A READING OF WORSHIP PLACE WHICH CHANGED ITS FUNCTION OVER THE CITY IDENTITY; GIRESUN KAPUSEN CHURCH

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 37 - 52, 10.12.2018

Özgür Demirkan

Öz

In the history of architecture, worship
places are the first public constructions people came together. These
structures, which direct the writing of cities' histories, give identity to the
cities, play an active role in the recognition and recollection of the cities,
emerge as a periodical witness or symbolic structure. In this sense, worship
places have a symbolic value in the urban identity, which is shaped by
different civilizations and events at different periods, in terms of public
identity seek. They are transformed into a means that easily draws attention
within the urban fabric, and most importantly, identifies the identity of the
public space locations, formal differences, and dimensions. However, the fact
that some of the worship places complete their lives leads to bringing new
functions to these structures that are an important part of public identity
which in return also affect their sustainability. On one hand, it is desired to
protect their symbolic history, architectural and cultural values as much as
possible with their reuse areas. On the other hand, it is aimed to bring new
purposes appropriate to the character and position of the building as well as
being economically viable. Therefore, these new functions are the most basic way
of ensuring that worship places remain in use. However, a very small proportion
of the worship structures may be faced with these new uses due to often being
opened to the use of members of a different religion because of community
change or being transformed into the museum. In this sense, the structure of
the study is the discussion on refunctioned worship structures in the context
of public identity seek. In our country, there are many worship structures left
from those exchanged, who had to leave Anatolia, following the Lausanne Treaty
and Giresun Capuchin Church is one of these structures. Capuchin Church, built
at the beginning of 19th century by French Capuchin Priests and was transformed
into a children's library in 1967, is different from many other church
structures converted into mosque or museum. For this reason, the aim is of this
study is to discuss refunctioning of the Capuchin Church as children's library
after the exchange in the context of public identity seek.

Anahtar Kelimeler

Worship Places, İdentity of City, Giresun Kapusen Church

İŞLEV DEĞİŞTİREN BİR İBADET YAPISININ KENT KİMLİĞİ ÜZERİNDEN OKUNMASI; GİRESUN KAPUSEN KİLİSESİ

Öz

İbadet yapıları, mimarlık tarihinde
insanların bir araya geldikleri ilk kamusal yapılardır. Kentlerin tarih
yazımını yönlendiren, kentlere kimliğini veren, kentlerin tanınması ve
hatırlanmasında etkin rol oynayan bu yapılar dönemsel birer tanık ya da sembol
yapı olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Farklı dönemlerde, farklı uygarlıklar ve
olaylar tarafından şekillendirilen bu yapılar kentsel kimlik arayışları
açısından sembolik değer taşımakta, konumları, biçimsel farklılıkları ve
boyutları ile kentsel doku içerisinde kolaylıkla dikkati çeken, en önemlisi de
kamusal mekanın kimliğini tanımlayan bir araca dönüşmektedirler. Ancak ibadet
yapılarından bazılarının zamanla ömürlerini tamamlamaları, kent kimliğinin önemli
bir parçası olan bu yapılara sürdürülebilirliğini de etkileyecek yeni işlevler
yüklenmesine neden olmaktadır. Bir taraftan yeniden kullanım alanlarıyla
simgesel tarihini, mimari ve kültürel değerini mümkün olduğunca koruyacak diğer
taraftan binanın karakteri ve konumuna uygun, ekonomik açıdan da uygulanabilir
yeni işlevlerin yüklenmesi istenmektedir. Bu anlamda Anadolu kentlerinde
dönemsel farklılıklara tanıklık etmiş, cemaat değişikliğine uğramış ya da müze
olarak yeniden kullanıma açılmış pek çok kilise yapısı yer almaktadır. Giresun
kentinin önemli sembol yapıları arasında yer alan ‘Giresun Kapusen Kilisesi’ ise
hem işlev değişikliği ile çocuk kütüphanesi olarak kullanılması hem de
yüklendiği işlevin sürdürülebilirliğini sağlaması açısından örneklerinden farklılaşmaktadır.
Bu nedenle yapılan çalışmada Kapusen Kilisesi ve işlev değişikliği üzerinden Giresun
kent kimliğinin dönemsel olarak tartışılmasını amaçlamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

