TRAKYA KIRSAL ALAN PLANLAMASINDAKİ DENEYSEL BİR PROJENİN VE UYGULAMA SÜRECİNİN SOSYAL GİRİŞİMCİLİK VE KALKINMA-KORUMA-GELİŞTİRME-SÜRDÜRME BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 163 - 198, 30.09.2023

Julide Edirne

Öz

Dünyada kalkınma kavramı sürekli evrilmektedir. Kalkınma kavramına sürdürülebilir kalkınma ve insani gelişmişlik kriterleri de eklenmiştir. Ancak kapitalist ve neoliberal ekonomik sistemler henüz tam anlamıyla sürdürülebilir kalkınma ve insani gelişmişliği sağlayamamaktadır.
Ülkemiz açısından bakıldığında, Cumhuriyetin ilk yıllarında uygulanan karma ekonomik sistem ve insani gelişmişliği önceleyen yaklaşımlar başarılı olmuştur. Yıllar içinde bu stratejilerde ve uygulamalarda yapılan değişiklikler sonucu kalkınma ivmelenmesi yavaşlamış ve özellikle son yıllarda sürdürülebilir kalkınma ve insani gelişmişlikte yeterince ilerleme kaydedilememiştir.
İnsani gelişmişlik ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesinin yöntem ve araçları arasında ilk sırayı ana stratejik planlar ve kent, kır mekânsal planlamaları almaktadır. Bu tür stratejik ana planlar, alt planlamalar ve uygulamaların nitelik olarak yetersiz kalması, plan yapma ve uygulama yetkisindeki karmaşa, ulusal sürdürülebilir kalkınmada başarısız sonuçlara neden olmaktadır.
Sürdürülebilir kalkınmanın araçlarından biri olan kırsal alan mekânsal tasarımlarının planlamasında ve uygulamasındaki sorunlar da sürdürülebilir kalkınmanın önündeki en önemli engellerdendir.
Kırsal alanların planlanması üst ölçeklerde yapılırken alt ölçek imar planları ülke genelinde nicelik olarak çok yetersizdir. Plan yapılmayan kırsal alanlarda plansız alanlar yönetmeliği uygulanmaktadır. Tüm ülke kırsalı için bir yapı yapma ve kadastral kurallar koymaktan öte geçemeyen, yere özgü değerleri göz ardı eden bir yönetmelikler kırsal alan yerleşmelerinin sürdürülebilirliği açısından sorunlar yaratmaktadır.
Bu makalede bir kırsal alan planlamasında deneysel bir uygulama olan Sincap Evler Istranca Projesinin planlama ve uygulama süreci analiz edilmiştir. Ele alınan proje, Tekirdağ İli, Saray İlçesi, Safaalan Köyü genişleme bölgesinde sosyal girişimcilik yöntemi ve akademik katkı ile ve yere özel imar planı yapılması suretiyle gerçekleştirilen bir kırsal yerleşim projesidir. Kırsal kalkınma stratejik planlarının önemli bir bileşeni olan kırsal yerleşmenin mekânsal tasarımı, koruma – kalkınma – geliştirme – sürdürme temelli bir tasarım ve uygulama yaklaşımı ile ele alınmıştır.
Bu projenin tasarım ve yapım aşamalarının ve yöntemlerinin sosyal girişimcilik tanımında yer alan toplum yararı gözetmek, toplumun sorunlarına çare üretmek ve bu girişimleri sürdürebilmek amacıyla ekonomik fayda elde etmeyi ve elde edilen ekonomik faydanın aynı amaçla gerçekleştirilecek projelerde kullanılması ilkeleriyle gerçekleştirilmiştir.
Proje Tekirdağ, Sefalan Köy Genişleme Alanı İmar Planlaması ve Sincap Evler Istranca Projesi kapsamında, kırsal alan mekansal tasarımının sosyal girişimcilik yöntemiyle uygulanabilirliğine örnek bir model olarak ele alınmıştır. Yapılan analiz sonucu, doğal değerleri koruyan ve yapılı peyzaj değerlerine uyumlanan ve tümünün sürdürülebilirliğini sağlayan bir yerleşim tasarımına ulaşıldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kısal alan planlaması, sosyal girişimcilik, sürdürülebilir kalkınma

