Examination of the Relationship Between Individuals Fear of COVID-19 and E-Health Literacy

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 449 - 459, 21.06.2023

Seval Ağaçdiken , Neslihan Duman Kırmacı

Öz

Objective: The aim of this study is to examine the relationship between individuals' fear of COVID-19 and E-Health literacy.
Material and Method: The research is a quantitative study in descriptive and correlational design. The research was conducted online between 17.02.2021 and 17.07.2021 via Google form. The sample size was 415 individuals who met the criteria for inclusion in the study. Personal Description Form, Coronavirus (COVID-19) Fear Scale, E-Health Literacy Scale were used as data collection tools. Data were analyzed with SPSS 23 program. The conformity of the data to the normal distribution was determined by Kolmogorov-Smirnov. Analysis results are presented as mean±standard deviation and median (minimum-maximum) for quantitative data, and frequency (percent) for categorical data. The significance level was taken as p<0.50.
Results: The mean age of the individuals in the study was 28.02±10.15. 77.8% of the participants are women, 67.2% university graduates, and 33.2% use the internet as a source of information about COVID-19. In the study, it was determined that the individuals' E-Health Literacy Scale total score average was 29.44±7.16 and high, and the COVID-19 Fear Scale total score was 17.84±6.91 and moderate. There is a negative linear relationship between the E-Health Literacy Scale and the COVID-19 Fear Scale’s total score means.
Conclusion: In the study, it was determined that the characteristics of the individuals who will follow the pandemic process affect the level of E-Health literacy and COVID-19 fear. However, in this study, no significant relationship was found between the level of E-Health literacy and the level of fear of COVID-19, which is thought to result from population-specific differences in the variables

Anahtar Kelimeler

COVID-19, COVID-19 fear, E-Health literacy, internet usage, pandemic.

Bireylerin COVID-19’a Yönelik Yaşadığı Korku ile E-Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki ilişkinin İncelenmesi

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, bireylerin COVID-19’a yönelik yaşadığı korku ile E-Sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkinin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Araştırma tanımlayıcı ve ilişki arayıcı desende nicel bir çalışmadır. Araştırma, 17.02.2021-17.07.2021 tarihleri arasında Google form aracılığıyla çevrimiçi olarak yürütülmüştür. Araştırmaya dahil edilme kriterlerini sağlayan 415 birey örneklem sayısını oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak Kişisel Tanıtım Formu, Koronavirüs (COVID-19) Korkusu Ölçeği, E-Sağlık Okuryazarlık Ölçeği kullanılmıştır. Veriler SPSS 23 programı ile analiz edilmiştir. Verilerin normal dağılıma uygunluğu Kolmogorov-Smirnov ile belirlenmiştir. Analiz sonuçları nicel veriler için ortalama±standart sapma ve ortanca (minimum-maksimum) şeklinde, kategorik veriler için frekans (yüzde) olarak sunulmuştur. Anlamlılık düzeyi p<0.50 olarak alınmıştır.
Bulgular: Araştırmada bireylerin yaş ortalaması 28.02±10.15’tir. Katılımcıların %77.8’i kadın, %67.2’si üniversite mezunu, %33.2’si ise COVID-19 ‘a yönelik bilgiye ulaşma kaynağı olarak internet kullanmaktadır. Çalışmada bireylerin E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği toplam puan ortalaması 29,44±7,16 ve yüksek düzeyde, COVID-19 Korkusu Ölçeği toplam puan ortalaması 17,84±6,91 ve orta düzeyde olduğu saptanmıştır. E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği toplam puan ortalaması ile COVID-19 Korkusu Ölçeği toplam puan ortalaması arasında negatif doğrusal bir ilişki vardır.
Sonuç: Araştırma da yer alan bireylerin pandemi sürecini takip etmelerine yönelik özelliklerinin sağlık okuryazarlık ve COVID-19 korku düzeyini etkilediği belirlenmiştir. Ancak bu çalışmada E-Sağlık okuryazarlık düzeyi ile COVID-19 korkusu düzeyi arasında anlamlı bir ilişki belirlenmemiş, bu durumun ise değişkenlerin popülasyona özgü farklılık göstermesinden kaynaklığında düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, COVID-19 korkusu, E-Sağlık okuryazarlığı, internet kullanımı, pandemi.

