URBAN VULNERABILITY TO CLIMATE CHANGE: AN ASSESSMENT ON İSTANBUL

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 2, 219 - 257, 26.12.2018

Yasemin Kaya

Öz

Risks related to climate change increase continuously in urban centers with

concentrated population and economic activities. Climate change and

successive effects influence all aspects of urban life, threaten the life and

livelihood of the urban population and even lead to mass migration. The

unique socio-economic and spatial structure of the cities increases their

sensitivity to the effects of climate change, thus rendering them vulnerable to

climate change. Therefore, it is not possible to plan the future of urban areas

without considering the climate change. The first step in creating resilient

cities to climate change is to determine the urban-specific vulnerabilities.

Based on this premise, the present study aimed to identify the indicators of

urban vulnerability to climate change and to assess İstanbul's vulnerability

based on these indicators. In the framework of the above-mentioned objective,

initially, the effects of climate change on cities were scrutinized, and then the

indicators that could be applied in the assessment of urban vulnerability were

determined. Finally, the vulnerability of İstanbul to climate change was

evaluated based on the determined indicators.

Anahtar Kelimeler

Climate Change, Urban Vulnerability, Vulnerability Indicators, City Resilience, İstanbul

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE KARŞI KENTSEL KIRILGANLIK: İSTANBUL İÇİN BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Nüfusun ve ekonomik etkinliklerin yoğunlaştığı merkezler olan kentlerde iklim değişikliğine bağlı riskler giderek artmaktadır. İklim değişikliği, neden olduğu zincirleme etkilerle birlikte, kentsel yaşamın tüm boyutlarını etkilemekte, kentli nüfusun yaşamını ve geçim kaynaklarını tehdit etmekte hatta kitlesel göçe neden olabilmektedir. Kentlerin özgün sosyo-ekonomik ve mekânsal yapısı, onları iklim değişikliğinin etkilerine daha açık ve duyarlı yani daha kırılgan hale getirmektedir. Bu nedenle iklim değişikliğini hesaba katmaksızın kentlerin geleceğini planlamak mümkün değildir. Kentleri iklim değişikliğine karşı daha dirençli hale getirmenin ilk adımı ise kente özgü kırılganlıkların belirlenmesidir. Bu iddiadan hareketle çalışmada, kentlerin iklim değişikliğine karşı kırılganlığını belirlemede kullanılabilecek göstergeleri tespit etmek ve bu göstergeler vasıtasıyla İstanbul’un kırılganlığına ilişkin genel bir değerlendirme yapmak amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde öncelikle iklim değişikliğinin kentler üzerindeki etkisi ele alınmış daha sonra kentsel kırılganlığın değerlendirilmesinde başvurulabilecek bir gösterge seti hazırlanmıştır. Çalışmada son olarak gösterge setinden hareketle İstanbul’un iklim değişikliğine karşı kırılganlığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, Kentsel Kırılganlık, Kırılganlık Göstergeleri, Kentsel Direnç, İstanbul