EVALUATION OF AN EXPERIMENTAL PROJECT AND IMPLEMENTATION PROCESS IN TRAKYA RURAL AREA PLANNING IN TERMS OF SOCIAL ENTREPRENEURSHIP AND DEVELOPMENT-PROTECTION-PROGRESS-SUSTAINABILITY

Öz

The concept of human development is constantly evolving. Sustainable development and human development index was added to the development program. However, capitalist and neoliberal economic systems are not yet able to effectively provide sustainable human development.
On the other hand, the mixed economic system implemented in the first years of the Turkish Republic and solutions prioritising human development have been successful. As a result of the changes made in and after these strategies over the years, the pace of progress has slowed down. Especially in recent years, it has not made enough progress in sustainable development and human development.
Rural area spatial designs are one of the tools of sustainable development. Problems in their planning and implementation hinder sustainable development.
Urban and rural spatial planning is one of the most important planning strategies among human sustainable development methods. Errors in maintaining such strategic master plans and subplans, complexity of management, disregard for local solutions cause national sustainable development to fail as well.
There are quantitative inadequacies in rural area planning, which directly affects rural development. For example, the regulation of development areas, which has no plans, is not enough to protect the country's rural areas, maintain their original values and indirectly contribute to development.
In this article, as an example, we analysed the planning and implementation process of the "Sincap Evler, Istranca" settlement Project, as it is an experimental application in rural planning. This project is a social entrepreneurship method and academic study product in Tekirdağ Province, Saray region, Safaalan Village expansion area. It is a rural settlement project made with a development plan specific to its location. One of the most important components of rural development strategies is the spatial design and implementation in rural settlements, it has a design and implementation approach based on "protection - development - progress- sustainability".
The project is a model of implementation of rural spatial design with social entrepreneurship method. As a result of our analysis, we have seen that a settlement design has been achieved that protects natural values and adapts to local landscape values, and supports cultural sustainability and human development.

