İletişim Araştırmalarında Üçüncü Bir Yöntembilimsel Yaklaşımın Olanakları: Karma Yöntem Araştırması ve İletişim Çalışmaları

Yıl 2022, Sayı: 57, 112 - 137, 29.03.2022

Nuray Hilal Tuğan

https://doi.org/10.47998/ikad.1061943

Öz

Bilimsel çalışmalarda hangi yöntemin kullanılacağı, çalışmanın geçerlilik ve güvenilirliği bakımından temel unsurlardan birisidir. Bilimsel araştırmalarda amaca ulaşmak için kullanılan sistematik prosedür ve adımları tanımlayan yöntem kavramı, bir araştırmanın bilimsel olup olmadığını belirleyen temel ölçüttür. Bu nedenle araştırmada hangi sorunun ele alınacağına karar verildikten sonraki aşamada hangi yöntemin kullanılacağının belirlenmesi, araştırmanın desenlenmesi açısından hayati bir önem arz etmektedir. Temel olarak sosyal bilimlerde nicel, nitel ve karma olmak üzere üç araştırma deseni bulunmaktadır. Toplumsal gerçekliğin giderek karmaşıklaşması, nicel ve nitel yöntemlerin bir arada, belirli araştırma desenleri içerisinde kullanılmasını zorunlu kılmıştır. Bu noktadan hareketle iki araştırma yönteminin de kullanıldığı karma araştırma deseninin toplumsal gerçekliğin karmaşık doğasını açıklamak üzere kullanılan başlı başına bir yöntem olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Sosyal bilimler içerisinde disiplinlerarası doğasıyla tanımlanan iletişim çalışmalarında ise kullanılan bilimsel yöntemler, sosyal bilimlerin araştırma metodolojisinden etkilenmekle birlikte, çoğunlukla metin çözümlemesi temelli nitel çalışmalar ya da veri toplama tekniği olarak anket kullanan nicel çalışmalardır. Günümüz toplumlarında toplumsal yaşamı biçimlendiren en önemli kurumlardan biri olarak medyanın, giderek karmaşıklaşan bir toplumsal bağlam içerisinde karma yöntemle nasıl incelenebileceği bu çalışmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır. Bu bağlamda, makalede öncelikle karma yöntemin temel özellikleri açıklanmış, ardından medya çalışmalarında yöntem konusu üzerinde durulmuş, son olarak ise karma yöntemin iletişim çalışmalarında bilimsel bilginin elde edilmesinde kullanılma olanakları tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Söylem Analizi, İçerik Analizi, Söylem Analizi, Karma Yöntem, Karma Yöntem Desenleri

Possibilities of a Third Methodological Approach in Communication Studies: Mixed Method Research and Communication Studies

Öz

The method will be used in scientific studies is one of the basic elements in terms of validity and reliability of the study. The concept of method, which defines the systematic procedures and steps used to achieve the purpose in scientific research, is the basic criterion that determines whether a research is scientific or not. Therefore, after deciding which question to deal with in the research, determining which method will be used in the next stage is of vital importance in terms of designing the research. Basically, there are three research designs in social sciences: quantitative, qualitative and mixed. The increasing complexity of social reality necessitated the use of quantitative and qualitative methods together in certain research designs. From this point of view, it is seen that the mixed research design, in which both research methods are used, has emerged as a method used to explain the complex nature of social reality. The scientific methods used in communication studies, which are defined by their interdisciplinary nature in social sciences, are influenced by the research methodology of social sciences, but mostly qualitative studies based on text analysis or quantitative studies using questionnaires as a data collection tool. The main problematic of this study is how the media, as one of the most important institutions shaping social life in today's societies, can be examined with a mixed method in an increasingly complex social context. In this context, first of all, the basic features of the mixed method are explained in the article, then the method in media studies is emphasized, and finally the possibilities of using the mixed method in obtaining scientific knowledge in communication studies are discussed.

Anahtar Kelimeler

Critical Discourse Analysis, Discourse Analysis, Content Analysis, Mixed Methods, Mixed Methods Designs