Kaynakça

• Aydın B, Doğan M. Yeni Koronavirüs (COVID-19) Pandemisinin Turistik Tüketici Davranışları ve Türkiye Turizmi Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi. 2020;6(1):93-115.
• Atik Şahin M, Yapar D. 21. Yüzyıl Salgınları. 2021;2(2): 127-135.DOI: 10.54247/SOYD.2021.34
• Memiş Doğan M, Düzel B. COVID-19 özelinde korku-kaygı düzeyleri. Turkish Studies. 2020:15(4).739-752. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44678.
• Ergün S, Kızıl Sürücüler H, Işık R. Ergenlerde E-Sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları: Balıkesir örneği. JAREN 2019;5(3):194-203. DOI:10.5222/jaren.2019.65002
• Schulz PJ, Fitzpatrick MA, Hess A, Sudbury-Riley L, Hartung U. Effects of E-Health literacy on general practitioner consultations: a mediation analysis. Journal Of Medıcal Internet Research. 2017;19(5):166.
• Bundorf MK. Wagner TH. Singer SJ. Baker LC. “Who Searches the Internet for HealthInformation?”. HSR:Health Services Research. 2006;41(3):819-836.
• Yüksel O. ve Deniz S, Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. 2nd International Conference on Data Science and Applications (ICONDATA’19) 2019:107-111
• Benigeri M, Pluye P, “Shortcomings of Health Information on the Internet”. Health Promotion International. 2003;18(4):381-386.
• Ahorsu DK, Lin CY, Imani V, Saffari M, Griffiths MD, Pakpour AH. The Fear of COVID-19 Scale: Development and initial validation. International Journal of Mental Health and Addiction 2020. DOI: 10.1007/s11469-020-00270-8
• Bakioğlu F, Korkmaz O, Ercan H. Fear of COVID-19 and positivity: Mediating role of intolerance of uncertainty, depression, anxiety, and stress. International Journal of Mental Health and Addiction, 2020;1-14. https://dx.doi.org/10.1007%2Fs11469-020-00331-y
• Norman CD, Skinner HA. eHealth literacy: essential skills for consumer health in a networked world. Journal of Medical Internet Research, 2006;8(4): e27
• Tamer GZ, Norman ve Skinner’in E-Sağlık okuryazarliği ölçeğinin kültürel uyarlaması için geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 2017;(52):131.
• Saygın E, Tolon M, Doğan B, Atalay KD. COVID – 19 Pandemi Döneminde E-Sağlık Okuryazarlığının İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 2021;56(3):1559- 1575.
• Türkmen N. Sağlık Alanında Okuyan Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin COVID-19 Korkusu Üzerine Etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. [Erzurum]. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021, 37-40p.
• Kalafatoğlu MR, Yam FC. Bireylerin COVID-19 korkularının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Humanistic Perspective 2021;3(2):306-323. https://doi.org/10.47793/hp.942883
• Özkan S. Sağlık Okuryazarlığı: COVID-19 Pandemisinde Her Zamankinden Daha Önemli. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Dergisi 2020;1(2):84-86. DOI: 10.54247/SOYD.2020.9
• 2020 Yılının Arama Trendleri. https://trends.google.com/trends/yis/2020/TR/ (Erişim Tarihi 09.02.2022)
• 2021 Yılının Arama Trendleri https://trends.google.com/trends/yis/2021/TR/ (Erişim Tarihi:09.02.2022).
• Holt AK, Overgaard D, Engel VL, Kayser L. Health literacy, digital literacy and eHealth literacy in Danish nursing students at entry and graduate level: A cross sectional study. BMC Nursing 2020; 19:22. https://doi.org/10.1186/s12912-020-00418-w
• Uyar G. Emziren Annelerin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Bebek Beslenmesi Tutumuna Etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. [İstanbul] İstanbul Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020.27p.
• Değerli H, Tüfekçi N. Toplumun sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 2018;6(15):467-488.
• Güven A. Sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörler ve sağlık okuryazarlığı ile hasta güvenliği ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi], [Ankara] Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016. 79-82p.
• Çimen Z, Bayık Temel A. Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi, Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2017;33(3):105-125.
• Limon S. Hastanelerdeki Tıbbi Dokümanların Geleneksel Ortamdan Elektronik Ortama Dönüşümü, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi (SOSGÜZ) 2019;1(1)1:30-39
• Vozikis A, Drivas K, Milioris K. Health literacy among university students in Greece: determinants and association with self-perceived health, health behaviours and health risks. Archives of Public Health 2014;72(1):15.
• Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2021 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437 (Erişim Tarihi 05.02.2022).
• Göçer Ş, Balcı E, Öcal NÜ. An evaluation of E-Health literacy in university students: the example of yozgat bozok university. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2021;12(3):579-584.
