İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyet Propagandasında Milliyetçilik Söylemlerinin Kullanılması

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 291 - 306, 31.12.2018

Caner Çakı , Mehmet Ali Gazi

Öz

Sovyetler Birliği kurulduğu ilk günden itibaren
propaganda faaliyetlerinde milliyetçilik söylemlerinden uzak durmayı tercih
etmişti. Hatta kimi zaman milliyetçilik söylemleri ile yönetime karşı
muhalefette bulunanlar şiddetle cezalandırılmıştı. Bu süreç Nazi Almanyası'nın
1941 yılındaki Sovyetler Birliği'ni işgaline kadar sürmüştü. İkinci Dünya
Savaşı'nda Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni işgale başlamasından sonra
ülke genelinde seferberlik ilan edilmişti. Bu süreçte Sovyet propagandası, Rus
halkını Alman ordularına karşı harekete geçirebilmek için milliyetçilik
söylemlerinden yararlanma yoluna gitmişti. Bu çalışmada Sovyet propagandasının
İkinci Dünya Savaşı'nda milliyetçilik söylemlerini nasıl ve ne yönde kullandığı
ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla All World Wars sitesi tarafından
belirlenen milliyetçilik söylemleri içeren Sovyet propaganda posterleri nitel
araştırma yöntemleri içerisinde bulunan göstergebilimsel analiz yöntemi
kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada propaganda posterleri ABD'li dilbilimci
Charles Sanders Peirce'in göstergebilim kavramları üzerinden analiz edilmiştir.
Çalışma sonucunda, propaganda posterlerinde Rus tarihi şahsiyetlerinin
görselleri kullanılarak ve sözlerine atıfta bulunularak Rus halkının savaşçı
bir toplum olduğu düşüncesinin inşa edilmesi amaçlandığı görülmüştür. Aynı
zamanda posterlerde geçmişteki Rus zaferleri hatırlatılarak, Sovyet
askerlerinin de aynı zaferi tekrar kazanacağı mesajı verilmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Sovyetler birliği, milliyetçilik, İkinci Dünya Savaşı, propaganda, poster

The Use of Nationalism Discourses in the Soviet Propaganda in the Second World War

Öz

The Soviet Union preferred to avoid the discourse of nationalism in its propaganda activities since the first day of establishment. Moreover, the people who opposed the administration with nationalism discourses were severely punished. This process lasted until Nazi Germany occupied the Soviet Union in 1941. After World War II, Nazi Germany began to occupy the Soviet Union, the country was declared to be mobilized. In this process, Soviet propaganda sought to use the discourse of nationalism to mobilize the Russian people against the German armies. In this study, it was tried to find out how and in what way the Soviet propaganda used the discourse of nationalism in World War II. For this purpose, Soviet propaganda posters containing the discourse of nationalism determined by the All World Wars site were examined using the semiotic analysis method in the qualitative research methods. In the study, the propaganda posters were analyzed by the linguist Charles Sanders Peirce on the concepts of semiotics. As a result of the study, it was seen that the idea of the Russian people as a warrior society was aimed to be constructed by using the visuals of Russian historical personalities and referring to their words in the propaganda posters. At the same time, the posters gave messages that the Soviet troops would regain the same victory, reminding the Russian triumphs of the past