Kaynakça

• Abadie, L. M.; de Murieta, E. S.; Galarraga, I. (2016). “Climate Risk Assessment under Uncertainty: An Application to Main European Coastal Cities”. Frontiers in Marine Science, 265(3), 1-13.
• Adger, W. N. (2006). “Vulnerability”. Global Environmental Change, 16, 268– 281.
• Balaban, O. (2012). “Climate Change and Cities: A Review on The Impacts and Policy Responses”. METU JFA, 29(1), 22-44.
• Balamir, M. (2017). “Sünger Kent-Dayanıklı Kent”. Mimarlık, 397, 17-20.
• Beck, U. (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. Çev. Kazım Özdoğan, Bülent Doğan, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Canıberk, M.; Maraş, E. E.; Durğut, T. (2015). “Orman ve Tarım Alanlarının Kentsel Alanlarla İlişkisinin Tarihi Ortofotolarla İncelenmesi”. Harita Dergisi, 153, 9-17.
• CARE (2011). Understanding Vulnerability to Climate Change: Insights from Application of CARE’s Climate Vulnerability and Capacity Analysis (CVCA) Methodology. CARE International Poverty, Environment and Climate Change Network (PECCN).
• Cavan, G.; Kingston, R. (2012). “Development of a Climate Change Risk and Vulnerability Assessment Tool for Urban Areas”. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 3(3), 253-269.
• Coskun, H. G.; Alparslan, E. (2009). “Environmental Modelling of Omerli Catchment Area in Istanbul, Turkey Using Remote Sensing and GIS Techniques”. Environmental Monitoring and Assessment, 153 (1-4), 323-332.
• Çobanyılmaz, P.; Yüksel, Ü. D. (2013). “Kentlerin İklim Değişikliğinden Zarar Görebilirliğinin Belirlenmesi: Ankara Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(3), 39-50.
• Demirbaş, G. (2018). “Mahallem İstanbul”. Toki Haber, (99): 44-45.
• Demircan, M.; Gürkan, H.; Eskioğlu, O.; Arabacı, H.; Coşkun, M. (2017). “Climate Change Projections for Turkey: Three Models and Two Scenarios”. Turkish Journal of Water Science & Management, 1(1), 22-43.
• Döker, M . F . ( 2012). “ İstanbul İ li M armara D enizi Kıyı Çizgisinde Meydana Gelen Zamansal Değişimin Belirlenmesi”. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1350-1370.
• EC (2007). Water Scarcity and Droughts - In-Depth Assessment - Second Interim Report. European Commission.
• EC (2013). Adaptation Strategies for European Cities Final Report. European Commission, Directorate General for Climate Action.
• EEA (2012). Urban Adaptation to Climate Change in Europe Challenges and Opportunities for Cities Together with Supportive National and European Policies.European Environment Agency, Report No: 2/2012.
• Eraydın, A. (2013). “Resilience Thinking for Planning”. Resilience Thinking in Urban Planning, A., Eraydin, T. Taşan - Kok (Der.), London: Springer: 17-37.
• Eraydin, A.; Taşan - Kok, T. (Der.). (2013). Resilience Thinking in Urban Planning. London: Springer.
• Euromonitor International (2017). Istanbul City Review. C ity R eport, 3 0 A ug 2017. http://www.portal.euromonitor.com/portal/analysis/tab (25.03.2018).
• Eurostat (2015). Healthcare Personnel Statistics – Physicians. http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/ index.php/Healthcare_personnel_statistics_-_physicians (02.06.2018).
• Eurostat (2017). Educational Attainment Statistics. http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/ index.php/Educational_attainment_statistics (02.06.2018).
• Filho, W. L.; Icaza, L. E.; Neht, A.; Klavins, M.; Morgan, E. A. (2018). “Coping with the Impacts of Urban Heat Islands A Literature Based Study on Understanding Urban Heat Vulnerability and the Need for Resilience in Cities in a Global Climate Change Context”. Journal of Cleaner Production, 171, 1140-1149.
• Füssel, H. M. (2007). “Vulnerability: A Generally Applicable Conceptual Framework for Climate Change Research”. Global Environmental Change, 17, 155–167.
• Garschagen, M.; Lankao, P. R. (2015). “Exploring the Relationships between Urbanization Trends and Climate Change Vulnerability”. Climatic Change, 133, 37-52.
• Gencer, E. A. (2013). The Interplay between Urban Development, Vulnerability, and Risk Management A Case Study of the İstanbul Metropolitan Area. London: Springer.
• Green, R. A. (2008). “Unauthorised Development and Seismic Hazard Vulnerability: A Study of Squatters and Engineers in İstanbul, Turkey”. Disasters, 32(3), 358−376.
