The Iconology Of The Film "Melancholia" İn The Context Of The Relationship Between Cinema and Art

Yıl 2024, Sayı: 66, 69 - 89, 26.03.2024

Ferhat Kaçar

https://doi.org/10.47998/ikad.1331956

Öz

Melancholy, from philosophy to painting, from theater to literature and visual arts, has been explored in various disciplines and has later become a significant theme in the contemporary art of cinema. This study focuses on Lars von Trier's film "Melancholia," which incorporates themes associated with melancholic emotions such as sorrow, arrogance, genius, destruction, ecstasy, collapse, laughter, introversion, sin, creative intuition, illness, health, social isolation, narcissism, everyday life, modernity, tradition, and the iconography of art. Categorized within the science fiction genre, the film "Melancholia" departs from commercial mainstream cinema clichés with Lars von Trier's distinctive style in crafting the narrative. In the film, Trier assigns an intuitive oracle/genius role to the character Justine, connecting the concept of melancholy with ancient philosophical melancholy and making references to historical tradition and mythology. This article focuses on the iconological analysis of the dialectic of nature and culture in the film "Melancholia." The relationship between the paintings featured in the film and the music used is highlighted, drawing parallels with certain works in art history. To analyze these connections, the "iconology" method proposed by Erwin Panofsky is employed.

Anahtar Kelimeler

Melancholia, Iconology, Iconography, Ervin Panofsky, Art Cinema

Sinema ve Sanat İlişkisi Bağlamında “Melankoli” Filminin İkonolojisi

Öz

Melankoli, felsefeden resme, tiyatrodan edebiyata ve plastik sanatlara değin, çok farklı disiplinlerde serimlenmiş ve daha sonra çağdaş bir sanat olan sinemanın önemli teması haline gelmiştir. Bu çalışma Lars Von Trier’in Melankoli filminde geçen ve melankolik duygularla ilişkilendirilen; elemin, kibrin, dehanın, yıkımın, coşkunluğun, çöküntünün, gülüşün, inzivanın ve günahın, yaratıcı sezginin, hastalığın ve sağlığın, toplumdan tecrit edilmenin, narsisizmin ve gündelik yaşamın, modernliğin ve geleneğin, sanat ve sanatın ikonografisi üzerinedir. Bilim kurgu türü içerisinde değerlendirilen Melankoli filmi; Lars Von Trier kendisine ait bir üslup ile filmin anlatısını oluşturarak ticari popüler sinema klişelerinin dışına çıkmaktadır. Trier, Melankoli filminde Justine karakterine sezgisel bir kâhin/dahi payını vererek melankoli olgusunu, kadim felsefedeki melankoli ile ilişkilendirerek tarihsel geleneğe ve mitolojiye göndermede bulunur. Bu makale çalışmasında Melankoli filminde doğa ve kültür diyalektiğinin ikonolojik analizine odaklanmaktadır. Filmde yer verilen resimlerin ve kullanılan müziğin sanat tarihinde birtakım eserler ile ilişkisi ortaya konulmuş ve bunların arasındaki ilişkinin analizi için de Ervin Panofsky’nin “ikonoloji” yöntemine başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Melankoli, İkonoloji, İkonografi, Ervin Panofsky, Sanat Sineması

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen herhangi bir kurum ve kuruluş yoktur

Teşekkür

Makalelerimi okuyup benimle tartışan sevgili eşim Gülay Kaçar'a sonsuz teşekkür ederim.

