Impact of Mobbing on Work-Life Balance

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 19, 530 - 543, 29.10.2022

İsmail İlerigelen , Dursun Boz , Cengiz Duran

https://doi.org/10.25204/iktisad.1023787

Öz

Since the industrial revolution, our ever-evolving world has been home to many innovations and differences. Especially with technological developments, people's quality of life increases and life becomes easier. Negative situations are observed from time to time during the continuous change and development circulation. With long working hours, increased competition and intense work pace, stress and pressure, the employee is unable to spare time and suffers psychological damage. It is necessary to thoroughly understand the concept of psychological violence, which is the biggest danger of our age. Psychological violence is a deliberate immoral attitude and behavior that is systematically applied directly or indirectly towards the target individual or individuals, to harm the victim's personality, professional life and health. When evaluated in this context, the aim of the research is to determine the effect of mobbing perceptions of employees working in the historical Grand Bazaar in Bursa on their work-life balance. 219 of these employees were reached on a voluntary basis by convenience sampling method. As a result of the findings, it was determined that mobbing negatively affects Work-Life Balance (β= -0.103 p<0.05). Suggestions have been made to prevent this negative effect in individual, organizational and social contexts.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psychological Violence, Bullying, Work-Life Balance

Mobbingin İş-Yaşam Dengesi Üzerindeki Etkisi

Öz

Dünya endüstri devriminden itibaren sürekli gelişen pek çok yenilik ve farklılığı barındırmaktadır. Özellikle ileri teknolojiyle birlikte insan yaşamının kalitesi artmakta ve hayat kolaylaşmaktadır. Sürekli değişim ve gelişim içinde zaman zaman olumsuz durumlar da gözlenmektedir. Çalışma saatlerinin uzunluğu, rekabetin artışı ve yüksek iş temposu çalışanlarda stres ve baskıya sebep olmaktadır. Çalışanlar kendilerine zaman ayıramayacak duruma gelerek psikolojik olarak zarar görmektedir. Çalışma hayatındaki büyük tehlikelerden birisi olan psikolojik şiddeti iyi anlamak gereklidir. Mobbing davranışları hedef olarak seçilen bireye karşı sistematik olarak doğrudan veya dolaylı yollar vasıtasıyla uygulanan, mağdurun kişiliği, mesleki hayatı ve sağlığına zarar verici kasıtlı ahlaka aykırı tutum ve davranışlardır. Bu bağlamda değerlendirildiğinde araştırmanın amacı Bursa ilinde tarihi Kapalı Çarşı’da çalışmakta olan işgörenlerin mobbing algılamalarının iş-yaşam dengeleri üzerindeki etkisinin belirlenmesidir. Bu işgörenlerden 219’u kolayda örnekleme yöntemiyle gönüllülük esasına göre ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda Mobbing’in İş-Yaşam Dengesini (β= -0,103 p<0,05) negatif yönde etkilediği belirlenmiştir. Bu negatif etkinin bireysel, örgütsel ve toplumsal bağlamda önlenmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psikolojik Şiddet, Zorbalık, İş–Yaşam Dengesi