• Hancilar, U. (2012). “Identification of Elements at Risk for a Credible Tsunami Event for Istanbul”. Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 12, 107–119.
• Herslund, L. B.; Jalayer, F.; Jean-Baptiste, N.; Jørgensen, G.; Kabisch, S.; Kombe, W.; Vedeld, T. (2016). “A Multi-Dimensional Assessment of UrbanEC (2013). Adaptation Strategies for European Cities Final Report. European Commission, Directorate General for Climate Action.
• EEA (2012). Urban Adaptation to Climate Change in Europe Challenges and Opportunities for Cities Together with Supportive National and European Policies. European Environment Agency, Report No: 2/2012.
• Eraydın, A. (2013). “Resilience Thinking for Planning”. Resilience Thinking in Urban Planning, A., Eraydin, T. Taşan - Kok (Der.), London: Springer: 17-37.
• Eraydin, A.; Taşan - Kok, T. (Der.). (2013). Resilience Thinking in Urban Planning. London: Springer.
• Euromonitor International (2017). Istanbul City Review. City Report, 3 0 A ug 2017. http://www.portal.euromonitor.com/portal/analysis/tab (25.03.2018).
• Eurostat (2015). Healthcare Personnel Statistics – Physicians. http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/ index.php/Healthcare_personnel_statistics_-_physicians (02.06.2018).
• Eurostat (2017). Educational Attainment Statistics. http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/ index.php/Educational_attainment_statistics (02.06.2018).
• Filho, W. L.; Icaza, L. E.; Neht, A.; Klavins, M.; Morgan, E. A. (2018). “Coping with the Impacts of Urban Heat Islands A Literature Based Study on Understanding Urban Heat Vulnerability and the Need for Resilience in Cities in a Global Climate Change Context”. Journal of Cleaner Production, 171, 1140-1149.
• Füssel, H. M. (2007). “Vulnerability: A Generally Applicable Conceptual Framework for Climate Change Research”. Global Environmental Change, 17, 155–167.
• Garschagen, M.; Lankao, P. R. (2015). “Exploring the Relationships between Urbanization Trends and Climate Change Vulnerability”. Climatic Change, 133, 37-52.
• Gencer, E. A. (2013). The Interplay between Urban Development, Vulnerability, and Risk Management A Case Study of the İstanbul Metropolitan Area. London: Springer.
• Green, R. A. (2008). “Unauthorised Development and Seismic Hazard Vulnerability: A Study of Squatters and Engineers in İstanbul, Turkey”. Disasters, 32(3), 358−376.
• Hancilar, U. (2012). “Identification of Elements at Risk for a Credible Tsunami Event for Istanbul”. Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 12, 107–119.
• Herslund, L. B.; Jalayer, F.; Jean-Baptiste, N.; Jørgensen, G.; Kabisch, S.; Kombe, W.; Vedeld, T. (2016). “A Multi-Dimensional Assessment of Urban Vulnerability to Climate Change in Sub-Saharan Africa”. Nat Hazards, 82, 149- 172.
• IPCC (2007). “Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability”. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, M. L. Parry, O. F. Canziani, J. P. Palutikof, P. J. van der Linden, C.E. Hanson (Der.), Cambridge: Cambridge University Press.
• IPCC (2015). “Climate Change 2014: Synthesis Report”. http://www.ipcc.ch/pdf/assessmentreport/ ar5/syr/SYR_AR5_FINAL_full_wcover.pdf (13.06.2017).
• İBB (2001). Sayılarla İstanbul. http://www.ibb.gov.tr/tr- TR/BilgiHizmetleri/Istatistikler/Documents/demografi/t211.pdf (03.06.2018).
• İBB (2009). 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı ve Plan Raporu.
• İBB (2018a). İstanbul İklim Değişikliği Eylem Planı İklim Senaryoları. https://www.iklim.istanbul/wp-content/uploads/iklimsenaryolari.pdf (25.05.2018).
• İBB (2018b). İstanbul İklim Değişikliği Eylem Planı İklim Değişikliği Risk, Fırsat ve Kırılganlıklar Analiz Raporu. https://www.iklim.istanbul/wpcontent/ uploads/analizraporu.pdf (25.05.2018).
• İBB (2018c). İstanbul İklim Değişikliği Eylem Planı Sera Gazı Envanteri 2015. https://www.iklim.istanbul/wp-content/uploads/seragazievanteri.pdf (25.05.2018).
• Karaca, M.; Nicholl, R. J. (2008). “Potential Implications of Accelerated Sea- Level Rise for Turkey”. Journal of Coastal Research, 24(2): 288–298.
• Kaya A.; Kızıldere, M. (2013). İstanbul’daki İçme ve Kullanma Suyu Havzalarında Arazi Kullanımı. TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi.
• Konukcu, B. E.; Karaman, H.; Şahin, M. (2016). “Building Damage Analysis for the Updated Building Dataset of Istanbul”. Nat Hazards, 84, 1981–2007.