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2018). Müzik yazıları: bir seçki. (Ş. Öztürk, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Adorno, T. W. & Horkheimer, M. (2010). Aydınlanmanın diyalektiği. (N. Ülner, E. Ö. Karadoğan, Çev.). Kabalcı Yayınları.
• Agamben, G. (2017). Çıplaklıklar. (S. Kılıç, Çev.). Alef Yayınevi.
• Agrippa, V. N (2017). Gizli felsefe ya da büyü felsefesi. (L. Özşar, Çev.). Biblos
• Akkaya, Ş. (2015). Mahremiyet, Melankoli ve İktidar Bağlamında Antoine D'Agata. Moment Dergi, 2(1), 315-337.
• Alptekin, Ö. (2018). 19. yy batı avrupa edebiyat ve resim sanatında melankoli olgusu. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Andrews, N. (2015). Sinema geleneğinin manyak put kırıcısı. İçinde, Jan Lumholdt (Ed.). Sinema tutkusu; Lars Von Trier. (ss. 99-102). Agora Kitaplığı.
• Aristoteles (2016). Problemata physica. (O. Özügül, Çev.). Islık Yayınları. Binkert, D. (1999). Melankoli kadındır. (İ. İgan, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bonnefoy. Y (2007). Aynada Melankoli (Sunuş). (M. E. Özcan, Çev.). Dost Kitabevi.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a aualitative research method. Qualitative Research Journal. 9/2, (27-40).
• Burton, R. (2016). Melankolinin anatomisi-1. (M. Tokmakçıoğlu, Çev.). Aylak Adam Yayınları.
• Çatı, K. & Cengiz, S. (2019). Politik pazarlama çerçevesinde siyasi partilerin seçim beyannamelerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1701- 1712.
• Dante, A. (2018). İlahi komedya: cehennem. (S. E. Kara, Çev.). Alfa Yayınları
• De Montaigne, M. (2007). Melankoli üzerine denemeler. Cogito, Melankoli, 51. 159- 162
• Duncum, P. (2017). Görsel yorumlama. Bedir Erişti, S. D. (Ed.). İçinde, Görsel Araştırma Yöntemleri Teori, Uygulama ve Örnek. (ss. 9-18). Pegem Akademi.
• Erdok, E. (2006). Melankolinin görsel anatomisi: 19. yy. avrupa resminin başyapıtlarında melankolinin temsili. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinen Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Green, J., Thorogood, N. (2018). Qualitative methods for health research. Sage Publication.
• Gombrich, E. H. (1997). Sanatın öyküsü. (E. Erduran, Ö. Erduran, Çev.). Remzi Kitabevi.
• Göle, M. (2007). Aşk melankolisi diye. Cogito, 51, 163-169.
• Han, B. C. (2017). Şeffaflık toplumu. Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2020). Eros’un ıstırabı. Metis Yayınları.
• Hjort, M. (2007). Lars von trier. yvonne tasker (Der.). İçinde, Elli Çağdaş Sinemacı. (ss. 414-424). Dost Kitabevi.
• İslamoğlu, A. H. & Alnıaçık, Ü. (2019). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Beta Yayınevi.
• Kaçar, F. & Uluç, M. (2022). Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunun sinema filmlerine yansıması: “aklım karıştı” film örneği. Kotan, S. (Ed.). İçinde, Kişilik Bozukluklarının Sinemada Temsili. (ss. 97-124). Eğitim Yayınları.
• Kaçar, F. (2023). From sacred ıcons to popular ıcons: the changıng structure of ıcons in popular cinema. D. Öcal, H. Çiftçi (Ed.). İçinde, (48-64), 10th International ‘Communıcatıon In New World’ Congress, 17-18 March 2023.
• Karadoğan, A. (2010). Sanat sineması: tartışmalar ve eğilimler. Karadoğan, A. (Ed.). İçinde, Sanat Sineması Üzerine Yaklaşımlar ve Tartışmalar. (ss.1-20). Deki Yayınları.
• Karbay, M. (2015). Dehâ ile yas arasında melankoli: antikiteden günümüze melankolinin muhtevaları, başkalaşımları ve politik işlevleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kesirli, A. (2010). Kadın ve melankoli:" carrie" filmi üzerinden bir inceleme. Yedi, (4), 85-92.
• Klibansky, R., Panofsky, E., & Saxl, F. (2019). Saturn and melancholy: studies in the history of natural philosophy, religion, and art. McGill-Queen's Press-MQUP.
• Oğraş, Ç. (2022). Picasso’nun mavi dönem resimlerinde melankoli kavramının yeri. Journal of Arts, 5(4), 213-221.
• Özdemir, F., & Binnaz, K. (2013). Giorgio de chirico resimlerinde mitoloji ve melankoli. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(6).
• Panofsky, E. (2012). İkonoloji araştırmaları: rönesans sanatında insancıl temalar. (O. Düz, Çev.). Pinhan.
• Platon (1997). İon. (İ. Bozkurt, Çev.). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Platon (2017). Devlet. (S. Eyüboğlu, M. A. Cimcoz, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Prigent, H., & Türkay, O. (2009). Melankoli: bunalımın başkalaşımları. Yapı Kredi Yayınları.
• Sarıoğlu, E. (2018). Heteronormatif olmayan bağlılıklar: jm coetzee özkurmacasında melankoli ve yakınlık. Fe Dergi, 10(1), 26-41.
• Sartre, J. P. (2009). Varlık ve hiçlik, (I. Turhan, Çev.), İthaki Yayınları.
• Sunal, G. (2016). Sanal gerçeklik ve dijital sinemanın olanakları. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 1(2), 294-309.
• Starobinski, J. (2007). Aynada Melankoli. (M. E. Özcan, Çev.). Dost Kitabevi.
• TDK (2023). https://sozluk.gov.tr/
• Teber, S. (2009). Melankoli. Say Yayınları.
• Traverso, E. (2018). Solun melankolisi: marksizm, tarih ve bellek. (E. Ersavcı, Çev.) İletişim Yayınları.
• Timuçin, A. (2004). Felsefe sözlüğü. Bulut Yayınları.
• Tükel, U., & Yüzgüller, S. (2019). Sözden imgeye batı sanatında ikonografi. Hayalperest Yayınevi.
• Türkcan, B. Çoşkun, N. (2017). Görsel kültür çalışmaları. Bedir Erişti, S. D. (Ed.). İçinde, Görsel Araştırma Yöntemleri Teori, Uygulama ve Örnek. (ss. 73-108). Pegem Akademi.
• Yates, F. A. (2007). Gizli felsefe ve melankoli: dürer ve agrippa. (K. Atakay, Çev.). Cogito, Melankoli, 51. 170-180
• Yüzgüller, S., & Altun, G. C. (2016). Satürn’ün çocukları: batı sanatında melancholia imgesi. navisalvia: dr. sina kabaağaç’ı anma toplantısı: Melankoli, 41-68.