Anahtar Kelimeler

Soviet union, nationalism, World War II, propaganda, poster

Kaynakça

• All World Wars (2018). Soviet propaganda posters, http:// www. allworldwars. com/Russian% 20WWII%20 Propaganda %20 Posters.html, Retrieved on: 12.11.2018.
• Çakı, C. (2018a). Nazi Almanyası etkisindeki İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'nin propaganda posterleri üzerine inceleme. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 11(2), 252-272.
• Çakı, C. (2018b). İkinci dünya savaşı'ndaki propaganda savaşlarında çizgi filmin rolü: Nazi Almanyası ve Amerika Birleşik Devletleri üzerine inceleme. Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları E-Dergisi, 1(2), 51-63.
• Çakı, C. (2018c). Birinci Dünya Savaşı’ndaki Alman propaganda kartpostallarında kullanılan karikatürlerde Türklerin sunumunun göstergebilimsel açıdan incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (29), 73-94.
• Çakı, C. (2018d). Komünizm ideolojisinde kült lider olgusu: "Berlin'in düşüşü" propaganda filmi'nin alımlama analizi. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (9), 94-113.
• Çakı, C., & Gülada, M. O. (2018a). Vichy Fransası'nda işgal propagandası. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 53-80.
• Çakı, C., & Gülada, M. O. (2018b). 2. Dünya Savaşı'nda kullanılan sovyet propaganda posterlerinde coşku çekiciliği bağlamında kadınların temsili, Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, (2), 57-77.
• Çakı, C., & Gülada, M. O. (2018c). Nazizm ideolojisinde alman kadınları:" Ns-Frauen-Warte" propaganda dergisi üzerine inceleme. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 2(2), 89-105.
• Fiske, J. (2017). İletişim çalışmalarına giriş. (S. İrvan., Trans.), 5. Basım. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gazi, M. A., Çakı, C., & Gülada, M. O. (2018). İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyet kült lider propagandasında Vladimir Lenin ve Joseph Stalin'in sunumu. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 1(2), 25-42.
• Gaddins, J. L. (2018). Soğuk savaş, pazarlıklar, casuslar, yalanlar, gerçek, (D. Cenkçiler, Trans.), 3. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gülada, M. O. (2018). Korku Çekiciliği Kavramının Trafik Kazalarını Konu Alan Kamu Spotu Reklamlarında Kullanımı. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 131-143.
• Gülada, M. O. ve Çakı, C. (2018). Baudrillard’ın Tüketim Toplumu Boyutunda Jil Çorap Reklamı Örneği, 1. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Kongresi, Antalya.
• Hart, B. L. (2015). İkinci dünya savaşı tarihi. (K. Bağrıaçık, Trans.), İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Jowett, S. G. - O'donnell, V. (2014). Propaganda & persuasion. USA: Sage.
• Keegan, J. (2016). İkinci dünya savaşı, Trans. (S. Öksüz, Trans.), İstanbul: Say Yayınları.
• Kelly, C. (2005). Riding the Magic Carpet: Children and Leader Cult in The Stalin Era. The Slavic and East European Journal. 49(2), 199-224.
• Macksey, K. J. (2012). İkinci dünya savaşı’nda askeri hatalar. (M. T. Akad, Trans.), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Martin, T. D. (2001). The Affirmative action empire: nations and nationalism in the Soviet Union, 1923-1939. USA: Cornell University Press.
• Mcmahon, J. R. (2013). Soğuk savaş, (S. Gül, Trans.), Ankara: Dost Kültür Yayınları.
• McNab, C. (2015). Hitler'in ordusu, Nazi savaş makinesinin tarihi, 1939-1945, (O. Doğan, Trans.), İstanbul: Timaş Yayınları.
• Priestland, D. (2017). Kızıl bayrak bir komünizm tarihi, (A. Çakıroğlu, E. Yılgür, Trans.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Riasanovsky, V. Nicholas, & Steinberg, D. Mark (2011). Rusya tarihi. (F.Dereli, Trans.), İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Rifat, M. (2013). Açıklamalı göstergebilim sözlüğü: kavramlar, yöntemler, kuramcılar, okullar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Strachan, H. (2014). Birinci dünya savaşı, (Ü. H.Yolsal, Trans.), İstanbul: Say Yayınları.
• Suny, R. (1993). The Revenge of the past: nationalism, revolution, and the collapse of the Soviet Union. USA: Stanford University Press.
• Zinovyev, G. (2012). Rusya komünist partisi tarihi, (B. Zeren, Trans.), İstanbul: Mızrak Yayınları.