• Küçükmehmetoğlu, M .; Geymen, A . ( 2009). “ Urban Sprawl Factors in the Surface Water Resource Basins of Istanbul”. Land Use Policy, 26, 569–579.
• Kumar, P.; Genelettia, D.; Nagendra, H. (2016). “Spatial Assessment of Climate Change Vulnerability at City Scale: A Study in Bangalore, India”. Land Use Policy, 58, 514–532.
• Kurt, S.; Karaburun, A.; Demirci, A. (2010). “Coastline Changes in Istanbul between 1987 and 2007”. Scientific Research and Essays, 5(19), 3009-3017. http://www.academicjournals.org/SRE (13.05.2018).
• Leone, M.; D’Ippoliti, D.; De Sario, M.; Analitis, A.; Menne, B.; Katsouyanni, K.; Michelozzi, P. (2013). “A Time Series Study on the Effects of Heat on Mortality and Evaluation of Heterogeneity into European and Eastern- Southern Mediterranean Cities: Results of EU CIRCE Project”. Environmental Health, 12(55): 1-12.
• Levermore, G.; Parkinson, J.; Leeb, K.; Laycock, P.; Lindley, S. (2018). “The Increasing Trend of the Urban Heat Island Intensity”. Urban Climate, 24, 360- 368.
• Onur, A. C.; Tezer, A. (2015). “Ecosystem Services Based Spatial Planning Decision Making for Adaptation to Climate Changes”. Habitat International, 47, 267-278.
• Özkan, Ö.; Alp, J.; Tanrıverdi, Ç. (2015). “Dolgu Alanları: Kıyı Sınırını Yeniden Oluşturmak!”. 9. Uluslararası Sinan Sempozyumu, 21-22 Nisan 2015, Edirne.
• Prasad, N.; Ranghieri, F.; Shah, F.; Trohanis, Z.; Kessler, E.; Sinha, R. (2009). Climate Resilient Cities. The World Bank, Washington D.C.
• Revi, A.; Satterthwaite, D. E.; Aragón-Durand, F.; Corfee-Morlot, J.; Kiunsi, R. B. R.; Pelling, M.; Roberts, D. C.; Solecki, W. (2014). “Urban Areas”. Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A:Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, C. B. Field vd. (Der.), Cambridge: Cambridge University Press, 535-612.
• Şen, A.; Ekici, V. (2016). “Realization of Earthquake Vulnerability Analysis in Structure Scale with Fuzzy Logic Method in GIS: Kadıköy, Maltepe and Prince Islands Sample”. International Journal of Environment and Geoinformatics, 3(3), 40-56.
• Tapia, C.; Abajo, B.; Feliu, E.; Mendizabal, M.; Martinez, J. A.; Fernández, J. G.; Lejarazu, A. (2017). “Profiling Urban Vulnerabilities to Climate Change: An Indicator-Based Vulnerability Assessment for European Cities”. Ecological Indicators, 78, 142–155.
• Taubenböck, H.; Roth, A.; Dech, S. (2007). “Vulnerability Assessment Using Remote Sensing: The Earthquake Prone Mega-City Istanbul, Turkey”. International Symposium on Remote Sensing on Environment (ISRSE, 2007), 25/6/2007–29/6/2007. San Jose, Costa Rica. https://elib.dlr.de/49283/1/Taubenboeck_et_at_Vulnerability_assessment_u sing_remote_sensing_The_earthquake_prone_mega-city_Istanbul_Turkey.pdf (12.04.2018).
• Tezer, A. (2015). Ömerli Havzası’nda Ekosistem Servislerine Dayalı Bütünleşik Havza Yönetim Planının Geliştirilmesi Projesi Araştırma Raporu. (İTÜ, İstanbul Kalkınma Ajansı), Proje No: TR10/14/DFD/0039.
• Tezer, A.; Şen, O. L.; Akşehirli, I.; Çetin, N. I.; Tan Onur, A. C. (2012). “Integrated Planning for the Resilience of Urban Riverine Ecosystems: The Istanbul-Omerli Watershed Case”. Ecohydrology Hydrobiology, 12(2), 153-163.
• TMMOB-ÇMO (2014). İstanbul Avrupa Yakası Su Havzaları Teknik Tespit Raporu. Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi.
• Toros, H.; Abbasnia, M.; Sağdıç, M.; Tayanç, M. (2017). “Long-Term Variations of Temperature and Precipitation in the Megacity of Istanbul for the Development of Adaptation Strategies to Climate Change”. Advances in Meteorology, 1-14.
• Tromeur, E.; M´enard, R.; Bailly, J. B.; Souli´e, C. (2012). “Urban Vulnerability and Resilience within the Context of Climate Change”. Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 12, 1811–1821.
• Turoğlu, H. (2014). Possible Effects of Climate Change on Water Management in İstanbul. Semra Atabay (Der.), Global Climate Change, İstanbul: Yildiz Technical University, Print/Publication Center, 82-92.
• TÜİK (2013). Seçilmiş Göstergelerle İstanbul 2013.
• TÜİK (2016a). “İl Bazında Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, 2004-2014”. Haber Bülteni, Sayı: 24920.
• TÜİK (2016b). “İl Bazında Kişi Başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, 2004-2014”. Haber Bülteni, Sayı: 24920.
