Sinema ve Edebiyat İlişkisi Bağlamında Selvi Boylum Al Yazmalım ve Ben, Tien-Şan Filmlerinin Türsel Çözümlemesi

Yıl 2021, Sayı: 54, 236 - 255, 30.06.2021

Gözde Sunal , Duygu Furuncu Kutluhan

https://doi.org/10.47998/ikad.933204

Cited By: 1

Öz

İnsanoğlunu toplumsal, kültürel, ekonomik, psikolojik olarak derinden etkileyen iki önemli sanat dalı olan sinema ve edebiyat, aslında farklı tekniklerle okurlarına/izleyicilerine ulaşırlar. Birbirinden beslenen biri yazılı diğeri görsel işitsel anlatı biçimlerine sahip olan bu iki dal kendi içinde etkileşmişlerdir. Sinemada “görüntü”, edebiyatta “söz” sanatı ile yapılan anlatım sayesinde okuyucular olayları gözünde canlandırmaktadır. Dünya ve Türk sinema tarihinde edebiyattan filme uyarlanan eserlerle oldukça sık karşılaşılmaktadır. Bu noktadan hareketle çalışma çerçevesinde Cengiz Aytmatov’un Selvi Boylum Al Yazmalım adlı romanı ile Ben, Tien-Şan ve Selvi Boylum Al Yazmalım filmi arasındaki farklılıklara ve benzerliklere yer verilecektir. Kırgız Edebiyatçı Cengiz Aytmatov’un Selvi Boylum Al Yazmalım adlı edebi eserinin, Türk yönetmen Atıf Yılmaz ve Rus yönetmen İrina Poplavskaya tarafından sinemaya uyarlanan iki farklı versiyonu örneklem olarak seçilmiştir. Çalışmada örneklemimizi oluşturan filmlerimizin türsel çözümlemesinin yapılması hedeflemektedir. Bu bağlamda çalışmada her iki film üzerinden türsel çözümleme yöntemiyle benzer tema, karakter, çatışma ve görsel betimlemeye dayalı sinematografik temelli anlatı yapıları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Türk Sineması, Selvi Boylum Al Yazmalım, Ben Tien-Şan, Türsel Çözümleme, Uyarlama

A Generic Analysis of Selvi Boylum Al Yazmalım and Ben, Tien-Şan Films in the Context of the Relationship between Cinema and Literature

Öz

Cinema and literature, two important branches of art that deeply affect mankind socially, culturally, economically and psychologically, actually reach their readers/audiences with different techniques. These two branches, one of which feeds on each other and the other with audiovisual narrative forms, interacted in themselves. Thanks to the narrative made with the art of "image" in cinema and "word" in literature, readers visualize events. In the history of cinema in the world and Turkey, works adapted from literature to film are encountered quite often. From this point on, the differences and similarities between Cengiz Aytmatov's novel Selvi Boylum Al Yazmalım and Ben, Tien-Şan and Selvi Boylum Al Yazmalım will be included. Two different versions of Kyrgyz Literary Writer Cengiz Aytmatov's Selvi Boylum Al Yazmalım, adapted for cinema by Turkish director Atıf Yılmaz and Russian director Irina Poplavskaya, were selected as examples. In the study, it is aimed to make a kind analysis of our films that make up our sample. In this context, cinematographically based narrative structures based on similar themes, characters, conflicts and visual depictions will be examined through both films.

Anahtar Kelimeler

Turkish Cinema, Selvi Boylum Al Yazmalım, Ben Tien-Şan, Generic Analysis, Adaption