Kaynakça

• Açıl, İ. (2017). Mobbingin hemşirelerde mesleki bağlılığa etkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi SBE. Gaziantep.
• Akgül, A. ve Çevik, O. (2005). İstatistiksel Analiz Teknikleri– SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları. Ankara. Emek Ofset Ltd. Şti.
• Aydın, Ş., Şahin, N. ve Uzun, D. (2007). Örgütlerde yaşanan psikolojik şiddet sorunlarının konaklama işletmeleri açısından değerlendirilmesi. Journal of the Çukurova University Institute of Social Sciences, 16(2), 61-74.
• Babayiğit, A. (2016). İş yaşam dengesinin örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya.
• Blyton, P., Blunsdon, B., Reed, K., ve Dastmalchian, A. (2005). Work-life integration: International perspectives on the balancing of multiple roles. Palgrave Macmillan.
• Bostancıoğlu, A. İ. (2014). İş yaşam dengesi ve iş yaşam dengesinin çalışan verimliğliği üzerine etkileri: İstanbul ili Kâğıthane ilçesi lise ve dengi okul öğretmenleri üzerinde bir alan araştırması. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Boz, D., Gaygısız, E., ve Duran, C. (2019). Mobbing ile iş performansı ilişkisi: Kütahya sağlık çalışanları örneği. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 6(38), 1580-1591.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 7. Baskı, Ankara. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Campbell, C.S. (2000). Work/Family Border Theory: A New Theory of Work/Family Balance. Human Relations, 53(6): 747-770.
• Çelik, E. (2017). Şirketlerde mobbing uygulaması ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi SBE. İstanbul.
• Çıngırlar, Ö. (2014). Mobbinge neden olan etmenler ve mobbingle başa çıkma yöntemleri: Adana ilçeleri kamu hastanelerinde bir çalışma. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
• Demircioğlu, E. N., Demircioğlu, M., ve Küçüksavaş, N. (2010). Kısıtlar Teorisinin Diğer Muhasebe ve Yönetim Teknikleriyle İlişkisi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 42-55.
• Dokuzer, B. (2018). Mobbing algısının çalışan performansı üzerindeki etkileri Niğde ili bankacılık sektöründe bir uygulama. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.
• Efeoğlu, İ. E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Efeoğlu, İ.E., ve Özgen, H. (2007). İş-Aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma. Çukurova Üniversitesi SBE. Dergisi, 16(2), 237-254.
• Fisher-McAuley, G., Stanton, J., Jolton, J., ve Gavin, J. (2003). Modelling the relationship between work life balance and organisational outcomes. In Annual Conference of the Society for Industrial-Organisational Psychology. Orlando (pp. 1-26).
• Greenhaus, H. J., Collins, M. K. & Shaw, D. J. (2003). The Relation Between Work-Family Balance and Quality of Life. Journal of Vocational Behavior, 63(3), 510–531.
• Gökdemir, D. (2016). Sağlık çalışanlarında mobbing algısının iş tatmini üzerindeki etkisi: Kamu hastanesinde bir araştırma. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Güleryüz, İ. (2016). Öğretmenlerde işten ayrılma niyetinin yordayıcısı olarak, iş-yaşam dengesi ve çalışmaya tutkunluk. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Gün, H. (2009). İşyeri Sendromu (Mobbing/Bullying). Ankara. Lazer Yayıncılık.
• Gündoğmuş, F. (2017). Muhasebe meslek mensuplarında iş yaşam dengesinin meslek etiğine ve işe bağlılığa etkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Gürbüzkol, H. (2018). Lise öğretmenlerinin mükemmeliyetçilik algıları ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişki. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Van.
• Hiçkorkmaz, Ş. (2016). Mobbing algısının örgütsel bağlılık düzeyi üzerindeki etkisi: İzmit ilçesi kamu çalışanları örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Houston, M.D. (2005). Work-Life Balance in the 21st Century. İngiltere. Palgrave Macmillan.
• Iverson, D. R. ve Maguire, C. (2000). The Relationship Between Job and Life Satisfaction: Evidence from a Remote Mining Community. Human Relations, 53(6), 807-839.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 5.Baskı. Ankara. Asil Yayın Dağıtım.
• Karakale, B. (2011). Mobbing ve mobbingle başa çıkma yöntemleri: Mobbing mağdurlarına yönelik bir araştırma. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yalova.
• Karavardar, G. (2009). İş yaşamında psikolojik yıldırma ve psikolojik yıldırmaya direnç gösteren kişilik özellikleri ile ilişkisi. (Yayınlanmış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Kavak, A. (2018). Sağlık çalışanlarında mobbing ve iş tatmini: Ardahan ili örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi SBE. İstanbul.
• Kaygın, E., ve Atay, M. (2014). Mobbingin örgütsel güven ve örgütsel sessizliğe etkisi-Kamu kurumunda bir uygulama. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 95-113.
• Keskin, Ö. (2015). Yıldırmanın (mobbing) örgütsel bağlılık ve kişi-iş uyumu üzerindeki etkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Kırel, Ç. (2008). Örgütlerde psikolojik taciz (mobbing) ve yönetimi). Eskişehir. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları.
