BANKACILIK SEKTÖRÜNDE PSİKOLOJİK YILDIRMANIN ÇALIŞANLARIN İŞ VE YAŞAM TATMİNİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 11, 34 - 52, 29.02.2020

Esma Yılmaz Erhan Kılınç

https://doi.org/10.25204/iktisad.649630

Cited By: 6

Öz

Örgütlerde psikolojik yıldırma, son zamanlarda sıklıkla görülen ve araştırmacıların ilgisini çeken bir olgudur. Bu çalışmanın amacı, psikolojik yıldırma davranışının çalışanların iş tatmini ve yaşam tatmini üzerindeki etkisini incelemektir. Bu kapsamda, Konya ilinde faaliyet göstermekte olan özel bir banka çalışanlarına anket uygulanmıştır. Anket formu, kişisel bilgi formu, psikolojik yıldırma ölçeği, iş tatmin ölçeği ve yaşam tatmini ölçeği olmak dört bölüm ve toplam 54 sorudan oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre banka çalışanlarının işyerinde psikolojik yıldırmaya ilişkin görüşlerinin ortalamasının (min:1, max:5) 1,78 ± 0,79; iş tatminine ilişkin görüşlerinin ortalaması (min:1, max:5) 3,56 ± 0,71 ve yaşam tatminine ilişkin görüşlerinin ortalaması (min:1, max:5) 3,37 ± 0,86 olarak saptanmıştır. Araştırma sonucuna göre personelin maruz kaldığı psikolojik yıldırma ile iş ve yaşam tatmini arasında negatif yönlü zayıf bir ilişki saptanmıştır (p<0,01). Ayrıca, psikolojik yıldırmanın iş tatminin %17’lik kısmını, yaşam tatminin %11,4’lük kısmını açıkladığı görülmüştür. Örgütlerde psikolojik yıldırmanın önlenmesi için, mobbingin doğru ve zamanında tanımlanması, kurumsal bazda politikalar belirlenmesi, çalışanlara ve yöneticilere bu konuda eğitimler verilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Yıldırma, İş Tatmini, Yaşam Tatmini

INVESTIGATION OF THE EFFECT OF MOBBING ON THE JOB AND LIFE SATISFACTION OF EMPLOYEES IN THE BANKING SECTOR

Öz

Psychological intimidation (Mobbing) is a phenomenon that has been frequently seen in recent years and has attracted the attention of researchers. The aim of this study is to investigate the effect of mobbing on employee satisfaction and life satisfaction. In this context, a questionnaire was applied to the employees of a private bank operating in Konya. The questionnaire consists of four sections and a total of 54 questions; personal information form, mobbing scale, job satisfaction scale and life satisfaction scale. According to the results of the study, the average of the bank employees' opinions about psychological intimidation in the workplace was (min: 1, max: 5) 1.78 ± 0.79; the average of the opinions about job satisfaction was (min: 1, max: 5) 3.56 ± 0.71 and the average of the opinions about life satisfaction was (min: 1, max: 5) 3.37 ± 0.86. According to the results of the study, a negative correlation was found between mobbing and the satisfaction of work and life (p <0.01). In addition, it was seen that mobbing explained the part of job satisfaction and life satisfaction. In order to prevent mobbing in organizations, it is necessary to define mobbing correctly and timely, to establish policies on an institutional basis, and to train employees and managers on this issue.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Job Satisfaction, Life Satifaction

