Bir Kamu Hastanesinde Hemşirelere Yapılan Bilimsel Rol Modelliğin Alanda Akademik Sürecin Aktive Edilmesine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 471 - 479, 30.09.2022

Yeliz Doğan Merih , Ayşegül Alioğulları

Öz

Amaç: Bu araştırma, bir kamu hastanesinde hemşirelere yapılan bilimsel rol modelliğin alanda akademik sürecin aktive edilmesine etkisini belirlemek amacıyla eğitim öncesi-sonrası modelli yarı deneysel olarak dizayn edilmiştir.

Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini, İstanbul Anadolu yakasında hizmet veren bir kamu hastanesinde çalışan toplam 107 hemşire oluşturmuştur. Çalışmada, ilk yıl hemşirelerde bilimsel süreci aktive etmek için bilimsel komisyon kurulmuş, komisyona istekli hemşirelerin katılması sağlanmıştır. Eğitimler tamamlandıktan sonra ARGE hemşireliği sistemi ve komisyon içerisinde dört adet grup oluşturulmuş, Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü başkanlığında gruplar arasında bilimsel yarışmalar, araştırma sunumları, kongre katılımları vb. konularda yarışmalar yapılarak rekabet ortamı oluşturulmuş, sonuçlar doğrultusunda ödüller verilmiştir. 3 yıllık süreçte hemşirelikte bilimsel sürecin aktive edilmesi anlamında yıllara göre değişim sürekli takip edilmiştir. Uygulama öncesi ve uygulama sonunda hemşirelere araştırmacılar tarafından oluşturulmuş 37 soruluk anket formu uygulanarak sürece katılım durumları değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler, SPSS paket programı kapsamında, frekans dağılımı, t-test, varyans analizi ve ki-kare testi ile analiz edilmiştir.

Bulgular: Katılımcıların %96,2’si hemşirelikte araştırma bilgisinin gerekli olduğunu, %62,6’sı araştırmanın tüm süreçlerinde kendisini yeterli gördüğünü ve %95,3’ü araştırma yapma ve yayınlama konusunda alandaki bilimsel rol modelliğin çok önemli olduğunu ifade ettikleri belirlenmiştir. Çalışmada hemşirelerin uygulama öncesine (puan 19,32±3,78) göre sonrası (puan 24,60±2,48) puan ortalamalarında artış olduğu, aradaki farkın anlamlı olduğu (p<0,05) saptanmıştır.

Sonuç: Hastanede 3 yıllık süreçte Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü bünyesinde gerçekleştirilen bilimsel rol modellik sonrasında, sahada hemşirelikte akademik sürecin aktifleştirildiği, hemşirelerde ilk yıl %17 oranında olan bilimsel sürece katılım oranının 3. yıl sonunda yapılan iyileştirici çalışmalarla %60 oranına yükseltildiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilimsellik, Hemşirelik, Rol Model Olma

The Effect of Scientific Role Modeling Performed for Nurses in a Public Hospital on the Activation of the Academic Process in the Field

Öz

Objective: This study was performed as a semi-experimental model before and after the education in order to determine the effect of scientific role modeling performed for nurses in a public hospital on the activation of the academic process in the field.

Material and Method: The sample of the study consisted of a total of 107 nurses working at a public hospital on the Anatolian side of the city of Istanbul. For the study, a scientific commission was formed for nurses in the first year to activate the scientific process, and nurses who were willing were enabled to participate in the commission. After the trainings were complete, the RD nursing system was formed, as well as four groups within the commission, and a competitive environment was created by the Health Care Services Directorate through competitions in areas such as scientific quizzes, research presentations, congress participations, etc., and prizes were handed out. In the 3-year period, the change over the years in terms of activating the scientific process in nursing has been continuously followed. Before and at the end of the application, the nurses' participation in the process was evaluated by applying a 37-item questionnaire created by the researchers. The data obtained from the research were analyzed with frequency distribution, t-test, analysis of variance, and chi-square test in the SPSS package program.

Results: 96.2% of the participants stated that research knowledge was necessary in nursing, 62.6% stated that they saw themselves as sufficiently skilled for any process of research, and 95.3% stated that scientific role modeling was very important in research publication. In the study, it was determined that there was an increase in the mean score of the nurses before the application (score 19.32±3.78) compared to the post-application (score 24.60±2.48), and the difference was significant (p<0.05).

Conclusion: After a three-year process of scientific role modeling in hospitals by the Health Care Services Directorate, it was found that the academic process in the field of nursing was activated and the 17% first-year scientific process participation in nurses was raised to 60% by 3 years of improvement.

