ACCOUNTABILITY THROUGH THE ANNUAL REPORTS OF STATE UNIVERSITIES IN TURKEY

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 59 - 92, 26.12.2017

Tolga Demirbaş , Rıdvan Engin

Öz

State universities in Turkey have
been implementing performance-based
budgeting system for about ten years. The
system aims to improve the effectiveness of service delivery by enabling
universities to allocate their resources according to their own specific
objectives taking into account the views of their stakeholders. This system,
which is based on outputs and results,
requires state universities to disclose their performance level to the public
through annual reports. The evidence on
the accountability level of state universities
in Turkey is very scarce. Therefore, this study aims to demonstrate to what extent
the state universities in Turkey can
account for their stakeholders through the annual reports they published. The
authors conducted a content analysis of performance audit reports on 59 state
universities published by the Turkish
Court of Accounts, the external audit
body, to achieve this goal.

Anahtar Kelimeler

Accountability, Annual Reports, Turkish State Universities, External Audit, Performance-Based Budgeting

TÜRKİYE’DE DEVLET ÜNİVERSİTELERİNİN FAALİYET RAPORLARI ARACILIĞIYLA HESAP VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Öz

Türkiye’deki devlet üniversiteleri yaklaşık 10
yıldır performans esaslı bütçeleme sistemini kullanmaktadır. Bu sistem
üniversitelerin paydaşlarının görüşlerini alarak kaynaklarını belirli amaçlara
göre tahsis etmelerini böylece hizmet sunumunda etkinliğin artmasını
hedeflemektedir. Çıktı ve sonuç esaslı olan bu sistem, devlet üniversitelerinin
ulaştıkları performans düzeyini faaliyet raporları yoluyla halka açıklamalarını
yani hesap vermelerini gerektirmektedir. Türkiye’de devlet üniversitelerinin
hesap verebilirlik düzeyine ilişkin çalışma sayısı oldukça azdır. Bu çalışmanın
amacı, Türkiye’deki devlet üniversitelerinin yayınladıkları faaliyet raporları
aracılığıyla paydaşlarına ne ölçüde hesap verebildiklerini ortaya koymaktır.
Yazarlar, bu amaca ulaşmak için dış denetim organı olan Sayıştay’ın 59 devlet
üniversitesine ilişkin 2015 performans denetim raporlarını içerik analizine
tabi tutmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Hesap Verme Yükümlülüğü, Yıllık Faaliyet Raporları, Türkiye’deki Devlet Üniversiteleri, Dış Denetim, Performans Esaslı Bütçeleme

