Öz Kendilik Değerlendirmesi, İş Tatmini ve Tükenmişlik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 15, 316 - 334, 28.06.2021

Edip Örücü , Itır Hasırcı

https://doi.org/10.25204/iktisad.844790

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı iş tatmininin tükenmişlik üzerindeki etkisinde öz kendilik değerlendirmesinin düzenleyici rolünü belirlemektir. Araştırmanın evrenini Bandırma ve Ankara’da bulunan kamu kurumunda çalışmakta olan 800 işgören oluşturmakta olup, örneklemini Bandırma ilçesinde çalışmakta olan 271 işgören oluşturmaktadır. Elde edilen verilerle güvenilirlik analizi, frekans analizi, normallik testi, korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Yapılan korelasyon analizinin sonucunda, iş tatmini ile tükenmişlik arasında istatistiksel olarak negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki, iş tatmini ile öz kendilik değerlendirmesi arasında istatistiksel olarak pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki, tükenmişlik ile öz kendilik değerlendirmesi arasında istatistiksel olarak negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Yapılan hiyerarşik regresyon analizinin sonucuna göre, iş tatmininin tükenmişlik üzerindeki etkisinde öz kendilik değerlendirmesinin düzenleyici rolünün olduğu tespit edilmiştir. Çalışanların öz kendilik değerlemesi algılarında artış gerçekleştikçe tükenmişliğin azalacağı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

iş tatmini, öz kendilik değerlendirmesi, tükenmişlik

A Research on The Relationship Between Self Evaluation, Job Satisfaction and Burnout

Öz

The aim of this study is to determine the regulatory role of self-assessment in the effect of job satisfaction on burnout. The universe of the research consists of 800 employees working in a public institution located in Bandırma and Ankara, and the sample consists of 271 employees working in Bandırma district. Reliability analysis, frequency analysis, normality test, correlation analysis and regression analysis with the regulatory variable were performed with the obtained data. As a result of the correlation analysis, it was found that there is a statistically negative and significant relationship between job satisfaction and burnout, a statistically positive and significant relationship between job satisfaction and self-evaluation, and a statistically negative and significant relationship between burnout and self-evaluation. According to the results of the regression analysis, it is determined that self-assessment has a regulatory role in the effect of job satisfaction on burnout. It has been observed that burnout will decrease as the self-identity of employee’s increases.