Anahtar Kelimeler

Scientific, Nursing, Role Modeling

Kaynakça

• Hindistan S, Çilingir D. Hemşirelik uygulamalarında güncel bir yaklaşım: Telefon kullanımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. [Internet]. 2012;9:30-5. [cited 2019 Jan 10]. Available from: http://www.kuhead.org/jvi.aspx?pdir=kuhead&plng=tur&un=KUHEAD-49469
• Şenyuva E. Hemşirelik eğitimi ve kanıta dayalı uygulamalar. FNJN Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. [Internet]. 2016;24:59-65. [cited 2019 Jan 18]. https://doi.org/10.17672/fnhd.88449
• Aydınlı A, Biçer S. Hemşirelik eğitiminde güncel yaklaşımlar. Sağlık Bilimleri Dergisi. [Internet]. 2019; 28(1): 38-42. [cited 2019 Des 10]. Available from: https://sagens.erciyes.edu.tr/dergi/2019-1/12_sevil.pdf
• Akça Ay F. Mesleki temel kavramlar. Akça Ay F, editör. Temel hemşirelik kavramlar, ilkeler, uygulamalar. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık;2010.s.47.
• Dikmen Y. Hemşirelerde profesyonel değerler ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. [Internet]. 2016; 25(5): 197-204. [cited 2020 Jan 14]. Available from:https://www.ttb.org.tr/sted/ images/files/ dergi/2016/5.pdf
• Karadağ G, Uçan Ö. Hemşirelik eğitimi ve kalite. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. [Internet]. 2006;1:42-51. [cited 2019 Jan 10] Available from: https://scholar.google.com.tr/citations?user=ric49r0AAAAJ&hl=tr
• Babadağ K, Kara M. Kanıta dayalı hemşirelik ve meslekleşme, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. [Internet]. 2004;7(2):112- 7. [cited 2019 Jan 15] Available from: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/29234
• Ann E, Barrett M. What is nursing science? Nurs Scı Q. [Internet]. 2002;15(1):51-60. [cited 2019 Jan 25] https://doi. org/10.1177/089431840201500109
• Karagözoğlu, Ş. Bilimsel bir disiplin olarak hemşirelik. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. [Internet]. 2005; 9(1): 6-14. [cited 2019 Jan 25] Available from: http://eskidergi.cumhuriyet. edu.tr/makale/1119.pdf
• Kaya A, Boz İ. The development of the professional values model in nursing. Nurs Ethics. [Internet]. 2017; 26(3):914-923. [cited 2019 Feb 11]. https://doi.org/10.1177/0969733017730685
• Fawcett J. Thoughts about nursing science and nursing sciencing on the event of the 25th anniversary of nursing science quarterly. Nurs Scı Q. [Internet]. 2012;25(1):111-3. [cited 2019 Jan 15] https://doi.org/10.1177/0894318411429072
• Nahcivan NO. Hemşirelik araştırmalarının uygulamada kullanımında adımlar ve stratejiler. I. Uluslararası & V. Ulusal Hemşirelik Eğitimi Kongresi Kitabı. İstanbul: Özlem Grafik Matbaacılık, 2003; 47-54.
• Halabi, JO, Hamdan Mansour A. Attitudes of Jordanian nursing students towards nursing research. Journal of Research in Nursing. [Internet]. 2010;17(4):363-373. [cited 2019 Apr 05] https://doi.org/10.1177/1744987110379782
• T.C. Resmi Gazete, Türkiye Sağlık Bakanlığı Hemşirelik Yönetmeliği, 8 Mart 2010, Sayı: 27515.
• Öztürk A, Kaya N, Ayık S, Uygur E, Cengiz A. Hemşirelik uygulamalarında araştırma sonuçlarının kullanımında engeller. FNJN Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. [Internet]. 2010;18: 144-55. [cited 2019 Jan 20] Available from: https:/docplayer.biz.tr/14993850- Hemsirelik-uygulamalarinda-arastirma-sonuclarinin-kullaniminda-engeller.html
• Ayhan Y, Kocaman G, Bektaş M. Kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutum ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. [Internet]. 2015;17(2-3):21- 35. [cited 2019 Jan 28]. Available from: http://hemarge.org.tr /ckfinder/ userfiles/files/2015/3%20(1).pdf
• Hutchinson AM, Johnston L. Bridging the divide: a survey of nurses' opinions regarding barriers to, and facilitators of, research utilization in the practice setting. J Clin Nurs. [Internet]. 2004;13:304-15. [cited 2019 Jan 28] https://doi.org/10.1046/j.1365-2702.2003.00865.x.
