniques, which tries to transform the indivudals into the harmonical
individuals with the society by debugging them from emotional extremities,
especially katharsisi in the activities of the body artists. Body artists
perform their activities by betraying the shock element and they aim to have
the viewers to think again on the certain concepts. ‘The body’, which is tried
to be built up perfectly in the consumption culture, is exposed to the
activities that include violence such as 
burning, cutting and hitting in the performances of the body artists.

Orlan has a different place in the ‘Body
Art’ than the other artists. In her performances, which are carried out by local
anaesthetic, Orlan, shapes out her body and especially her face with a sequence
of aesthetic operations in order to criticize the establishment of the female
subject in the modern society.

The body in the works of Orlan has been
opened to a social argument by being formed completely under the care of the
artist by losing its characteristic of inalterableness or convertibility in
accordance with the accepted style.

Orlan’s performances, in which the body is
used as a tool of narration, are questioning the concepts such as individual
rights, self-control, freedom limits, life-art, audience-artist while they are
defining the woman body, beauty, identity and pain concept again.

Social sexuality and violence tendency
against to the body, which are going to be dealt with the Orlan’s art, compose
the main lines of the work. 

Anahtar Kelimeler

Art, Body Art, Social Sexuality, Performance, Orlan

SANATTA, TOPLUMSAL CİNSİYET BAĞLAMINDA SIRADIŞI PERFORMASLARIYLA “ORLAN”

Öz

20.yüzyılın ikinci yarısında
disiplinlerarası özelliğiyle dikkat çeken ve ancak 1970’lerde başlı başına bir
tür olarak kabul edilmeye başlanan Performans sanatı, “Beden Sanatı”,
“Happening”, “Aksiyon” gibi çeşitli başlıklar altında gündeme gelmiş, Fluxus,
Feminist Sanat, Arazi Sanatı gibi farklı akımlar dahilinde de uygulanmıştır
(Antmen,2008: 219).

Kişiyi
duygusal aşırılıklardan
arındırıp topluma uyumlu bireylere dönüştürmeye çalışan psikanaliz teknikleri, özellikle katharsisi, beden sanatçılarının
eylemlerinde görmek mümkündür. Hep ötelediğimiz duyguları, Beden sanatçıları
performanslarında “şok” öğesi yaratacak bir şekilde ortaya koyar ve izleyiciyi
belli kavramlar üzerinde yeniden düşündürmeyi hedeflerler. Tüketim kültüründe mükemmel
olarak kurulmaya çalışılan “beden”, Beden sanatçılarının eylemlerinde yakma, kesme, vurma gibi şiddet içeren eylemlere
maruz bırakılır.

Beden Sanatında Orlan’ın yeri diğer
sanatçılardan farklıdır. Lokal anesteziyle gerçekleştirilen performanslarında
Orlan, erkek iktidarının güzellik kavramını, modern toplumlarda  kadın öznenin kuruluşunu eleştirmek için bir
dizi estetik ameliyatla vücudunu özellikle de yüzünü yeniden biçimlendirir.

Orlan’ın çalışmalarında vücut,
değiştirilemezlik ya da kabul gören stile göre değiştirilebilirlik özelliğini
kaybederek, tamamen sanatçının himayesinde şekillenerek toplumsal bir
tartışmaya açılmıştır.

Bedenin bir anlatım aracı olarak
kullanıldığı Orlan’ın performansları, 
toplumdaki kadın bedenini, güzellik, kimlik ve acı kavramlarını yeniden
tanımlarken; kişisel haklar,
özdenetim, özgürlük sınırları, 
yaşam-sanat, izleyici-sanatçı gibi kavramları da sorgulamaktadır.  

Orlan’nın sanatı üzerinden ele alınacak
toplumsal cinsiyet ve bedene karşı şiddet eğilimleri çalışmanın ana hatlarını
oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Beden Sanatı, toplumsal cinsiyet, performans, Orlan

Kaynakça

• Akay, A.(2002). Postmodern Görüntü. İstanbul: Bağlam
• Akman, K. (2005). “Orlan’ın Suretleri’’, İzinsiz Gösteri Online Dergi, 37, http://www.izinsizgosteri.net/asalsayi37/Kubilay.Akman_37.html. (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2017).
• Antmen, A.(2008). 20.Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel.
• Deleuze,G. & Guattari, F. (2014). Anti Ödipus Kapitalizm ve ġizofreni 1. (Çev. F.Ege, H. Erdoğan, M. Yiğitalp). Ankara: Bilim ve Sosyalizm.
• Germaner, S. (1997). 1960 Sonrası Sanat, Akımlar, Eğilimler, Gruplar, Sanatçılar. İstanbul: Kabalcı
• Kahraman, H. B. (2005) Performans, Performativite ve Bedenin Tamamlanma Süreçleri. http://research.sabanciuniv.edu/878/1/3011800000250.pdf (Erişim Tarihi: 03.05.2017)
• Miglietti, F. A. (2008). Identita Mutanti. Ġtalya, Milano: Bruno Mondadori.
• O‟Reilly, S. (2009). The Body in Contemporary Art (World of Art). Thames&Hudson UK.
• Orlan (1999), “Etsel Sanat ”, Art-ist Güncel Sanat Sekisi, Sayı: 1, s. 42
• Öğüt, H. (2006) Kadın Bedeninin Grotesk Halleri. (Erişim Tarihi: 4 Mayıs 2017) http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=7269
• Savoca, G. (1999). Arte Estrema. Ġtalya, Castalvecchi.
• Türkdoğan, T.(2014). Sanat Kültür Politika- Modernizm Sonrası Tartışmalar, Ankara:Nobel
• Vergine, L (2000). Body Art e Stori e Simili. Il Corpo Come Linguaggio. Ġtalya, Milano: Skira Editore.
• Yılmaz, M. (2013). Modernden Postmoderne Sanat. Ankara: Ütopya.