Kanser Hastalarında Bir Semptom Konstipasyon: Literatür İncelemesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 139 - 144, 31.01.2022

Zeynep Pehlivan , Seçil Gülhan Güner , Nesrin Nural

Öz

Amaç: Bu literatür incelemesinin amacı, Türkiye’de yapılan hemşirelik alanındaki tezleri ve araştırma makalelerini inceleyerek, kanser hastalarında konstipasyon semptomunun prevalansını ve konstipasyona yönelik uygulanan girişimlerinin etkisini belirlemekti.

Gereç ve Yöntem: Yüksek Öğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi, Google Akademik Türkçe arama motoru ve Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Türk Tıp Dizini üzerinde 01.01.2010 ve 15.11.2020 tarihleri arasında; “kanser ve konstipasyon”, “kemoterapi ve semptom”, “kanser ve semptom” anahtar kelimeleri kullanılarak bir tarama yapıldı. Toplam 14 tez ve 13 araştırma makalesi tespit edildi. İçeriğinde konstipasyon semptomunu bulunduran, metnin tamamına erişilebilen, Türkçe yayınlanmış ve 18 yaş ve üzeri katılımcıları içeren beş tez ve dört araştırma makalesi bu literatür derlemesinde incelendi.

Bulgular: İncelenen çalışmalarda, kanser hastalarında konstipasyon prevalansı %19,5- 69 arasında belirlendi. Deneysel tipte yapılan tez çalışmalarının sonuçlarına göre kanser hastalarında semptom kontrolü ve önlemeye yönelik verilen eğitimlerin konstipasyon sıklığını (deney grubu %16,7-46,7; kontrol grubu %69,4-83,3) azalttığı saptandı.

Sonuç: Türkiye’de hemşirelik alanında yapılan çalışmaların çoğunda, konstipasyonu önlemeye yönelik verilen eğitimlerin konstipasyon sıklığını ve şiddetini azaltmada etkili olduğu saptandı.

Anahtar Kelimeler

hasta, konstipasyon, literatür, semptom

Constipation, a Symptom in Cancer Patients: A Literature Review

Öz

Objective: The aim of the present literature review was to determine the prevalence of the constipation symptom in cancer patients and the effect of interventions used for constipation by examining the theses and research articles which were conducted in the field of nursing in Turkey.

Material and Method: A search was performed between 01.01.2010 and 15.11.2020 dates, on Council of Higher Education National Thesis Center, Google Academic Turkish search engine, and National Academic Network and Information Center Turkish Medical Directory by using the keywords "cancer and constipation", "chemotherapy and symptom", "cancer and symptom". A total of 14 theses and 13 research articles were detected. Five theses and four research articles which included constipation symptom in its content, had accessible full texts, were published in Turkish, and included participants aged 18 years and older were investigated in the present literature review.

Results: In the investigated studies, the prevalence of constipation in cancer patients was determined between 19.5-69%. According to the results of the experimental thesis studies, it was determined that education for symptom control and prevention decreased the frequency of constipation (16.7-46.7% in the experimental group; 69.4-83.3% in the control group) in cancer patients.

Conclusion: In many of the studies that were conducted in the field of nursing in Turkey, educations for preventing constipation were detected effective in reducing the frequency and severity of constipation.