• Adamsen L, Larsen K, Bjerregaard L, Madsen JK. Danish research-active clinical nurses overcome barriers in research utilization. Scand J Caring Sci. [Internet]. 2003; 17: 57-65. [cited 2021 Feb 15]. https://doi. org/10.1046/j.1471-6712.2003.00124.x.
• Bryar RM, Closs SJ, Baum G, Cooke J, Griffiths J, Hostick T, et al. The yorkshire barriersp project: diagnostic analysis of barriers to research utilisation. Int J Nurs Stud. [Internet]. 2003; 40(1): 73-84. [cited 2019 Feb 15]. https://doi.org/10.1016/s0020-7489(02)00039-1
• Closs SJ, Baum G, Bryar RM, Griffiths J, Knight S. Barriers to research implementation in two yorkshire hospitals. Clin Eff Nurs. [Internet]. 2000;4:3-10. [cited 2019 Jan 15]. https://doi.org/10.1054/ cein.2000.0100
• McSherry R, Artley A, Holloran J. Research awareness: an important factor for evidence-based practice?. Worldviews Evid Based Nurs. [Internet]. 2006; 3(3): 103-115. [cited 2019 Apr 04]. https://doi. org/10.1111/j.1741-6787.2006.00059.x
• Micevski V, Sarkissian S, Byrne J, Smirnis J. Identification of barriers and facilitators to utilizing research in nursing practice. Worldviews Evid Based Nurs. [Internet]. 2004;1(4):229. [cited 2019 Apr 05]. https:// doi.org/10.1111/j.1524-475X.2004.04070.x
• Yava A, Çiçek H, Tosun N, Yanmış N, Koyuncu A, Güler A, ark. Kardiyoloji ve kalp damar cerrahisi hemşirelerinin araştırma sonuçlarını kullanmalarını etkileyen faktörler. Anatol J Clin Investig. [Internet]. 2008; 2(4): 160-166. [cited 2019 Apr 05]. Available from: https://www.researchgate.net/profile/Hatice_CICEK/publication/289832025_Factors_influencing_use_of_research_results_by_cardiology_and_cardiovascular_surgery_nurses/links/56c2c9af08aeedba0568033a/ Factors-influencing-use-of-research-results-by-cardiology-and-cardiovascular-surgery-nurses.pdf
• Platin N. Kanıta dayalı hemşirelik ülkemizde uygulanamaz neden? 1. Uluslararası ve 8. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Kongre Kitabı, 22 Ekim-2 Kasım 2000, Antalya, Türkiye; 2000.s.18.
• Daş Z, Akıncı F, Tezcan S. Türkiye'deki hakemli hemşirelik dergilerinde 1994-1999 yılları arasında yayınlanan makalelerinin bilimsel araştırma uygulama ve yazım kurallarına uygunluk açısından değerlendirilmesi. Hemşirelik Araştırma Dergisi. 2001;1: 21-5.
• Kocaman G, Seren S, Lash AA, Kurt S, Bengu N, Yurumezoglu HA. Barriers to research utilisation by staff nurses in a university hospital. J Clin Nurs. [Internet]. 2010; 19:1908-18. [cited 2019 Apr 10]. https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2009.03032.x
• Bero LA, Grili R, Grimshaw JM, Harvey E, Oxman AD, Thomson MA. Getting research findings into practice: Closing the gap between research and practice: an overview of systematic reviews of interventions to promote the implementation of research findings. BMJ. [Internet]. 1998;317:465-68. [cited 2019 Mar 05]. https://doi.org/10.1136/ bmj.317.7156.465
• Boström AM, Wallin L, Nordström G. Evidencebased practice and determinants of research use in elderly care in Sweden. J Eval Clin Pract. [Internet]. 2007;13:665-73. [cited 2019 Feb 06]. https://doi.org/10.1111/ j.1365-2753.2007.00807.x
• Arslan Yürümezoğlu H, Kocaman G. Hemşirelikte Araştırma Kullanımı ve Parıhs Kavramsal Çerçevesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. [Internet]. 2008;12(3):36-42. [cited 2019 Apr 05]. Available from: http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/2328.pdf
• Aştı, N. Bilgi, bilim ve hemşirelik üzerine dünden bugüne görüşler. FNJN Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. [Internet]. 2002;12(48):1– 8. [cited 2019 Mar 12]. Available from: https://fnjn.org/EN/bilgi-bilim-ve-hemsirelik-uzerine-dunden-bugune-gorusler-131077
