Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumları

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 307 - 318, 05.01.2017

Hatice Leblebici , Nadir Çeliköz

https://doi.org/10.24289/ijsser.270584

Cited By: 13

Öz

Bu araştırmanın
genel amacı öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumlarını ve bu
tutumlar üzerinde etkili olabilecek bazı faktörleri belirlemektir. Tarama
modelinin kullanıldığı araştırmanın örneklemini İstanbul’da biri devlet diğeri
vakıf üniversitesi olmak  üzere iki
farklı üniversitenin eğitim fakültelerinin okul öncesi (119) ve sınıf
öğretmenliği (137) bölümlerinde öğrenim gören toplam 256 öğretmen adayı
oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Karaman Kepenekçi (2006) tarafından
geliştirilen ‘Çocuk Haklarına Yönelik Tutum Ölçeği’ kullanılarak toplanmıştır.
Veri toplama aracının geçerlilik-güvenirlik çalışmaları Karaman Kepenekçi
(2006) tarafından yapılmış olmakla birlikte bu araştırmada ayrıca DFA
(doğrulayıcı faktör analizi) ve Cronbach Alpha güvenirlik çalışmaları
yapılarak, daha geçerli ve daha güvenilir veriler elde edilmeye çalışılmıştır.
Elde edilen sonuçlar, öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik genel
tutumlarının oldukça yüksek düzeyde olumlu olduğunu ortaya koymuştur. Öğretmen
adaylarının sınıf öğretmenliği ya da okul öncesi öğretmenliği bölümlerinde
öğrenim görüyor olmaları onların tutumlarını değiştirmezken, kadın öğretmen
adaylarının erkeklere oranla tutumlarının daha olumlu olduğu bulunmuştur. Ayrıca
aile ortamında 3 ya da daha fazla kardeşle birlikte yetişen öğretmen
adaylarının kardeşi bulunmayan ya da 3’ten az kardeşe sahip olan öğretmen
adaylarından tutumlarının daha olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen
adaylarının tutumları üzerinde etkili olan faktörlerden birisi de onların
“çocuk hakları sözleşmesini” okuyup öğrenmiş olmalarıdır. Çocuk hakları
sözleşmesini okuyan öğretmen adayları, okumayanlara göre çocuk haklarına
yönelik daha olumlu tutum sergilemektedirler. 

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, çocuk hakları, tutum

Prospective teachers’ attitudes towards children rights

Öz

The aim of the
study is to idetify attitudes of prospective teachers towards children rights
and investigate the factors which have impact on these attitudes. Participants
were chosen with survey method among a sample of 256 teacher candidates from
education faculties of one state and one foundation university composed of
preschool teaching (119) and classroom teaching (137) programs. Data is
collected with Karaman Kepenekci (2006) “Scale of Attitude Toward Child
Rights”. Reliability and validity measures were conducted by Karaman Kepenekci
(2006) previously, and additional relability and validity ensured with
confirmatory factor analysis and Cronbach Alpha test. Results revealed high
levels of positive attitude of prospective teachers toward child rights.
Although attitude was not predicted by the program of prospective teachers,
female candidates were appeared to have more positive attitudes compared to
male candidates. Prospective teachers raised with 3 or more siblings appeared
to have more positive attitudes towards child rights compared to prospective
teachers raised alone or with less than 3 siblings. One factor appeared to have
a significant effect on attitudes of prospective teachers was having read the
“child rights article”. Prospective teachers who have read the Children Rights
Article exhibited more positive attitude toward children rights, compared to
prospective teachers who have not.