Anahtar Kelimeler

Job satisfaction, Self-Evaluation, Burnout

Kaynakça

• Acaray, A. (2019). Öz kendilik değerlendirmesinin presenteeism üzerine etkisinde çalışmaya tutkunluğun aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 890-904
• Akbolat, M. ve Oğuz, I. (2008). Sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri: Bir kamu hastanesi örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(2), 229-254
• Akgündüz, Y. ve Akdağ, G. (2014). İşgörenlerin kişilik özelliklerinin temel benlik değerlendirmelerine ve işten ayrılma niyetlerine etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(24), 295-318
• Akıncı, Z. (2002). Turizm sektöründe iş görenin iş tatminini etkileyen fakörler: Beş yıldızlı konaklama işletmelerinde bir uygulama. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 4, 1-25
• Aküzüm, C. ve Özmen, F. (2014). Eğitim denetmenlerinin mesleki gelişim, tükenmişlik ve iş tatminine ilişkin bir meta-sentez çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 28-35
• Alarcon, G., Eschleman, K. ve Bowling , N. (2009). Relationships between personality variables and burnout: A meta-analysis. Work & Stress, 23(3), 244-263
• Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama(GOÜ Örneği). İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 1-28
• Arı, G. ve Tuncay, A. (2010). Yöneticiye duyulan güven ve tükenmişlik arasındaki ilişkiler: Ankara’daki devlet hastanelerinde çalışan idari personel üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 108-115
• Arlı, Ö. (2019). Öz kendilik değerlendirmesinin, sinizm, iş tatmini ve tükenmişliğe etkisinde toksik liderliğin rolü (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı Savunma Yönetimi Bilim Dalı. Ankara
• Bakker, A. B. ve Demerouti, E. (2008). Towards a model of work engagement, Career Development International, 13(3), 209-223
• Battal, F. (2020). İş yerindeki narsisizm ve iş tatmini arasındaki ilişkide örgütsel özdeşleşmenin rolü . Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 565-592
• Bruck, C. ve Allen, T. (2003). The relationship between big five personality traits, negative Affectivity Type a Behavior and Work-Family Conflict. Journal of Vacational Behavior, 6, 457-472
• Brunborg, G. (2008). Core self-evaluations: A predictor variable for job stress. European Psychologist, 13(2), 96-102
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 20(2), 1-20
• Çekmecelioğlu, H. G. (2005). Örgüt ikliminin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Bir araştırma, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 35-58
• DiStefano, C., Zhu, M. ve Mindrila, D. (2009). Understanding and using factor scores: Considerations for the applied researcher. Practical Assessment, Research & Evaluation, 14(20), 1-11
• Dönmez, F. ve Topaloğlu, C. (2020). Otel çalışanlarında algılanan örgütsel destek, iş yeri yalnızlığı ve iş tatmini ilişkisi . İş ve İnsan Dergisi , 7(2), 311-324
• Duman, N., Sak, R. ve Sak, İ. (2020). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Örgütsel Sinizm Tutumlarının İncelenmesi . YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi , 17(1), 1098-1127
• Erez, A. ve Judge, T. A. (2001). Relationship of core self evaluations to goal setting, motivation and performance, Journal of Applied Psychology, 86(6), 1270-1279
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-171
• Güllüce, A. ve İşcan, F. (2010). Mesleki tükenmişlik ve duygusal zeka arasındaki ilişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 7-29
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz. Ankara: Seçkin Yayınları
• Hackman, J. R. ve Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey, Journal of Applied Psychology, 60, 159-170
• Haines, v., Harvey, S., Durand, P. ve Marchand, A. (2013). Core self‐evaluations, work– family conflict and burnout. Journal of Marriage and Family, 75, 778-793
• Hoşgör, H. ve Gün, İ. (2020). Mobbing ve tükenmişlik arasındaki ilişki: Bir meta analiz çalışması. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 9(2), 290-314
• Judge, T. A., Locke, E. ve Durham, C. C. (1997). The dispositional causes of job satisfaction: A Core evaluations approach, Research in Organizational Behavior, 19, 151-188
• Judge, T., Locke, E., Durham, C. C. ve Kluger, A. N. (1998). Dispositional effects on job and life satisfaction: The role of core evaluations. Journal of Applied Psychology, 83(1), 17-34.
• Judge, T. ve Bono, J. (2001). Relationship of core self-evaluations traits-self-esteem, generalized self efficacy, locus of control and emotional stability-with job satisfaction and job performance: A meta analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80-92.
• Judge, T., Bono, E., Erez, A. ve Locke, E. (2005). Core self-evaluations and job and life satisfaction: The role of self-concordance and goal attainment. Journal of Applied Psychology, 90(2), 257-268
• Judge, T., Erez, A., Bono, J. ve Thoresan, C. (2003). The core self-evaluations scale: Development of a measure. Personnal Psychology, 56, 303-331
• Kapusuz, A. (2016). Kişilik özellikleri ile tükenmişlik ilişkisinde psikolojik sermayenin etkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Osmaniye