Kaynakça

• Abisel, N. (1995). Popüler sinema ve türler. Alan Yayıncılık. Agocuk, P. (2012).
• Türk sinemasında melodram 1960-1975 dönemi üzerine bir inceleme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa. Akbulut, H. (2010).
• Film çözümlemeleri. http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/radyotelevizyonsinema_ue/filmcozumlemeleri.pdf Erişim tarihi.15.03.2021. Akpınar, Ş. (2015). Melodram ve modernite ilişkisi bağlamında, Yeşilçam sinemasında Avrupalılık
• görünümlerinin kadın karakterler üzerinden temsili: Kezban filmleri örneği.
• Turkish Studies, 10(10), 61-80. Aslanyürek, S. (2007). Senaryo kuramı. Pan Yayıncılık. Aykın, C. (1983). Batı toplumlarında roman ve sinema ilişkileri. Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi. Sayı 383, 495-496.
• Aytmatov, C. (2009). Al yazmalım Selvi Boylum, erken gelen turnalar, Fujiyama, deniz kıyısında koşan ala köpek (M. Özgül, Çev.). Cem Yayınevi. Bazin, A. (2000). Sinema nedir (İ. Şener, Çev.). İzdüşüm Yayınları.
• Belek, K. (2015). Eski Türklerde at ve at kültürü (dünden bugüne Kırgız kültürel hayatı örneği). Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, (16),111-128. Çakır, S. (2019). Sinema ve edebiyat ilişkisine yöntemsel bir bakış.
• SineFilozofi Dergisi, Özel Sayı, 437-452. Çetin Erus, Z. (2020). Türkiye sinemasında uyarlamalara genel bir bakış. T Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi,18 (36), 583-592.
• Eğitimci, U. (2020). Melodramatik anlatımda cinsiyet kimliği. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (2), 626-633. Foss, B. (2016). Sinema ve televizyon anlatım teknikleri ve dramaturji.
• Hayalperest Yayınevi. Gömeç, S. (1989). Umay meselesi. Tarih İncelemeleri Dergisi, 5(1), 277-282.
• İri, M. (2009). Küreselleşme ve Kırgızistan sineması: bir ‘yabancı sinema’ dili üzerine okumalar. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı 35, 41-56. İsmayılov, K. E.& Sunal G. (2013). “Frankenstein ya da Modern Prometheus” romanının sinemaya uyarlanması. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4(1), 199-222. Kale, Ö. (2010). Edebiyat sinema ilişkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2(14), 266-275.
• Kayadevir, Y. R. (2019). Uyarlama sinema filmleri üzerine bir sorgulama: sinema seyircilerinin okuma pratikleri. SineFilozofi Dergisi. Özel Sayı, 453-473. Kayım, C. (2006). Uyarlama biçimleri. Cinemascope,
• Sayı 10,1-3. Künüçen, H. H. (2001). Sözcük sanatı edebiyattan görüntü sanatı sinemaya sevginin aktarılışı. Bilig/ Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, (19), 33-46. Künüçen, H. H. (2008). Türk sinemasının ‘en iyi aşk filmi’ “Selvi Boylum Al Yazmalım” filminde yakın çekimin gücü. Bilig/Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, (46), 9-36.
• Öncel, G. (2008). Romandan sinemaya uyarlama örneği olarak “Mutluluk”. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi. 13(13), 205 -213. Özarslan. M. (2013). Romandan Sinemaya: Selvi boylum al yazmalım.
• https://silo.tips/download/prof-dr-metin-zarslan-hacettepe-niversitesi Erişim tarihi.30.03.2021 Özgüç, A. (2005). Türlerle Türk sineması. Dünya Aktüel. Özren, M. F. (2014).
• Melodramatik anlatım biçimi ve Yeşilçam. Hayal Perdesi Dergisi, Sayı 40, 82-89. Sataeva, N. (2012). Selvi Boylum Al Yazmalım ve geçit: Karşılaştırmalı analiz (Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi).
• Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Schatz, T. (1981). Hollywood genres: Formulas, filmmaking and the studio system. Temple University Press.
• Sorlin, P. (1995). Popular films or industrial by product?: The italian melodramas of the 1950’s. Historical Journal of Film, Radio and Television.15 (3), 349-360. Stam, R. & Raengo, A. (2005).
• Introduction: The theory and practice of adaptation. İçinde R. Stam & A. Raengo (Eds.), Literature and film: A guide to the theory and practice of film adaptation (ss. 1-52). Blackwell.
• Uğurlu, F. (1992). Edebiyat ve sinema. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi,11 (11),135-151. Ünal, A. (2014). Türk halkları arasında ortak değer olarak köstek kesmeye dair bazı tespitler. İçinde H. Choi, İ. Şahin, B. Kim, B. İsakov & C. Buyar (Eds.), Altay Communities, Migrations and Emergence of Nations (ss.285-297). İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odası Birliği Yayını.
• Ünal, A. (2016). Kırgız toplumunda evlilik türleri. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları.13 (25), 229-260. Zor, L. (2014). Orta Asya Türk dünyası sinemasının etkili dilini yaratan usta bir yönetmen: Tolomuş Okeev. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (4), 62-67.