• Özden S. Çorum İl Merkezinde Lise Son Sınıf Öğrencilerinde E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve Seçilmiş Sağlık Davranışları. [Yüksek Lisans Tezi], [Çorum] Hitit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021.38-39p.
• Şengül H, Çınar F, Çapar H, Bulut A, Çakmak C. Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin E-Sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve internet kullanımına yönelik tutumları: Bir Vakıf Üniversitesi örneği: Journal of Social and Humanities Sciences Research. 2017;4(5):1277-87
• Mıdık Ö, Aker S. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Pandemi Sürecinde E-Sağlık Okur Yazarlık Düzeyleri ve Sağlık Bilgisi Arama Davranışları. 021;30(4):245-251. DOI: 10.17942/sted.730259
• Ekiz T, Ilıman E, Dönmez E. Bireylerin sağlık anksiyetesi düzeyleri ile COVID 19 salgını kontrol algısının karşılaştırılması. Usaysad Dergisi, 2020;6(1):139-154.
• Özdin, S. ve Bayrak Özdin, Ş. Levels and predictors of anxiety, depression and health anxiety during COVID-19 pandemic in Turkish society: The importance of gender. International Journal of Social Psychiatry, 2020;66(5):504-511. https://doi.org/10.1177/0020764020927051
• Rahman S. Tıp fakültesi öğrencilerinin COVID -19 fobi durumlarının değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi 2021;35(1):68-73.
• Aydın OA, Orhan S, Gümüş M, Kaya N, Mahanoğlu E. COVID -19’un Nedenleri Algısı İle COVID -19 Korkusu Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. International Journal On Social Sciences 2021;6(3):9-25. DOI:10.46291/Al-Farabi.060302
• Duman N. Üniversite öğrencilerinde COVID-19 korkusu ve belirsizliğe tahammülsüzlük. The Journal of Social Science, 2020;4(8):426-437. https://doi.org/10.30520/tjsosci.748404
• Huang, Y, Zhao N. Generalized anxiety disorder, depressive symptoms and sleep quality during COVID-19 outbreak in China: A web based cross-sectional survey. Psychiatry Research 2020; 288:112954. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112954
• Paksoy HM. COVID-19 Pandemisi ile Oluşan Korku ve Davranışlara İnancın Etkisi Üzerine Bir Araştırma: Türkiye Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2020;10(2);135-155.
• Gencer N. Pandemi sürecinde bireylerin koronavirüs (COVID -19) korkusu: Çorum örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2020:2(4);1153-1173.
• Arısoy A, Çay. Yaşlı bireylerde Koronavirüs (COVID -19) korkusu: Yetişkin bireylerle karşılaştırmalı bir çalışma. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 2021;17:82-97. DOI: https://doi.org/10.46218/tshd.881006
• Çölgeçen Y, Çölgeçen H. COVID-19 pandemisine bağlı yaşanan kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği, Turkish Studies, 2020;15(4):261-275. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44399
• Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, Ho RC. Çin'deki Genel Nüfus Arasında 2019 Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) Salgının İlk Aşamasında Ani Psikolojik Tepkiler ve İlişkili Faktörler. Int J Environ Res Halk Sağlığı. 2020 Mart 6;17(5):1729. doi: 10.3390/ijerph17051729. PMID: 32155789; PMCID: PMC7084952.
• Arpacıoğlu S, Baltalı Z, Ünübol B. COVID-19 Pandemisinde Sağlık Çalışanlarında Tükenmişlik, COVID-19 Korkusu, Depresyon, Mesleki Doyum Düzeyleri ve ilişkili Faktörler. Cukurova Medical Journal, 2021;46(1):88–100.
• Altundağ Y. Erken Dönem COVID-19 Pandemisinde COVID-19 Korkusu Ve Psikolojik Dayanıklılık. Ekev Akademi Dergisi 2021:25(85);499-516.
• Babvey P, Capela F, Cappa C, Lipizzi C, Petrowski N, Ramirez-Marquez J. (2020). Using social media data for assessing children’s exposure to violence during the COVID-19 pandemic. Child Abuse & Neglect 2021;116(2):104747.
• Bridgman A, Merkley E, Loewen PJ, Owen T, Ruths D, Teichmann L, Zhilin O. The causes and consequences of COVID-19 misperceptions: Understanding the role of news and social media. Harvard Kennedy School Misinformation Review, 2020;1(Special Issue on COVID-19 and Misinformation)1-18. DOI: https://doi.org/10.37016/mr-2020-028
• Gao J, Zheng P, Jia Y, Chen H, Mao Y, Chen S, Dai J. Mental health problems and social media exposure during COVID-19 outbreak. PloS One, 2020:15(4); e0231924. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0231924.
• Jungmann SM, Brand S, Kolb J, Witthöft M. Do Dr. Google and health apps have (comparable) side effects? An experimental study. Clinical Psychological Science, 2020:8(2);306– 317. https://doi.org/10.1177/2167702619894904.
• Gül E, ve Aslan Doğan B, COVID-19 Salgını Karşısında Sağlık Okuryazarlığının Katkısı ve Önemi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2022; 7(2): 423-426.