• TÜİK (2016c). Bölgesel İstatistikler. Çevre İstatistikleri, Düzey 1. https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do (E.T. 12.06.2018).
• TÜİK (2016d). Bölgesel İstatistikler. Sağlık İstatistikleri, Düzey 1. https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do (E.T. 12.06.2018).
• TÜİK (2017a). “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2016”. Haber Bülteni, Sayı: 24579.
• TÜİK (2017b). “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Bölgesel Sonuçları, 2016”. Haber Bülteni, Sayı: 24580.
• TÜİK (2017c). “Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Gelirine Göre Sıralı Yüzde 20'lik Gruplar İtibarıyla Yıllık Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Gelirinin Dağılımı, 2015, 2016”. Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2016. Haber Bülteni, Sayı: 24579.
• TÜİK (2017d). “Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Gelirine Göre Gini Katsayısı Ve P80/P20 Oranı, 2015, 2016”. Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2016. Haber Bülteni, Sayı: 24579.
• TÜİK (2017e). “Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Gelirine Göre Bölgesel Yoksul Sayıları Ve Yoksulluk Oranları, 2015, 2016”. TÜİK, Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2016. Haber Bülteni, Sayı: 24579.
• TÜİK (2017f). “İşgücü İstatistikleri, 2016. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması 1.Düzey' E (12 Bölge) Göre İşgücü Durumu, 2015, 2016”. Haber Bülteni, Sayı: 24635.
• TÜİK (2017g). TÜİK Bölgesel İstatistikler. Eğitim İstatistikleri, Düzey 1. https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do (E.T. 12.06.2018).
• TÜİK (2018a). Yıllara Göre İl Nüfusları, 2000-2017.
• TÜİK ( 2018b). Yıllara Göre İllerin Yıllık Nüfus Artış Hızı Ve Nüfus Yoğunluğu, 2007-2017. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ( ADNKS) sonuçları, 2007-2017.
• TÜİK (2018c). “İl Ve Cinsiyete Göre Yaşlı Nüfus, Yaşlı Nüfusun Toplam Nüfus İçindeki Oranı Ve Yaşlı Cinsiyet Oranı, 2017”. TÜİK, İstatistiklerle Yaşlılar, 2017. Haber Bülteni, Sayı: 27595.
• TÜİK ( 2018d). “ İllere V e Y aş G rubuna G öre Ç ocuk N üfus, 2 017”. T ÜİK, İstatistiklerle Çocuk, 2017. Haber Bülteni, Sayı: 27596.
• TÜİK (2018e). “Yaş Bağımlılık Oranı, 1935-2080”. TÜİK, İstatistiklerle Yaşlılar, 2017. Haber Bülteni, Sayı: 27595.
• UN (2016). The World’s Cities in 2016. Data Booklet.
• UN-Habitat (2009). Cities & Climate Change: An Introduction. https://unhabitat.org/cities-and-climate-change-an-introduction/ (E.T. 12.03.2018).
• UN-Habitat (2011). “Cities And Climate Change: Policy Directions”. Global Report on Human Settlements 2011, London, Washington, DC: Earthscan.
• UN-Habitat (2012a). Urban Patterns for a Green Economy: Working with Nature. United Nations Human Settlements Programme, Nairobi.
• UN-Habitat (2012b). “Developing Local Climate Change Plans a Guıde for Cities in Developing Countries”. Cities and Climate Change Initiative Tool Series.
• UN-Habitat (2015a). “Climate Change Strategy (2014-2019)”. United Nations Human Settlements Programme, Nairobi.
• UN-Habitat (2015b). “Integrating Climate Change into City Development Strategies (CDS)”. United Nations Human Settlements Programme, Nairobi.
• UNISDR (2009). “2009 U NISDR Terminology on Disaster Risk Reduction”. United Nations International Strategy for Disaster Reduction, United Nations Office for Disaster Risk Reduction, Geneva.
• Üstün, A. K. (2016). “Evaluating Istanbul’s Disaster Resilience Capacity by Data Envelopment Analysis”. Nat Hazards, 80, 1603–1623.
• Üstün, B.; Tolunay, D.; Görür, N. (2015). İstanbul’un Ekolojik Talan Haritası. http://politeknik.org.tr/wp-content/uploads/2015/06/cmo_eko_yikim.pdf (E.T. 22.04.2018).
• WB (2011). Hospital beds (per 1,000 people). https://data.worldbank.org/indicator/SH.MED.BEDS.ZS (02.06.2018).
• WB (2013). Physicians (per 1,000 people). https://data.worldbank.org/indicator/SH.MED.PHYS.ZS (02.06.2018).
• WB ( 2018a). Population Density ( people per sq. km of land area). https://data.worldbank.org/indicator/EN.POP.DNST (E.T. 02.06.2018).
• WB (2018b). Age Dependency Ratio (% of working-age population). https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.DPND (E.T. 02.06.2018).
• Yücel, G .; A run, G . ( 2010). “Mevcut Y erleşimlerin D eprem İ çin F iziksel ve Sosyal Etkilenebilirliğinin Belirlenmesi: Avcılar Örneği”. MEGARON, 5(1), 23-32.