Kaynakça

• Akgeyik, T., Güngör M., Uşen Ş. & Omay U. (2009). İşyerinde Psikolojik Taciz Olgusu: Niteliği, Yaygınlığı ve Mücadele Stratejisi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (56), 90-150.
• Akkar, A. (2010). Meslek Liseleri Yönetici Ve Öğretmenlerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Alparslan, M. & Tunç, H. (2009). Mobbing Olgusu ve Mobbing Davranışında Duygusal Zekâ Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, (1), 146-159.
• Aras, A. (2012). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Müzik Öğretmenlerinin Mobbing (Yıldırma) Yaşama Düzeyleri, Örgütsel Bağlılık ve İş Doyumları Arasındaki İlişkiler. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Atman, Ü. (2012). İşyerinde Psikolojik Terör: Mobbing. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, (3), 157-174.
• Bozbel, S. & Palaz, S. (2007). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Hukuki Sonuçları. TİSK Akademi, 2007/ 1.
• Cemaloğlu, N. & Ertürk A. (2007). Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemlerinin Cinsiyet Yönünden İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 345-362.
• Curio, E., Ernst, U. & Vieth, W. (1978). Cultural Transmission of Enemy Recognition: One Function of Mobbing. Science, 202(4370), 899-901.
• Çelenk, İ. (2015). Örgütlerde Duygusal Zekâ Ve Psikolojik Yıldırma: Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Çiçeklioğlu, H. (2016). Mobbing ve Fiziksel Şiddetin Çalışanlar Üzerine Etkileri: Sağlık Kurumlarında Bir Alan Araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Çivilidağ, A. (2016). Okul Psikolojik Danışmanlarının Psikolojik Taciz ve Yaşam Doyumu Düzeylerinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 129-144.
• Çobanoğlu Ş. (2005). Mobbing İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri (1. Basım). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Davenport N., Schwartz RD. & Elliot GP. (2003). Mobbing İş Yerinde Duygusal Taciz (1. Basım), (Çev: Osman Cem Önertoy). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Doğru, M. (2015). Psikolojik Yıldırma ve Örgütsel Adaletsizliğin Çalışanların Stres ve Performansına Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Dündar, G. & Acar, A. (2008). İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı İle Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 111-120.
• Eğer, K. (2017). İş Hayatında Uygulanan Mobbing’in Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Uygulama Çalışması Türk Bilişim Sektörü. İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, İstanbul
• Eğinli, A.T. (2009). Çalışanlarda İş Doyumu: Kamu ve Özel Sektör Çalışanlarının İş Doyumuna Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 35-52
• Erdemir, S. (2013). İlköğretim Öğretmenlerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri İle Yaşadıkları Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Ergenekon, S. (2006). İşyerinde Duygusal Taciz (Mobbing). Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 19, 51-64.
• Gary Namie (2000). Research from The Workplace Bullying & Trauma Institute. U.S. Hostile Workplace Survey, URL: https://www.workplacebullying.org/multi/pdf/N-N-2000.pdf. Erişim tarihi: 14.02.2020.
• Genç, N. & Pamukoğlu E. (2006). Psikolojik İşyeri Terörü: Dr. Siyami Ersek Göğüs ve Kalp Damar Cerrahisi Eğitim Ve Araştırma Hastanesi’nde Bir Uygulama. 14.Ulusal Yönetim Ve Organizasyon Kongresi Bildirisi, 25-27 Mayıs, Atatürk Üniversitesi İİBF, Erzurum.
• Gödelek, E. (1988). Üç Farklı İş Kolunun (Tekstil, Boya, Çimento) Psikososyal Stres Faktörleri Yönünden Karşılaştırılması (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara).
• Gökçe, T.A. (2008). Mobbing: İşyerinde Yıldırma Nedenleri ve Başa Çıkma Yöntemleri, Ankara: Öğreti Yayınları.
• Gökdemir, D. & Fındıklı M.A. (2017). Sağlık Çalışanlarında Mobbing Algısının İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Kamu Hastanesinde Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 465-486.
• Gücenmez, S. (2008). Psikolojik Şiddet ve Psikolojik Şiddetle Mücadele Aracı Olarak Çalışan İlişkileri Yönetimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Güloğlu, F.C. (2014). İşyerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Olgusunun Verimlilik Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gün, G. (2016). Otel İşletmelerinde Mobbing ve İş Tatmini İlişkisi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(Ek Sayı), 81-96.
• Güngör, M. (2008). Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz (1. Basım). İstanbul: Derin Yayınları.