• Mackey, A. ve Bassendowski, S. The history of evidence-based practice in nursing education and practice. J Prof Nurs. [Internet]. 2017;33(1):51- 55. [cited 2019 Mar 12]. https://doi.org/10.1016/j.profnurs.2016.05.009
• Kocaman G. Hemşirelikte kanıta dayalı uygulama. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. [Internet]. 2003;2:61-69. [cited 2019 Feb 13]. Available from: http://hemarge.org.tr/ckfinder/userfiles/ files/2003/2003-vol5-sayi2-84.pdf
• Kara M, Babadağ K. Kanıta Dayalı Hemşirelik. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. [Internet]. 2003;6(3):96-104. [cited 2019 Mar 06]. Available from: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/29211 Ayhan Y, Seren İntepeler Ş. Yakın işbirliğine dayalı ileri araştırma ve klinik uygulama modeli: Kanıta dayalı düşme önleme stratejilerinin kullanımı. DEUHFED. [Internet]. 2015;8(3):195-202. [cited 2019 Apr 08]. Available from: http://www.deuhyoedergi.org/index.php/DEUHYOED/ article/ view / 161/300
• Mattila LR, Eriksson E. Nursing students learning to utilize nursing research in clinical practice. Nurse Educ Today, [Internet]. 2007;27:568-76. [cited 2019 Apr 08]. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2006.08.018
• Mehrdad N, Salsali M, Kazemnejad A. The spectrum of barriers to and facilitators of research utilization in Iranian nursing. J Clin Nurs. [Internet]. 2008;17:2194-202. [cited 2019 Feb 04]. https://doi.org/10.1111/j.1365- 2702.2007.02040.x.
• Yılmaz M. Gürler H. Hemşirelerin kanıta dayalı uygulamaya ilişkin Görüşleri. FNJN Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. [Internet]. 2017;25(1):1-12. [cited 2019 Mar 04]. https://doi.org/ 10.17672/ fnhd.12049
• Dugan, JE. Keeping you in the know: The effect of an online nursing journal club on evidence-based knowledge among rural registered nurses. Comput Inform Nurs. [Internet]. 2019;37(4):190-95. [cited 2019 Dec 12]. https://doi.org/10.1097/CIN.0000000000000507
• Thiel L, Ghosh Y. Determining registered nurses' readiness for evidence‐based practice. Worldviews Evid Based Nurs. [Internet]. 2008;5(4):182-92. [cited 2019 Apr 04]. https://doi.org/10.1111/j.1741- 6787.2008.00137.x
• Retsas A. Barriers to using research evidence in nursing practice. J Adv Nurs. [Internet]. 2000; 31(3):599-606. [cited 2019 Mar 08]. https:// doi.org/10.1046/j.1365-2648.2000.01315.x
• Özsoy AS, Ardahan M. Hemşirelerin uygulamalarında kullandıkları bilgi kaynaklarının incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. [Internet]. 2006; 22(2):89-101. [cited 2019 Mar 04]. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/egehemsire/ issue/49609/635797
• Erdoğan V, Kocaman G. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devlet hastanelerinde çalışan hemşirelerin araş¬tırma kullanım engelleri. FNJN Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2011;19(1):29-36. [cited 2019 May 04]. Available from: https://arastirmax.com/tr/publication/ istanbul-universitesi-florence-nightingale-hemsirelik-dergisi/19/1/ kuzey-kibris-turk-cumhuriyeti-devlet-hastaneleri-nde-calisan-hemsirelerin-arastirma-kullanim
• Wallis L. Barriers to implementing evidence-based practice remain high for US nurses. Am J Nurs. [Internet]. 2012;112:15. [cited 2019 Jan 12]. https://doi.org/10.1097/01.NAJ.0000423491.98489.70
• Daştan B, Hintistan S. Dahiliye Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Kanıta Dayalı Hemşireliğe Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi: Kırsal Bölge Örneği. Ordu University J Nurs Stud. [Internet]. 2018;1(1):1-9. [cited 2019 Apr 07]. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ ouhcd/issue/41738/462463
• Wang LP, Jiang XL, Wang L, Wang GR, Bai YJ. Barriers to and facilitators of research utilization: A survey of registered nurses in China. PLoS One. [Internet]. 2013;8(11): e81908. [cited 2019 Jan 18]. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0081908