Anahtar Kelimeler

Prospective teachers, children rights, attitude

Kaynakça

• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi elkitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Cılga, İ. (2001). Demokrasi ve insan hakları kültürü ve çocuk hakları. Milli Eğitim Dergisi, 151 (3),69-73.
• Covell, K., Howe, R. B. (1999). The impact of children’s rights education: A Canadian study. The International Journal of Children’s Rights, 7, 171-183.
• Çetinkaya, N. (1998). Öğretmenlerin ve öğrencilerin çocuk haklarına bakışının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Değirmenci, T. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi, XX. Eğitim Bilimleri Kurultayı, Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Doğan, İ. (2000). Akıllı küçük çocuk kültürü ve çocuk hakları üzerine sosyo-kültürel bir inceleme. İstanbul: Sistem.
• Doğan, İ. (2001). Çocuk hakları açısından Türkiye’de çocuk olgusu. Milli Eğitim Dergisi 151 (3), 54-64.
• Doğan, İ. (2002). Modern toplumda vatandaşlık demokrasi ve insan hakları. Ankara: Pegem.
• Doğan, Y., Torun, F., & Akgün, H. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of human Sciences, 11(2), 503-516. doi: 10.14687/ijhs.v11i2.2998
• Ekici, Y. F. (2014). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, 66-77.
• Erden, M. (2007). Eğitim bilimlerine giriş, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Ergün, M. (1997). Eğitim sosyolojisine giriş, Ankara: Ocak Yayınları.
• Ersoy, A.F. (2008). Çocuk haklarına ilişkin temel kavramlar ve çocuk hakları sözleşmesi- okul öncesinde demokrasi eğitimi ve çocuk hakları, (Ed.) Handan Deveci, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, 1821, 944, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Ersoy, A. F. (2011). İlköğretim öğrencilerinin çocuk haklarına ı̇lişkin algıları, İlköğretim Online, 10, (1), 20-39. (http://ilkogretimonline.org.tr/vol10say1.html adresinden 15.06.2016 tarihinde erişilmiştir).
• Fazlıoğlu, Z. (2007). Çocuk hakları sözleşmesinde yer alan ‘çocuk hakları’ konusunda öğretmenlerin ve yöneticilerin bilinç düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gözütok, F. D. (1997). Öğretmenlerin demokratik tutumları, Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Ilgar, L. (2000). Eğitim yönetimi okul yönetimi sınıf yönetimi, İstanbul: Betaş Yayınları.
• İnan, A. (1968). Çocuk hukuku, İstanbul: Ankara Üniversitesi.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karaman, Y. (1993). İlkokul öğretmenlerinin gözlemlerine göre çocukların aileleri tarafından istismarı ve ihmali. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kepenekçi, Y.K. (2000). İnsan hakları eğitimi. Ankara: Anı.
• Kepenekçi, Y.K. (2006). A Study of university students’ attitudes towards children’s rights in Turkey. The International Journal of Children’s Rights, 14, 307-319.
• Kepenekçi, Y. K., Baydık, B. (2009). Zihin engelliler öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42(1), 329-350.
• Kop,Y. ve Tuncel, G. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çocuk haklarını algılamaları. (http://eku.comu.edu.tr/index/6/1/ykop_gtuncel.pdf adresinden 25.11.2014 tarihinde erişilmiştir).
• Morine, S.J. (2000). Children‟s and parents‟ attitudes towards children‟s rights and perceptions of family relationship (Unpublished Master Thesis). Toronto University. Toronto, Canada.
• Selvi, K. (2003). İlköğretim programlarında demokrasi ve insan hakları eğitimi, Ankara: 12. Eğitim Bilimleri Kongresi.
• Tunç Çakır, D. (2008). Çocuk hakları sözleşmesinin eğitim politikalarına yansımaları konusunda millî eğitim bakanlığı uzmanlarının görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uçuş, Ş. (2009). Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin ilköğretim programlarındaki yeri ve sözleşmeye yönelik öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin görüşleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uluç, Ö. F. (2008). İlköğretim programlarında çocuk hakları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• UNICEF (1998). Çocuk haklarına dair sözleşme uygulama elkitabı. Ankara: Ajans Türk Basın ve Basım A.Ş.