İbadet Yapıları, Kent Kimliği, Giresun Kapusen Kilisesi

Kaynakça

• Açikgöz, Ş.G. ve Ahunbay, Z. (2008). 19. Yüzyıl Kayseri Kiliseleri İçin Koruma Önerileri, İTÜ Dergisi / a, s. 7(2), s.26-37.
• Ahunbay, Z., (2013). 2013’ün Tartışmalı Yeniden Kullanım ve İhyaları, Mimarlık Dergisi, s.374, s. 49-53.
• Aktüre, S., (1985). “Osmanlı Devleti’nde Taşra Kentlerindeki Değişim-ler”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, III, İstanbul, s.891-904.
• Alver, K., (2012). Kent İmgesi, Kent Sosyolojisi, Ed. K. Alver, Hece Yayınları, Ankara, s.9-31
• Anonim (1925). Işık Gazetesi, Aralık
• Balcı, s., (2012). Giresun Rumları ve Gayrimüslim Bir Belediye Başka-nı; Kaptan Yorgi ve Konstantinidi Paşa,libra Kitapçılık, İstanbul
• Bostan, İ., (1997). Giresun Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Giresun Be-lediyesi Kültür Yayınları, İstanbul.
• Calhoun, C., (1994). Social Theory and The Politics of Identity, Ed. Cal-houn, Blackwell Publishers, USA, s. 2.
• Deringil, S., (2014) İktidarın Sembolleri Ve İdeoloji, Doğan Kitap, İs-tanbul
• Emecen, F. (1996), Türk islam Ansiklopedisi; Giresun, Türk Tarih Vak-fı Yayınları. s.78-84
• Emecen, F., (1998) Clavıjo’dan Falmerayer’e Giresun’da Seyyahlar (1404-1840), Giresun Kültür Sempozyumu Bildirileri, s.23
• Ergenç, Ö., (1996). Osmanlı Şehrinde Esnaf Örgütlerinin Fiziki Yapıya Etkileri, İslam Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler 1, İlke Yayınları, Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Eyice, S., (1990). İstanbul'da Kiliseden Çevrilmiş Cami ve Mescidler ve Bunların Restorasyonu, Vakıf Haftası Dergisi, s.7, s.279-291
• Gür, Ş. Ö. (2016). Yeri Okumak, Kent Merkezlerinde Yaya İzleri Atöl-yesi, s.16-35, Editörler: N. Kuloğlu, H. Acar, A Yavuz, K. Günay, Aydan Yayıncılık, ISBN: 978-605-01- 0915-3, TMMOB Şehir Plancıları Odası
• Gültekin, N. (2015), Batılılaşmanın Uzantısında Kent Bahçeleri; Gire-sun Memleket – Millet Bahçesi, I.Ulusal Ankara Ün.Peyzaj Mimarlığı Kong-resi
• Güvenç, B. (1993). Türk Kimliği, Remzi Kitabevi A.Ş., İstanbul, s.3-9
• İltar, G., (2014). Giresun Kültür Envanteri, Giresun Valiliği - Dönence Yayınevi
• İlter, F., (1981). Kayseri’de XIX. Yüzyıldan İki Kilise: Darsiyak ve Ev-kere, Ed.: C. Bayburtluoğlu, Anadolu (XXII), Ankara, Ankara Üniversitesi Yayınları, s.353-370
• Jenkins, R. (2006). Social İdentity, London and New York: Routledge
• Karaman, O. (2003). 19. ve 20. yüzyılda Giresun ile çevresindeki ma-denler ve maden İşletmeciliği, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s.5, s.63-74
• Karaibrahimoğlu (2017) Türk- Rum Mübadelesinin Anadolu’da Kentsel Mekanın Şekillenmesine Etkisi, Giresun/Bulancak Örneği, International Journal of Social And Humanities Sciences, Cilt 1. Sayı 2.
• Küçük, M., (2013). Aidiyetin Mekânı: Mardin’de Kimlik ve Mekânın Değişimi, idealkent, s.9, s.114-137.
• Küçük, S.G., ve Eyüpgiller, K.K., (2018). Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi, Megaron, s.13(1):51-66
• Mallinson, M.D.S. (2004). Mosque/Churches of the Sudan, Azania: Archaeological Research in Africa, s.39(1), s.225-241.
• Pekak, M.S. (2009). Kappadokia Bölgesi Osmanlı Dönemi Kiliseleri: Örnekler, Sorunlar, Öneriler, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, sayı 26(2), s.249-277.
• Tanyeli, U., (2017). Yıkarak Yapmak: Anarşist Bir Mimarlık Kuramı İçin Altlık, İstanbul: Metis Yayınları.
• Tekeli, İ. (1991). Bir Kentin Kimliği Üzerine Düşünceler, Kent Planla-ması Konuşmaları, Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayını, s.79-89
• Yılmaz, A. (2013). XIX. Yüzyıldan Cumhuriyete: Giresun’da eğitim ve öğretim, Ondokuz Mayıs Ün., Sosyal Bilimler Enst., Basılmamış Dr. Tezi, Samsun