Anahtar Kelimeler

Cancer, constipation, literature, symptom

Kaynakça

• World Health Organization [Internet]. Cancer; 2020 [Accessed 02 June 2021]. Available from: https://gco.iarc.fr/today/online-analysis-multi-bars.
• Bahar A, Ovayolu Ö, Ovayolu N. Onkoloji hastalarında sık karşılaşılan semptomlar ve hemşirelik yönetimi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2019;6(1):42-58.
• Genç A, Oğuz S. Kanserli hastalarda progresif gevşeme egzersizlerinin kemoterapinin yan etkileri üzerine etkisi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Gelişim Dergisi. 2018;5:517-524.
• Çelik GHT. Onkoloji hemşireliğinde semptom yönetimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;5(4):93-100.
• Yeşilbalkan ÖU, Akyol AD, Çetinkaya Y, Altın T, Ünlü D. Kemoterapi tedavisi alan hastaların tedaviye bağlı yaşadıkları semptomlar ve yaşam kalitesine olan etkisinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2005;21(1):13-31.
• Korkmaz M. Kabızlık yakınması olan hastanın birinci basamakta yönetimi. Konuralp Tıp Dergisi. 2011;3(3):35-41.
• Sobrado CW, Corrêa Neto IJF, Pinto RA, Sobrado LF, Nahas SC, Cecconello I. Diagnosis and treatment of constipation: a clinical update based on the Rome IV criteria. Journal of Coloproctology. 2018;38(2):137-144.
• McMillan SC, Tofthagen C, Small B, Karver S, Craig D. Trajectory of medication-induced constipation. Oncology Nursing Forum. 2013;40(3):92-100.
• Ayık D, Can G. Palyatif bakım hastalarında konstipasyonun yönetimi ve akupresürün etkinliği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2020;7(2):141-148.
• Seven M, Akyüz A, Sever N, Dinçer Ş. Kanser tanısı alan hastaların yaşadığı fiziksel ve psikolojik semptomların belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2013;12(3):219-224.
• Johanson JF, Kralstein J. Chronic constipation: a survey of the patient perspective. Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 2007;25(5):599- 608.
• Centre for Reviews and Dissemination, Systematic reviews. York; 2009. Available from: https://www.york.ac.uk/media/crd/Systematic_ Reviews.pdf
• Yurtsever D. Kemoterapi uygulanan hastalarda konstipasyonu önlemeye yönelik verilen planlı eğitimin konstipasyon gelişimine etkisi [yüksek lisans tezi]. [Mersin]: Mersin Üniversitesi; 2017. 90.
• Acar GB. Adjuvan kemoterapi alan meme kanserli kadınlara Roy Adaptasyon Modeline göre verilen semptom yönetimi danışmanlığının fonksiyonel duruma etkisi [doktora tezi]. [Ankara]: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi; 2019. 206.
• Erdoğan GY. Kemoterapi alan kanser hastalarında semptomların değerlendirilmesi ve semptom yönetiminde eğitimin rolü [yüksek lisans tezi]. [Sivas]: Cumhuriyet Üniversitesi; 2019. 133.
• Üstündağ S. Kemoterapi alan kanser hastalarının semptom yönetiminde kullandıkları tamamlayıcı tedavi yaklaşımlarının yaşam kalitesine etkisi [yüksek lisans tezi]. [Ankara]: Ankara Üniversitesi; 2013. 128.
• Şahin AZ. Kemoterapi tedavisi alan hastalara verilen semptom kontrolü eğitimin öfke ve stresle baş etme düzeylerine etkisi [doktora tezi]. [Erzurum]: Atatürk Üniversitesi; 2012. 71.
• Hintistan S, Çilingir D, Nural N, Akkaş Gürsoy A. Hematolojik kanserli hastaların kemoterapiye bağlı yaşadıkları semptomlara yönelik uygulamaları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;1(3):153-164.
• Öztürk N, Kocabıyık BÇ, Arıkan F, Coşkun HŞ. Kanser hastalarında konstipasyon sıklığı ve gelişme riskinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2020;13(3):178-184.
• Akçay D, Gözüm S. Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi. Meme Sağlığı Dergisi. 2012;8(4):191-199.
• Süren M, Doğru S, Önder Y, Çeltek NY, Okan İ, Çıtıl R, et al. Son dönem kanser hastalarında semptom kümelerinin incelenmesi. Ağrı Dergisi. 2015;27(1):12-17.
• Mardas M, Madry R, Stelmach-Mardas M. Link between diet and chemotherapy related gastrointestinal side effects. Contemporary Oncology. 2017;21(2):162-167.
• Abramowitz L, Béziaud N, Labreze L, Giardina V, Caussé C, Chuberre B, et al. Prevalence and impact of constipation and bowel dysfunction induced by strong opioids: a cross-sectional survey of 520 patients with cancer pain: DYONISOS study. Journal of Medical Economics. 2013;16(12):1423-1433.
• Sullivan CW, Leutwyler H, Dunn LB, Cooper BA, Paul SM, Levine JD, et al. Stability of symptom clusters in patients with breast cancer receiving chemotherapy. Journal of Pain and Symptom Management. 2018;55(1):39-55.
• Kearney N, Miller M, Maguire R, Dolan S, MacDonald R, Mcleod J, et al. “WISECARE+: Results of a European study of a nursing intervention for the management of chemotherapy-related symptoms. European Journal Oncology Nursing. 2008;12(5):443-448.
• Wong ML, Paul SM, Cooper BA, DunnL B, Hammer MJ, Conley YP, et al. Predictors of the multidimensional symptom experience of lung cancer patients receiving chemotherapy. Supportive Care in Cancer. 2017;25(6):1931-1939.
• Abernethy AP, Wheeler JL, Zafar SY. Detailing of gastrointestinal symptoms in cancer patients with advanced disease: new methodologies, new insights, and a proposed approach, Current Opinion in Supportive and Palliative Care. 2009;3(1):41-49.
• Tsai JS, Wu CH, Chiu TY, Chen CY. Significance of symptom clustering in palliative care of advanced cancer patients. Journal of Pain and Symptom Management. 2010;39(4):655-662.
• Sánchez-Lara K, Ugalde-Morales E, Motola-Kuba D, Green D. Gastrointestinal symptoms and weight loss in cancer patients receiving chemotherapy. British Journal of Nutrition. 2013;109(5):894-897.
• Oosten AW, Oldenmenger WH, Mathijssen RH, van der Rijt CC. A systematic review of prospective studies reporting adverse events of commonly used opioids for cancer-related pain: a call for the use of standardized outcome measures. The Journal of Pain. 2015;16(10):935- 946.
• Sridhar T, Symonds RP. Principles of chemotherapy and radiotherapy. Obstetrics, Gynaecology & Reproductive Medicine. 2009;19(3):61-67.
• Dhingra L, Shuk E, Grossman B, Strada A, Wald E, Portenoy A, et al. Qualitative study to explore psychological distress and illness burden associated with opioid-induced constipation in cancer patients with advanced disease. Palliative Medicine. 2013;27(5):447-456.
• Aslan Ö, Vural H, Kömürcü Ş, Özet A. Kemoterapi alan kanser hastalarına verilen eğitimin kemoterapi semptomlarına etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006;10(1):15-28.
• Mollaoğlu M, Erdoğan G. Effect on symptom control of structured information given to patients receiving chemotherapy, European Journal of Oncology Nursing. 2014;18(1):78-84.
• Benor DE, Delbar V, Krulik T. Measuring impact of nursing intervention on cancer patients’s ability to control symptoms. Cancer Nursing. 1998;21(5):320-334.