Kaynakça

• Badem, A. Cemkut; Kılınç, Yavuz; Kavas, Türkan (2013). “Türkiye’de Uygulanan Performans Esaslı Bütçeleme Süreci: Kocaeli Üniversitesi Örneği”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 77-104.
• Batırel, Ömer Faruk (2005). “Üniversitelerde Mali Özerklik ve Sorumluluk”. Uluslararası Yükseköğretim Konferansı, Yükseköğretim Kurulu, 14-15 Kasım, Ankara, 75-78.
• Boran, Aysu (2013). Performans Esaslı Bütçeleme Üniversite Uygulamaları (Ankara Üniversitesi Örneği). Mali Hizmetler Uzmanlığı Araştırma Raporu, Ankara. Bovens, Mark (2007). “Analysing and Assessing Accountability: A Conceptual Framework”. European Law Journal, 13(4), 447–468.
• Burke, Joseph C. (2004). “Balancing All Sides of the Accountability Triangle”. Trusteeship, 18–22.
• Cameron, Wayne (2004). “Public Accountability: Effectiveness, Equity, Ethics”. Australian Journal of Public Administration, 63(4), 59–67.
• Çetinsaya, Gökhan (2014). Büyüme, Kalite, Uluslararasılaşma: Türkiye Yükseköğretimi İçin Bir Yol Haritası. Yükseköğretim Kurulu Yayın No: 2014/2, Eskişehir.
• Coy, David; Fischer, Mary; Gordon, Teresa (2001). “Public Accountability: A New Paradigm for College and University Annual Reports”. Critical Perspectives on Accounting, 12(1), 1–31.
• Demirbaş, Tolga (2009). “Genel Muhasebe Kanunundan Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na Türkiye’de Bütçe Reformu Geleneği”. Güncel Mali Konular, Nihat Edizdoğan (Ed.), Bursa: Dora Yayınları, 279-302.
• Demirbas, Tolga; Engin, Ridvan (2016). “Accountability in Turkish State Universities through Annual Reports: The Perspective of External Audit”. 2nd International Annual Meeting of Sosyoekonomi Society, Proceedings Book, (October 28-29, Amsterdam), Ahmet Burçin Yereli; Altuğ Murat Köktaş (Eds.), 260-261.
• Diamond, Jack (2001). Performance Budgeting: Managing the Reform Process, November, IMF.
• Doğan, Didem (2015). “Türkiye’deki Yükseköğretim Kurumlarında Hesap Verebilirlik ve Akademik Özgürlük”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Doğan, Didem (2013). “Yeni Kurulan Üniversitelerin Sorunları ve Çözüm Önerileri”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), Ağustos, 108-116.
• DPT (2006a). Yüksek Öğretim Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). Ankara.
• DPT (2006b). Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu. 2. Sürüm, Haziran.
• Erüz, Ertan (2005). Performans Esaslı Bütçeleme (PEB): Yapı-Rehber-Pilot Uygulama. Ankara: Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü.
• Gören, İhsan (2000). Kamu Mali Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması ve Denetim. Parlamento ve Sayıştay Denetimi. İstanbul: TESEV Yayını, 79-178.
• Günay, Aslı; Dulupçu, Murat Ali (2015). “Türkiye’de 1992 Yılında Kurulan Devlet Üniversitelerinin Stratejik Planlarının Karşılaştırmalı Bir Analizi”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(3), 236-254.
• Günay, Durmuş; Günay, Aslı (2011). “1933’den Günümüze Türk Yükseköğretiminde Niceliksel Gelişmeler”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 1-22.
• Haque, M. Shamsul (2007). “Limits of Public Accountability Under the Reinvented State in Developing Nations”. Public Administration Quarterly, 31(3/4), 429–452.
• Hughes, Owen E. (2013). Kamu İşletmeciliği ve Yönetimi. Çev. Buğra Kalkan, Bahadır Akın, Şeyma Akın, Ankara: BigBang Yayınları.
• Huisman, Jeroen; Currie, Jan (2004). “Accountability in Higher Education: Bridge over Troubled Water?”. Higher Education, 48(4), 529-551.
• İstanbul Üniversitesi (2014). 2014-2018 Stratejik Planı. http://www.istanbul.edu.tr
• Kahraman, Yavuz (2012). “Türkiye’de Yükseköğretim ve Üniversitelerde Stratejik Planlama Süreci”. Journal of Business Economics and Political Science, 1(1), 45-63.
• Kalkınma Bakanlığı (2015). Kamuda Stratejik Yönetim Çalışma Grubu Raporu. Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. Ankara.
• Kallison, James M.; Cohen, Philip (2010). “A New Compact for Higher Education: Funding and Autonomy for Reform and Accountability”. Innovative Higher Education, 35(1), 37–49.
• Karataş Acer, Ebru; Güçlü, Nezahat (2017). “Türkiye’de Yükseköğretimin Genişlemesi: Gerekçeler ve Ortaya Çıkan Sorunlar”. Yükseköğretim Dergisi, 7(1), 28-38.
• Kearns, Kevin P. (1998). “Institutional Accountability in Higher Education : A Strategic Approach”. Public Productivity & Management Review, 22(2), 140–156.
• Küçükcan, Talip; Gür, Bekir S. (2009). Türkiye’de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Ankara: SETA.
• Maliye Bakanlığı (2006). Kamu İdarelerince Hazırlanacak Faaliyet Raporları Hakkında Yönetmelik. 17.03.2006 Tarih ve 26111 Sayılı Resmi Gazete, http://www.mevzuat.gov.tr.
• Maliye Bakanlığı (2009). Performans Programı Hazırlama Rehberi. Mayıs, Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2016). Milli Eğitim İstatistikleri 2015-2016. Ankara.
• Muhasebat Genel Müdürlüğü (2017). Genel Yönetim Mali İstatistikleri. https://www.muhasebat.gov.tr (Erişim 15.04.2017).
• Public Financial Management and Control Act. Laws of Turkish Republic, No 5018 of 2003. Retrieved March 11, 2017, from http://www.mevzuat.gov.tr.
• Sallan Gül, Songül; Gül, Hüseyin (2014). “Türkiye’de Yükseköğretimin Gelişimi, Güncel Durumu ve Eleştirisi”. Toplum ve Demokrasi, 17-18, 51-66.
• Sayıştay (2014). Performans Denetimi Rehberi. Ankara.
• Şenses, Fikret (2007). Uluslararası Gelişmeler Işığında Türkiye Yüksekögretim Sistemi: Temel Eğilimler, Sorunlar, Çelişkiler ve Öneriler. ERC Working Papers in Economics 07/05, September.
• Trow, Martin (1996). “Trust, Markets and Accountability in Higher Education: A Comparative Perspective”. Higher Education Policy, 9(4), 309–324.
• Tüğen, Kâmil; Gürsoy, Gülizar; Özen, Ahmet (2011). “Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi ve Dokuz Eylül Üniversitesindeki Uygulamanın Değerlendirilmesi”. Bütçe Dünyası Dergisi, 35, 3-18.
• YÖK (2015). Yükseköğretim Kurulu Stratejik Planı 2016-2020. Ankara.
• YÖK (2017). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. https://istatistik.yok.gov.tr (Erişim Tarihi 08.04.2017).