Kaynakça

• Aydın-Çakır, A. ve Türkeş-Kılıç, S. (2021). Bilimsel çalışmalarda karma yöntem nasıl kullanılır? Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42(1). 1-15. https://doi.org/10.30794/pausbed.802568.
• Aziz, A. (2006). Dünyada ve Türkiye’de iletişim araştırmaları, Kültür ve İletişim, 9(1). 9-31.
• Balcı, A. (2020). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Berger, A.A. (2018). Medya çözümleme teknikleri. (N. Pembecioğlu, Çev. Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Brockman, J. (2015). Üçüncü kültür bilimsel devrimin ötesi. (Y. Türedi, Çev.). Alfa Yayınları.
• Burton, G. (2008). Görünenden fazlası medya analizlerine giriş. (N. Dinç, Çev.). Alan Yayıncılık.
• Creamer, E. G. (2020). Tamamen bütünleştirilmiş karma yöntem araştırmalarına giriş. (İ. Seçer, S. Ulaş, Çev.). Vizetek.
• Creswell, J. W. (2017a). Eğitim araştırmaları nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. Edam.
• Creswell, J. W. (2017b). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (S. B. Demir, Çev. Ed.). Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W. & Plano Clark. V. (2018). Karma yöntem araştırmaları tasarım ve yürütülmesi. (Y. Dede, S. B. Demir, Çev. Ed.). Anı Yayıncılık.
• Christensen, L.B., Johnson, R.B., Turner, A.T. (2020). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. (A. Aypay, Çev. Ed.). Anı Yayıncılık.
• Çelenk, S. (2008). İletişim Çalışmalarında Kırılmalar ve Uzlaşmalar. De Ki Yayınları.
• Çilingir, A. (2017). İletişim alanında içerik analizi yöntemi kullanılarak yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri üzerine bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 5 (1), 148-160. https://doi.org/10.17680/erciyesakademia.291891.
• DeCoster, J. & Lichtenstein, B. (2012). İletişim araştırmalarında nicel ve nitel yöntemleri bütünleştirme. Ö. Güllüoğlu (Ed.). İletişim bilimlerinde araştırma yöntemleri görsel metin çözümleme içinde (s.383-406). Ütopya Yayınevi.
• Değirmenci, K. (2011). Sosyal bilimlerde disiplinlerarasılılığı ve disipliner ayrımları yeniden düşünmek. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, İletişim Eğitimi Özel Sayısı, (15), 72-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akil/issue/48080/607904.
• Etike, Ş. (2018). İletişim çalışmaları ve yöntembilim: eleştirel bilgi üzerine bir tartışma. [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Greene, J. C., Caracelli, V. J. ve Graham, W. F. (1989). Toward a conceptual framework for mixed-method evaluation designs. Educational Evaluation and Policy Analysis, 11/3, 255–274.
• Hepkon, Z. (2006). İletişim bilimleri ve kültürel çalışmalar: bir disiplinin sınırları sorularımızın sınırlarını kapsayabilecek mi? İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5(9), 19-27.
• Johnson, R.B.& Onwuegbuzie, A. R. (2004). Mixed methods research: a research paradigm whose time has come author(s). Educational Researcher, Vol. 33, No. 7 (Oct., 2004), pp. 14-26 Published by: American Educational Research Association URL: http://www.jstor.org/stable/3700093.
• Johnson, R.B.& Christensen, L. (2014). Educational research, quantitative, qualitative and mixed research 5. edition. Sage.
• Koç, Ç. T. (2021). Radyo, televizyon ve sinema anabilim dalındaki doktora tezleri üzerine bir içerik analizi. OPUS International Journal of Society Researches, 17 (33), 674-700 . https://doi.org/10.26466/opus.832924.
• Kuhn, T. S. (1995). Bilimsel devrimlerin yapısı. (1995). (N. Kuyaş, Çev.). Alan Yayıncılık.
• Lang, K. (2005). İletişim Araştırmaları Kökenleri ve Gelişmesi. Erol Mutlu (Der.), Kitle iletişim kuramları içinde (s.27-42). Ütopya.
• Laughey, D. (2010). Medya çalışmaları teoriler ve yaklaşımlar. (A. Toprak, Çev.). Kalkedon.
• Lee, R. E. & Wallerstein, I. (2007). İki kültürü aşmak modern dünya sisteminde fen bilimleri ve beşerî bilimler ayrılığı. (A. Babacan, Çev.). Metis Yayınları.
• Lehrer, J. (2020). Proust bir sinirbilimciydi. (F. B. Aydar, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Onwuegbuzie, A.J.&Johnson, R.B. (2004). Mixed methods research: a research paradigm whose time has come. Educational Researcher, Vol 33, Issue 7, 14-26.
• Onwuegbuzie, A.J.&Johnson, R.B. (2006). The validity issue in mixed methods research. Research in the Schools Mid-South Educational Research Association, 13, 48-63.
• Marshall, G. (2003). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınbay, D. Kömürcü, Çev.) Bilim ve Sanat Yayınlan.
• Maxwell, J. A. (2018). Nitel araştırma tasarımı etkileşimli bir yaklaşım. (M. Çevikbaş, Çev. Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Modleski, T. (1998). Eğlence incelemeleri kitle kültürüne eleştirel yaklaşımlar. (N. Gürbilek, Çev.). Metis Yayınları.
• Neuman, W. L. (2006). Toplumsal araştırma yöntemleri nicel ve nitel yaklaşımlar I. (S. Özge, Çev.). Yayın Odası Yayıncılık.
• Posos Devrani, A. E. & Kesici, İ. (2020). Yeni medya araştırmalarında yöntemler ve araçlar ne kadar yeni? Türkiye’deki lisansüstü tezlere dair bir meta analiz çalışması. Selçuk İletişim, 13 (1), 273-293. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/52040/612535.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş nicel ve nitel yaklaşımlar. (D. Bayrak, H.B. Arslan, Z. Akyüz, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Teddlie, C. & Tashakkori, A. (2015). Karma yöntem araştırmalarının temelleri. (Y. Dede, S.B. Demir, Çev. Ed.). Anı Yayıncılık.
• Tekinalp, Ş.& Uzun, R. (2004). İletişim araştırmaları ve kuramları. Derin Yayınları.
• Tufan, F. (2019). Türkiye’de radyo alanında yazılan lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7 (1), 110-130. https://doi.org/10.19145/e-gifder.442946.
• Türkoğlu, N. (2004). İletişim bilimlerinden kültürel çalışmalara toplumsal iletişim tanımlar, kavramlar, tartışmalar. Babil Yayınları.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle iletişim kuramları. Dipnot Yayınları. Yıldırım, A & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.