Dil Bilgisi Öğretimi Üzerine Yapılmış Doktora Tezlerinin Sistematik Olarak İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 60 - 87, 31.12.2019

Mukime Gülen Canlı , Yusuf Tepeli

Öz

            Araştırmada dil bilgisi öğretimi
üzerine yapılmış doktora tezlerinin çeşitli özelliklerine göre incelenmesi
amaçlanmıştır. Bu amaçla Türkçe ile Türk dili ve edebiyatı öğretimi üzerine
yapılmış doktora tezleri belirlenerek çeşitli özelliklerine göre incelenmiştir.
Bu araştırmanın Türkçe öğretiminde yeni çalışmalara ışık tutacağı, yapılan
sistematik inceleme sayesinde araştırmacılara kolaylık sağlayacağı,
öğretmenlere dil bilgisi öğretimiyle ilgili sorunların çözümünde faydalı
olacağı düşünülmektedir. 2000-2018 yılları arasında dil bilgisi öğretimi
üzerine yapılmış doktora tezlerini ele alan bu araştırmada, sistematik inceleme
yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada, dil bilgisi öğretimi üzerine yapılmış
doktora tezleri taranmış, tezler içerik analizi tekniğiyle çeşitli kod ve
temalara göre sınıflandırılmıştır. Dil bilgisi öğretimi üzerine yapılmış
doktora tezleri yıllara, yapıldığı üniversitelere, enstitülere, konularına,
çalışma gruplarına, yöntemlerine, sonuç ve önerilerine göre incelenmiştir.
Araştırmada ulaşılan sonuçlar sistematik olarak sınıflandırılarak değerlendirilmiştir.
Araştırma sonucunda dil bilgisi öğretimi üzerine yapılmış 29 doktora tezine
ulaşılmıştır. Bu tezlerden 28’i Türkçe eğitimi, 1’i Türk dili ve edebiyatı alanında
yapılmıştır. Konu kapsamındaki doktora tezlerinin en fazla yapıldığı
üniversiteler sırasıyla Atatürk ve Gazi Üniversiteleridir. İncelenen tezlerde
en fazla ön-test-son-test kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır.
Tezlerin çalışma grubu incelendiğinde en fazla çalışmanın ortaokul
öğrencilerine yönelik yapıldığı görülmüştür. Tezlerin sonuçlarına göre tarama
çalışmalarında sonuçlar genel olarak olumsuzken deneysel çalışmalarda ön-testlerde
olumsuz, son-testlerde olumlu sonuçlar alınmıştır. Tezlerin önerileri;
eğitimcilere, araştırmacılara ve yetkililere yönelik öneriler olmak üzere üç
başlık altında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Öğretimi, Dİl, Bilgisi, Doktora, Tezleri