• Kim, J.L.S. ve Ling, C.S. (2001). Work-Family Conflict of Women Entrepreneurs in Singapore. Women in Management Review, 16(5), 204-221.
• Kuru, İ. (2014). Y kuşağı ve iş yaşam dengesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Kuş, E. (2015). Mobbingin motivasyona etkisi ve bir kamu kuruluşunda uygulama. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Küçükusta, D. (2017). Konaklama işletmelerinde iş-yaşam dengesinin çalışma yaşamı kalitesi üzerindeki etkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Lazar, I., Osoian, C. ve Ratiu, P. (2010). The Role of Work-Life Balance Practices in Order to Improve Organizational Performance. European Research Studies, 13(1), 201-214.
• Leymann, H. (1960). Introduction to the Concept of Mobbing, The Mobbing Encyclopedia, http://www.leymann.se/English/11110E.HTM, (29.10.2019).
• Leymann, H. (1993b). Mobbing. Psychoterror am Arbeitsplatz und wie man sich dagegen wehren kann [Mobbinmychoterror at work places]. Reinbek. Rowohlt Verlag.
• Loscocco, A. K. & Roschelle, R. A. (1991). Influences on the Quality of Work and Nonworking Life: Two Decades in Review. Journal of Vocational Behavior, 39(2), 182-225.
• Mansur, F. A. (2008). İşletmelerde uygulanan mobbingin (psikolojik şiddet) örgütsel bağlılığa etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Oğuztürk, B.S. ve Sarıçoban, K. (2013). Küresel rekabette kümelenme ve inovasyonun rolü. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 94-104.
• Özdemir, İ. (2017). İş stresi ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişkide işe bağlılığın rolü: Gemi adamları üzerine bir araştırma. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Özdevecioğlu, M. ve Çakmak D.N. (2009). Organizasyonlarda iş-aile ve aile iş çatışmalarının çalışanların iş ve yaşam tatminleri üzerindeki etkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (33), 69-99.
• Özler, E. D. ve Mercan, N. (2009). Yönetsel ve Örgütsel Açıdan Psikolojik Terör. Ankara. Detay Yayıncılık.
• Paksoy, S., Paksoy, H. M., ve Alancıoğlu, E. (2013). Küreselleşmenin sosyo-politik etkileri: Arap bahari. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 2-15.
• Peters, P., Dulk, L. & Van der Lippe, T. (2009). The Effects of Time-Spatial Flexibility and New, Working Conditions on Employees Work-Life Balance: The Dutch Case. Journal Community, Work ve Family, 12(3), 279-297.
• Şahin, S., ve Türk, M. (2010). Çalışanlarda psikolojik şiddet algılaması ve kadın çalışanlar üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,14(2), 1-9.
• Tayyar, S. (2008). İşletmelerde psikolojik yıldırma (mobbing) ve etkilerine yönelik bir araştırma. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gebze.
• Teker, S. (2015). Okullarda iş-yaşam dengesiyle örgütsel adalet ilişkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi SBE. İstanbul.
• Tomazevic, N., Kozjek, T. & Stare, J. (2014). The Consequences of a Work-Family (Im) Balance: From the Point of View of Employers and Employees. International Business Research, 7(8), 83-100.
• Turunç, Ö. ve Erkus, A. (2010). İş-Aile yaşam çatışmasının iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerine etkileri: İş stresinin aracılık rolü. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(19), 415-440.
• Tutar, H. (2015). Mobbing (Nedenleri ve Başa Çıkma Stratejileri: Kuramsal Yaklaşım. 1. Baskı. Ankara. Detay Yayıncılık.
• Uysal, A.C. (2016). Mobbing motivasyon ilişkisi: Antalya dört ve beş yıldızlı otel çalışanları üzerinde bir araştırma. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Ülbeği, İ. D., ve Yalçın, A. (2015). Yıldırma ve sonuçlarının meta analiz yöntemiyle incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 132-146.
• Var, M. (2016). Mobbing davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki: Bir kamu kurumu örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
• Wilson, A., Vilardo, M., Fellinger, R., & Dillenbeck, T. (2014). Work-life balance satisfaction: An analysis of gender differences and contributing factors. New York Journal of Student Affairs,14(2), 3-17.
• Yıldız, B.S. (2016). Mobbing davranışlarının amatör futbolcuların tükenmişliğine etkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Muğla.
• Yıldız, M.S. (2015). Lider Üye Etkileşimi, işyerinde Mobbing ve Mesleki Tükenmişlik İlişkisi. Ankara. Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, S., Köseoğlu, D. (2020). İl sağlık müdürlüğünde çalışanların mobbing algısı, Turkish Studies - Social, 15(1), 767-787. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.39675
• Zedeck, S. (1987). Work, family, and organizations: An untapped research triangle. (Paper IIRWPS-010-87) Institute for Research on Labor and Employment Working Paper Series.
• Zeren, D., ve Keşlikli, İ. (2019). Programatik reklamcılık: Kavram, işleyiş ve potansiyeli açısından değerlendirmesi. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 28(2), 312-326.
• Zeren, D., ve Gökdağlı, N. (2019). Sürdürülebilirlikle ilgili pazarlama iletişim aracı olarak Instagram: Wn değerli 25 marka üzerine bir araştırma. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, (28), 91-108.