• Hogh, A., Mikkelsen, E. G. & Hansen, A. M. (2011). Individual consequences of workplace bullying/mobbing. Bullying and harassment in the workplace: Developments in theory, research, and practice, 107, 128.
• Idig-Camuroglu, M. & Minibas-Poussard, J. (2015). Mobbing at banks: Moderating effect of negative emotions on the relationship between mobbing and turnover intention.
• Kantar, H. (2010). İşletmede Motivasyon. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Karcıoğlu. F. & Akbaş, S. (2010). İşyerinde Psikolojik Şiddet ve İş Tatmini İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24 (3), 139-161.
• Kaya, Ö. (2006). Askeri Öğrencilerin Yaşam Doyumları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Keser, A. (2005). İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama, Çalışma ve Toplum Dergisi, (4), 77-96.
• Köker, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeylerinin Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köşker, S. (2016). Kamu Kurumlarında Yaşanan Psikolojik Yıldırmanın Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and victims, 5(2), 119-126.
• Leymann, H. (1996). The Content and Development of Bullying at Work. European Journal Of Work And Organizational Psychology, 5(2), 165-184.
• Maden Turgut, E. (2010). İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi ve İstanbul’daki Devlet Üniversite Hastanelerinde Çalışan Ameliyat Hastane Hemşirelerine Yönelik Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özaydın, M. & Özdemir, Ö. (2014). Çalışanların Bireysel Özelliklerinin İş Tatmini Üzerindeki Etkileri: Bir Kamu Bankası Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(1), 251-281.
• Özdemir, E. (2010). İşyerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Ve İş Tatminine Etkisi: Bir Alan Araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Özgener, Ş. (2004). İş Ahlakının Temelleri Yönetsel Bir Yaklaşım (1. Basım). İstanbul: Nobel Yayınları.
• Özler, D. E., Atalay, C. G. & Şahin, M. D. (2008). Mobbing’in örgütsel bağlılık üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(8).
• Poussard J.M. & Çamuroğlu M.Ş. (2009). Psikolojik Taciz İşyerindeki Kâbus (1. Basım). Ankara: Nobel Yayın-Dağıtım.
• Quine, L. (1999). Workplace Bullying İn NHS Community Trust: Staff Questionnaire Survey. Bmj, 318(7178), 228-232.
• Sayar, Ö. Ö. (2014). Mobbing-İş Yerinde Duygusal Şiddet. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü. https://mobbing.org.tr/genel/mobbing-is-yerinde-duygusal-siddet/. E.T. 10.06.2019
• Sönmezışık, S. (2011). Anadolu Lisesi Öğretmenlerinin Psikolojik Yıldırmaya İlişkin Algıları. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şahin, M., Sarı, S. V., Aykaç, F. & Demirdağ, S. (2010). Özel ve Resmi Kurumlardaki Personellerin Mobbing‟ e İlişkin Görüşleri. Sosyal Gelişim Dergisi, 1(1).
• Teker, S.K. (2014). Mobbingin İş Tatminine Etkisinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Sağlık Kurumu Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Tetik, S. (2010). Mobbing kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(1), 81-89.
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz. İstanbul: Beta Basın Yayın Dağıtım.
• Tınaz, P. (2008). İş yerinde Psikolojik Taciz (2. Basım). İstanbul: Beta Yayınları.
• Tınaz, P. (2011). İşyerinde Psikolojik Taciz, Mobbing (3. Basım). İstanbul: Beta Yayınları.
• Turan, F. (2006). İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusu Ve Konuya İlişkin Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tutar, H. (2004). İşyerinde Psikolojik Şiddet (4. Baskı). Ankara: Platin Yayın.
• Yavuzer, Y. & Çivilidağ, A. (2014). Sağlık Çalışanlarında İş Yerinde Mobbing ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkide Depresyonun Aracı Rolü. Düşünen Adam Dergisi, 27 (2), 115-125.
• Yıldırım, A. & Yıldırım, D. (2010). Sağlık Alanında Çalışan Akademisyenlerin Karşılaştıkları Psikolojik Şiddet Davranışları ve Bu Davranışların Etkileri. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 30 (2), 559-70.
• Yıldız, S. & Kılkış, İ. (2010). Psikolojik Taciz Olgusuna 4857 Sayılı İş Kanunu Açısından Bir Bakış. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1(1), 71-93.
• Yılmaz, E. (2015). Hastanelerde Kadın Çalışanlara Yönelik Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Ve İş Tatminine Etkisi: Isparta İlinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Isparta.
• Zapf, D. (1999). Organisational, Work Group Related And Personal Causes Of Mobbing/Bullying At Work. International journal of manpower, 20(1/2), 70-85.