Anahtar Kelimeler

Rural planning, social entrepreneur, sustainable development, human development

Kaynakça

• UKKS-3 2021-2023. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi 2021-2023, https://www.tkdk.gov.tr/Content/File/UKKS-3Belgesi.pdf erişim tarihi: 2022
• SOGEP, (2022). T.C. Sanayi ve Kalkınma Bakanlığı, Tematik Bölgesel Kalkınma Programları, Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı, https://www.sanayi.gov.tr/bolgesel-kalkinma-faaliyetleri/bolgesel-kalkinma-programlari/01125b, erişim tarihi: 2022
• Trakya Kalkınma Ajansı, Trakya Bölgesi Bölge Planları, Trakya Bölgesi TR21-2014-2023 Bölge Planı, 2022, https://www.trakyaka.org.tr/tr/33263/Trakya-Bolgesi-Bolge-Planlari, erişim tari-hi: 2022
• T.C. Gıda ve Tarım Hayvancılık Bakanlığı, Kırsal Kalkınma Eylem Planı 2015-2018, https://kkp.tarim.gov.tr/KKEP2015-2018.pdf, erişim tarihi: 2022
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Onbirinci Kalkınma Planı (2019 – 2023), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf, erişim tarihi: 2022
• TMMOB, (2003). Mimarlık-Mühendislik Kurultayları, Kurultay Kararları- Mesleki Davranış İlkeleri, http://www.tmmob.org.tr/etkinlik/muhendislik-mimarlik-kurultayi-2003/kurultay-kararlari-mesleki-davranis-ilkeleri, erişim ta-rihi: 2022
• Kümbül Güler, B., (2010). “Sosyal Girişimcilik”, Eflatun Yayınevi, İstanbul
• Loş, N., (1990) “Kalkınma ve Yönetişim İlişkisi Üzerinden 90 Sonrası Türkiye’de Kalkınma Politikaları”, Y. Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi / Sos-yal Bilimler Enstitüsü / İktisat Ana Bilim Dalı / Kalkınma İktisadı ve İktisadi Büyüme Bilim Dalı, İstanbul
• Öztaş, Ç.ve Karaaslan, Ş. (2017). “Türkiye’de Kırsal Planlama ve Farklı Ülkelere Ait Kırsal Planlama Örnekleri”, Kent Akademisi, Kent Kültürü ve Yö-netimi Hakemli Elektronik Dergi, Cilt: 10 Sayı: 4
• Champion, T. ve Hugo, G. (2004). “New Forms of Urbanization. Beyond the Urban-Rural Dichotomy”, www.ashgate.com/isbn/9780754635888 URL01 https://www.globalcompactturkiye.org/surdurulebilir-kalkinma-amaclari/ ve https://www.undp.org/sustainable-development-goals, Erişim Tari-hi:2022
• Sachs, J. (2005). The End of Poverty. New York, New York: The Pen-guin Press. ISBN 1-59420-045-9.
• Tolunay, A. & Akyol, A. (2009). Kalkınma ve Kırsal Kalkınma: Temel Kavramlar ve Tanımlar. Turkish Journal of Forestry, 7 (2), 116-127. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjf/issue/20887/224180
• Yavilioğlu, C. (2002). Kalkınmanın Anlambilimsel Tarihi ve Kavramsal Kökenleri. Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sa-yı 1, 2002 59
• Bilici, İ. (2010). Türkiye’de Kırsal Kalkınmanın Gelişimi ve Ipard Süre-ci.Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ta-rım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tokat
• Sönmez, Ö., (2017). “Sanayileşen Alanlarda Tarım Toprakları Direnebilir mi?” Bildiri, Trakya Bölge Planlama Deneyimi, Planlamada Kırsal Alanlar ve Bölge, TMMOB Şehir Plancıları Odası 8.Dünya Şehircilik Günü 41.Kolokyumu, Selçuk Ü., Konya https://www.spo.org.tr/resimler/ekler/80ddc10f8c7d2b6_ek.pdf erişim tarihi: 2022
• Karakayacı, Ö. (2018). Bölge Planlamada Kırsal Alanların Önemini Yeni-den Keşfetmek: Yeni Bölgecilik Perspektifinde Kuramsal Tartışmalar. Journal of Planning. 10.14744/planlama.2018.16870.
• Kara, E. (2014). Ekolojik Kaygı Temelli Yerleşimlerde Sürdürülebilirlik Paradigmasının Farklı Boyutlarıyla İncelenmesi: Ekoköyler. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı Tasarım Programı, İstanbul
• Asımgil, B. (2017). Xvı. Yüzyıldan Günümüze Eko-Köylerin Tanımlama Yaklaşımlarına Göre Karakteristik Özelliklerinin Saptanması. Trakya University Journal of Engineering Sciences, 18(2): 95-111, 2017 ISSN 2147–0308
• Kayıkçı, S. (2009). “Türkiye’de Kırsal Alan Yönetimi” Doktora Tezi. An-kara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı / Yönetim Bilimleri Bilim Dalı, https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/34852/6208.pdf?sequence=1
• Aydemir, Ç. (2019). “Kırsal Yerleşimlerde Yerel Kimlik Ve Mekânsal Ta-sarımın Önemi” III. Congress of International Applied Social Sciences Uluslara-rası Uygulamalı Sosyal Bilimler Kongresi, https://www.academia.edu/43212316/K%C4%B1rsal_Yerle%C5%9Fimlerde_Yerel_Kimlik_Ve_Mek%C3%A2nsal_Tasar%C4%B1m%C4%B1n_%C3%96nemi%20Aydemir,%202019
• ICOMOS, (2017). 18 Nisan 2019 TEMASI: KIRSAL PEYZAJ ALAN-LARI-Duyuru Tarihi: 03.04.2019-http://www.icomos.org.tr/?Sayfa=Duyuru&sira=55&dil=tr
• Mair, J. & Marti Lanuza, I. (2006). Social Entrepreneurship Research: A Source of Explanation, Prediction, and Delight. Journal of World Business. 41. 36-44. 10.1016/j.jwb.2005.09.002. Harding
• Satar, M.S.; Aggarwal, D.; Bansal, R.; Alarifi, G. (2023). Mapping the Knowledge Structure and Unveiling the Research Trends in Social Entreprene-urship and Inclusive Development: A Bibliometric Analysis. Sustainability 2023, 15, 5626. https://doi.org/10.3390/su15075626
• Monllor, J. & Attaran, S. (2008). Opportunity recognition of social ent-repreneurs: An application of the creativity model. International Journal of Ent-repreneurship and Small Business- Int J Enterpren Small Bus. 6. 10.1504/IJESB.2008.017389.