• Kaya A, Karataş N, İşler Dalgıç A. Profesyonellik çerçevesinde hemşirelik bilimi: genel bir bakış. 2nd International Health Sciences and Life Congress Full Text Book-1, 24-27 April, Burdur 2019.
• Yılmaz M. Hemşirelik bakım hizmetinin kalitesini geliştirme yolu olarak kanıta dayalı uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. [Internet]. 2005; 9: 41-8. [cited 2019 Apr 12]. Available from: http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/1123.pdf
• Aksayan S, Bahar Z, Bayık A, Emiroğlu ON, Erefe İ, Görak G. ve ark. Hemşirelikte araştırma ilke süreç ve yöntemleri. In: Erefe İ, editor. 3. Baskı. Odak Ofset: İstanbul; 2004.
• Hart P, Eaton L, Buckner M, Morrow NB, Barrett TD, Fraser DD, et al. Effectiveness of a computer-based educational program on nurses’ knowledge, attitude and skill level related to evidence-based practice. Worldviews Evid Based Nurs. [Internet]. 2008;5(2):75–84. [cited 2019 Apr 22]. https://doi.org/ 10.1111/j.1741-6787.2008.00123.x.
• Warkentin KD, Popik K, Usick R, Farley T. Fostering enthusiasm for research: Insights of undergraduate nursing students. J Nurs Educ Pract. [Internet]. 2014;4(5):23-28. [cited 2019 Apr 18]. https://doi.org/10.5430/jnep.v4n5p23
• Boström AM, Rudman A, Ehrenberg A, Gustavsson PJ. Wallin L. Factors associated with evidence-based practice among registered nurses in Sweden: A national cross-sectional study. BMC Health Serv Res. [Internet]. 2013;4(13):165. [cited 2019 Apr 22]. https://doi. org/10.1186/1472-6963-13-165, 13, 1
• Squires J, Estabrooks CA, Gustavsson P, Wallin L. Individual determinants of research utilization by nurses: a systematic review update. Implement Sci. [Internet]. 2011;6(1):1-20. [cited 2019 Mar 12]. https://doi.org/10.1186/1748-5908-6-1
• Lisa Merry, Anita J Gagnon, Julia Thomas. The Research Program Coordinator: An Example of Effective Managemen. J Prof Nurs. [Internet]. 2010;26(4):221-231. [cited 2019 Jun 17]. https://doi. org/10.1016/j.profnurs.2009.12.002
• Graneheim UH, Lundman B. Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness. Nurse Educ Today. [Internet]. 2004;24:105–112. [cited 2019 Mar 20]. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2003.10.001
• Thiel L, Ko A, Turner J. Home healthcare nurses' attitudes, confidence, and engagement in evidence-based practice. Home Healthc Now. [Internet]. 2019;37(2):79–87. [cited 2019 Des 14]. https:// doi.org/10.1097/NHH.0000000000000723
• Melnyk BM. Achieving a high-reliability organization through implementation of the ARCC model for systemwide sustainability of evidence-based practice. Nurs Adm Q. V. [Internet]. 2012;36(2): 127-35. [cited 2019 Mar 08]. https://doi.org/10.1097/NAQ.0b013e318249fb6a
• Fink R, Thompson CJ, Bonnes D. Overcoming barriers and promoting the use of research in practice. JONA. [Internet]. 2005;35(3): 121-29. [cited 2019 Mar 18]. https://doi.org/10.1097/00005110-200503000- 00005
• McCleary L, Brown GT. Association between nurses' education about research and their research use. Nurse Educ Today. [Internet]. 2003; 23: 556-65. [cited 2019 Apr 22]. https://doi.org/10.1016/s0260- 6917(03)00084-4
• Parahoo K. Barriers to and facilitators of research utilization among nurses in Northern Ireland. J Adv Nurs. [Internet]. 2000; 31: 89-98. [cited 2019 Mar 11]. https://doi.org/ 10.1046/j.1365-2648.2000.01256.x
• Yılmaz D, Düzgün F, Dikmen Y. Hemşirelerin kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumlarının incelenmesi. ACU Sağlık Bil Derg. ACU Sağlık Bil Derg. [Internet]. 2019; 10(4):713-719. [cited 2019 Nov 18]. https://doi. org/10.31067/0.2018.91
• Breimaier HE, Halfens RJG, Lohrmann C. Nurses’ wishes, knowledge, attitudes and perceived barriers on implementing research findings into practice among graduate nurses in Austria. J Clin Nurs. [Internet]. 2011; 20(11-12);1744-56. [cited 2019 Mar 12]. https://doi.org/10.1111/ j.1365-2702.2010.03491.x