• Karaduman, A. (2002). Ekip çalışmasında, liderin iş tatmini üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum
• Kayasandık, A. E. ve Çelebi, F. (2005). Tükenmişlik ve iş tatmini ilişkisinde Ankara-Kızılay'daki banka çalışanları örneği. Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(4), 84-92
• Kinman, G., Wray, S. ve Strange, C. (2011). Emotional labour, burnout and job satisfaction in UK teachers: The role of workplace social support. Educational Psychology, 31(7), 843-856.
• Koçel, T. (2007). İşletme Yöneticiliği. Arıkan Yayınları
• Kovner, C., Brewer, C., Yow, W., Cheng, Y. ve Suzuki, M. (2006). Factors associated with work satisfaction of registered nurses. Journal of Nursing Scholarship, 38(1), 71-79
• Kulualp, H. ve Sarı, Ö. (2019). Destekleme davranışı ve sosyal değişim teorisi kapsamında kırsal turizmin etkilerinin değerlendirilmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 643-666
• Kurbanoğlu, S. (2004). Öz-yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137-152
• Lent, J. ve Schwartz, R. (2012). The impact of work setting, demographic characteristics, and personality factors related to burnout among professional counselors. Journal of Mental Health Counseling, 34(4), 355-372
• Luszczynska, A., Scholz, U. ve Schwarzer, R. (2005). The general self-efficacy scale: Multicultural validation studies. The Journal of Psychology, 139(5), 439-457
• Maslach, C. (2003). Job burnout: New directions in research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 3(1), 189-192
• Maslach, C. ve Florian, V. (1988). Burnout, job setting, and self-evaluation among rehabilitation counselors. Rehabilitation Psychology, 33(2), 85-93
• Maslach, C. ve Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied & Preventive Psychology, 7, 63-74
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113
• Naktiyok, A. ve Kaygın, E. (2012). Tükenmişlik ve iş tatmini düzeylerini belirmeye yönelik akademik personel üzerinde bir uygulama. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 23-32
• Örücü, E. ve Hasırcı, I. (2020). Duygusal emek algısının tükenmişlik seviyesine etkisi: Bandırma Belediyesi çalışanları üzerine bir araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(1), 245-276
• Osborne, J. W. ve Fitzpatrick, D. C. (2012). Replication analysis in exploratory factor analysis: what it is and why it makes your analysis better. Practical Assessment, Research & Evaluation, 17(15), 1-8
• Oshagbemi, T. (2000). Gender differences in the job satisfaction of university teachers. Women in Management Review, 15(7), 331-343
• Peng, J., Dongdong, L. ve Zhenjiang, Z. (2014). How can core self-evaluations ınfluence job burnout? The key roles of organizational commitment and job satisfaction. Journal of Health Psychology, 21(1), 50-59
• Piccolo, R., Judge, T., Takahashi, K., Watanabe, H. ve Locke, E. (2005). More self evaluations in Japan: Relative effects on job satisfaction, life satisfaction and happiness. Journal of Organizational Behavior, (26), 965-984
• Robbins, S. (2005). Organizational Behavior. Prentice-Hall Inc
• Rotter, J. (1990). Internal versus external control of reinforcement: A case history of a variable. American Psychologist, (45), 489-493
• Sevimli , F. ve İşcan, F. (2005). Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu. Ege Akademik Bakış Dergisi, 5(2), 1-10
• Sılığ, A. (2003). Banka çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Eskişehir Anadolu Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Solmuş, T. (2004). İş yaşamı, denetim ddağı ve beş faktörlük kişilik modeli. Türk Psikoloji Bülteni, 10, 196-205
• Soygür, İ. ve Aydın, S. (2018). Bankacılık sektöründe pazarlama ve satış yönlü hedef baskısının banka personeli üzerindeki etkisinin analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 347-371
• Strauser, D., Ketz, K. ve Keim, J. (2002). The relationship between self-efficacy, locus of control and work personality. Journal of Rehabilitation, (68), 20-26
• Şeşen, H. (2010). Öncülleri ve sonuçları ile örgüt içi girişimcilik: Türk savunma sanayinde bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Savunma Bilimleri Enstitüsü. Ankara
• Şeşen, H. ve Basım, N. (2010). Çalışanların adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: iş tatmininin aracılık rolü. ODTÜ Gelişme Dergisi, 37, 171-193
• Tharenou, P. ve Harker, P. (1984). Moderating influences of self-esteem on relationships between job complexity, performance and satisfaction. Journal of Applied Psychology, (69), 623-632.
• Uler, E. (2020). Tükenmişlik ve örgütsel tükenmişlik üzerine literatür taraması. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences , 6, 36-43
• Voci, A., Veneziani, C. ve Metta, M. (2016). Affective organizational commitment and dispositional mindfulness as correlates of burnout in health care professionals. Journal of Workplace Behavioral Health, 31(2), 63-70
• Yılmaz, E. (2015). Hastanelerde kadın çalışanlara yönelik psikolojik yıldırma (mobbing) ve iş tatminine etkisi: Isparta ilinde bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı. Isparta.