Kaynakça

• Akkaya, A. (2011). Karikatürlerle dil bilgisi öğretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aksan, D. (1995). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
• Arthur, J. Waring, M. Coe, R. and Hedges, L.V. (2017). Eğitimde araştırma yöntemleri ve metodojileri. (Çev. A. Erözkan ve E. Büyüköksüz). Ankara: Anı Yayıncılık. (Eserin Orijinali 2012’de yayımlandı)
• Balcı, A. Coşkun, E. ve Özçakmak, H. (2013). Trends in reading education: An analysis of postgraduate theses written in Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 1574-1579.
• Başkan, A. (2018). Kelime ve dil bilgisi düzeyinin yedinci sınıf öğrencilerinde yazma becerisi ile ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Baydar, T. (2006). Türkçede söz diziminin öğretimi ve kavratılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Bayram, B. (2015). 5E modelinin 6. sınıf dil bilgisi öğretiminde başarıya, akademik motivasyona ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Boyacı, S. ve Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
• Büyükikiz, K.K. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11(25), 203-2013.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. Kılıç Çakmak E.K. Akgün Ö.E. Karadeniz Ş. & Demirel F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Calp, M. (2001). İlköğretim okulları ikinci kademede dil bilgisi öğretimi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Coşkun, E. Balcı, A. & Özçakmak, H. (2013). Trends in writing education: An analysis of postgraduate theses written in Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 1526-1530.
• Çeçen, M. A. (2007). Metne dayalı dil bilgisi öğretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, M. V. (2018). Türkçenin kiplik özelliklerinin belirlenmesi ve bunların dil bilgisi öğretimine yansıtılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi (3. baskı). İstanbul: MEB Yayınları.
• Derman, S. (2008). Dil bilgisi öğretiminde metinlerin seçimi üzerine bir araştırma (7. sınıf). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Dolunay, S.K. (2009). İlköğretim ikinci kademede zaman ekleri ve fonksiyonlarının öğretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Durukan, E. (2011). İlköğretim 6. sınıfta bilgisayar destekli dil bilgisi öğretiminin başarı ve tutuma etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Durmuşçelebi, M. (2007). Türkiye ve Almanya’da ilköğretimde anadili öğretimi eğitim programları ve ders kitapları açısından bir karşılaştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ekinci Çelikpazu, E. (2012). Dil bilgisi öğretiminde çatı kavramı ve bu kavramla ilgili yanılgılar. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Erdem, İ. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil bilgisi öğretiminin sorunları üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ergin, M. (1985). Türk dil bilgisi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Eyüp, B. (2013). Dil bilgisi öğretiminde beyin temelli öğrenmenin akademik başarı, tutum ve kalıcı öğrenme üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Güney, N. (2011). İlköğretim II. kademede fiilimsilerin öğretiminde aktif öğrenmenin tutum, başarı ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Hayri, A. (2016). Türkiye’ye gelen Afganistanlı öğrencilere yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi üzerine bir değerlendirme (2008-2012). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Islıoğlu, S. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Karadağ, R. (2014). Okuma ilgisi, tutumları ve alışkanlığı konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi: YÖK ve Proqest veri tabanları örneklemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 1-17.
• Karadüz, E. (2004). İlköğretim okulları sekizinci sınıf öğrencilerinin sözcük türlerini öğrenme ve kullanma düzeyleri ile kavram edinimleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kırtıl, O. (2012). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Dilbilgisi Öğretim Yöntemlerinin ve Dilbilgisi Alıştırmalarının 2005 Programı Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Korkmaz, Z. (2002). Türkiye Türkçesi üzerindeki gramer çalışmaları ve bu çalışmaların günümüzdeki durumu. TDAY Belleten, 2002/I, 41-78.41-59.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. (3. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Memiş, M. R. (2018). Yapım eki öğretiminin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin kelime hazinesi, kelime türetme becerisi ve okuduğunu anlama becerisi üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Onan, B. (2005). İlköğretim ikinci kademe Türkçe öğretiminde dil yapılarının anlama becerilerini (okuma/dinleme) geliştirmedeki rolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özarslan, A. (2018). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen Suriyelilerin yazma becerileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Özcan, M. F. (2015). 7. sınıf Türkçe dersi “bildirme ve dilek kipleri” konusunun öğretiminde animasyon destekli 5E modelinin başarı, kalıcılık ve tutuma etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Saban, A. ve Ersoy A. (2017). Eğitimde nitel araştırma desenleri. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Solmaz, M. (2010). Ortaöğretim dil bilgisi kitapları üzerine dil bilimi açısından bir değerlendirme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sönmez, H. (2017). Yenilenmiş Bloom taksonomisine göre tasarlanan ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (model önerisi). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sülükçü, Y. (2011). Yabancılara Türkçe öğretiminde (temel seviye a1) bilgisayar destekli materyal geliştirme ve bunun öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Stebler, M. Z. (2014). Türkiye ve İsviçre’deki ortaokul öğrencilerinin ana dili öğretimi ders kitaplarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Şimşek, P. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde, öğrencilerin ana dilleri ve mensup oldukları dil ailelerinin Türkçe yazma becerisine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, E. Kana, F. ve Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356-378.
• Yaman, H. (2006). İlköğretim ikinci kademe dil bilgisi derslerinde kavram öğretimi tekniğinin öğrenci başarısına ve hatırlamaya etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.